[zaloguj się]
[pdf]

NAWIĘZAĆ (20) vb pf

Oba a jasne (w tym w pierwszym 1 r. błędne znakowanie).

W inf -więz-. ◊ W pozostałych formach -wiąz-.

Fleksja
inf nawięzać
praet
sg pl
1 m nawiązåłem m pers
2 m -ś nawiązåł m pers
3 m nawiązåł m pers nawiązali
f nawiązała m an
plusq
sg
1 m -em był nawiązåł
imperativus
sg
2 nawiąż, nawiąży
impersonalis
praet nawiązåno
participia
part praet act nawiązåwszy

inf nawięzać (2). ◊ fut 3 pl nawiążą (1). ◊ praet 1 sg m nawiązåłem (1). ◊ 2 sg m -ś nawiązåł (1). ◊ 3 sg m nawiązåł (2). f nawiązała (1). ◊ 3 pl m pers nawiązali (2). ◊ plusq 1 sg m -em był nawiązåł (1). ◊ imp 2 sg nawiąż (2) WitosłLut, SapEpit, nawiąży (1) RejZwierz. ◊ impers praet nawiązåno (1). ◊ part praet act nawiązåwszy (5).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI(XVIII) — XVIII w.

1. Przywiązać, związać, zawiązać wiele (z subiektywnym odczuciem wielości) [w tym: czego (pl a. sg rzeczownika bezpostaciowego), kogo a. wiele kogo (14)] (15):
a. Wiążąc przymocować coś do wielu obiektów lub wiele czegoś do jednego obiektu (6): RZeżyſz brácie ten kábat/ ſznurkuy obercuchy/ Náwiążyſz tych feretow [= błyszczących ozdób]/ rozwieſzay łáńcuchy. RejZwierz 122v; támże go [posąg Pioruna] w Dnieprze náwiązawſzy kámieni vtopiono. StryjKron 140.

nawiązać czemu (żywotne) do czego (1): nawiązáłá gołębiom ogniá do nog/ tákież wroblom puśćiła ie BielKron 427v.

nawiązać czemu (żywotne) na co (1): Potym [gałęzie] ſłomámi przekłádáiąc á prochy á ſiárkámi przetrząſáiąc kazał wołom ná rogi náwięzáć RejZwierc 163.

nawięzać na kogo (1): ſam ſzedł z Izáákiem náwiązawſzy náń drew ná mieyſce náznácżone BielKron 12v.

Zwrot: »nawięzać na łańcuch« (2): ktorzy [Mangowie] v Turkow kupuią niewolniki/ náwiążą ich ná ieden łáncuch pięćdzieſiąt álbo ſześćdzieſiąth BielKron 261v.
b. Zrobić węzły (2):
Zwrot: »węzłow (a. węzełków) nawięzać« [w tym: na czym (1)] (2): A wezłow miaſto paċzierzy Na powrozie czo wenj wierzy Wſſedy nawiazał przed ſobą RejKup cc4; drugi obie węzełkow náwiązawſzy/ paciorki ſobie vſtáwione ſzemrał RejPos 327.
c. Skrępować (6): BielKron 427v; StryjKron 537; Synów Boiárſkich wielką liczbę náwiązano/ Y ſtrzelców Duńſkich poczet niemáły przygnano. KochJez B2.

W porównaniu (1): Káżdy żoraẃ po kilku doſtał ſobie chłopow/ Ledá kto náwiązał ich iák konopnych ſnopow. KmitaSpit C2v.

Zwrot: »więźniów nawięzać« (2): Gdźieś [...] Liczbę nieprzeliczoną wśi w popiół obróćił/ Więźniów zacnych náwiązał/ nieſłycháną plonu Moc wypędźił KochJez A3v, B3.
d. Obwiązawszy zrobić pęk czegoś (1): W glinę poſzyway gárdliną álbo trzćiną: á nie maſzli trzćiny/ tárgáną ſłomą kitek náwiązawſzy GostGosp 96.
2. Zrobić zawiniątko (1):
Zwrot: »węzeł [czego = z czym] nawięzać« (1): On kazał węzeł źiemie náwięzáć/ trawy nárwáć/ wody z Dunáiá nábrawſzy poſłał im. BielKron 299.
3. Naciągnąć struny na instrumencie muzycznym (4):

nawięzać co [= struny] (2): Iużem był porwał bárdony Y náwiązał nowé ſtrony KochFr 5; WitosłLut A2v.

nawięzać co [= instrument] (2): Cżylim ia tobie ná to mowną Lutnią dáłá/ Zeby tylko v ćiebie w kąćie proznowáłá. Wſtąń á náwiąż ią znowu oto maſz y ſtrony WitosłLut A2v. Cf nawięzać co czym czym.

nawięzać co [= instrument] czym [= strunami] czym [= za pomocą czego] (1): Przeto rychło Apollo ſtronámi złotymi Lutnię náwiąż (niemieſzkay) pálcy ſubtylnymi. SapEpit A3.

Formacje współrdzenne cf WIĘZAĆ.

Cf NAWIĄZANIE, [NAWIĄZANY]

RS