Nieszczęśnik, istota godna pożałowania (wyraz oddający subiektywne nastawienie emocjonalne autora wypowiedzi: litość, pogardę, szyderstwo); miser Mącz [w tym: w wołaczu (188); w rymie (94)] (232): Ięłá [liszka] káráć iák głupiego: Cżemuś ták głupi nieboże/ Coż ći tá praca pomoże. BierEz Q2; OpecŻyw 112v; BielŻyw 75; Alić przed ſię iáko gorze Ciągni ſie Woyćie nieboże. RejRozpr A3; A drugi ſie rozniemoże Cożći ſie ſtáło nieboże RejRozpr I2, A4v, Dv, Fv, G4; RejJóz B7v, C6, K2v, O4; RejRozm 393, 394, 397; Padlo kxiązę wſtać niemoże Do broyles ſię nieboże. RejKup c2; Lecz wy niebozeta proſczy Spetniecz wam zly Czart do chloſczy. RejKup d3v; Niechay ſobie kſſtaltem wſſelkym Iuż pomoże jako może Liecz przetſye ſtraczjṡ nieboże RejKup bb2v, c6, e6v, e7v, H, h4 (24); Ach nieſtetys/ wybornieś śię niebożę Franciſzku ku matce świętyi nawrocił MurzHist D2v, N3, N4; BielKom C8, D, Dv, E2; Ale nyebożętá głupi obácżyć ſye chcyeycye/ O ſſaleni yuż wżdy kyedy temu zrozumyeycye. LubPs V3v; ábyś ſie nieboże dokąd ieſztze dychaſz vznał/ vpámiętał/ y pokuthował/ iżeś ſie w tym piſániu twoim Syná Bożego Páná Iezu Kryſtuſá záprzał KrowObr 184v; o zdrowiu nieboże bądź z lepſzą nádzyeią. RejWiz 61, 5, 6, 29v, 38v, 45 (16); Bo Krol dáć páńſtwa może/ lecż cnoty nie może/ A ták ſkąd inąd o nię/ ſtáray ſie nieboże. RejFig Cc3, Aa3, Aa6v, Dd3; RejZwierz 4v, 10, 40v, 67, 103 (8); BielKron 16v, 438, 458v; ProtStoj Ev; RejAp AA6v, 184; GórnDworz O7v, P2, R7v, T6; Widzęć ia nieboże myſl y ſerce twoie/ że ty nie ták cżyniſz iáko mowiſz. RejPos 209v, 192v [2 r.], 216, [236]v, 239v, Ooo5v; BielSat B4v, E, Ev; O ſzalony nieboże ciebie z liśim kolnierzem ledwie do drzwi dopuſzcżą RejZwierc 194v, 67v, 175v, 180, [207], 230v, 232v, 270v; Cić niebożętá mowią/ ſámi niewiedząc co CzechRozm 69, 51v, 174v, 250v, 267v; PaprPan Gg3v; MWilkHist F3, Gv; StryjKron 512; CzechEp 112; Iáko ći niebożęta cżynią/ ktorzy [...] wymyſłow ludzkich náśládowáć wolą. NiemObr 73, 107; Wyymi/ nieboże/ biérzmo piérwéy z oká ſwégo/ A potym źdźiebłká śięgay w oczách v drugiégo. KochFr 103, 102, 117, 127, 130; KochSz B4, Cv; WisznTr 9; KochPieś 25; KochSob 59; PudłFr 16, 30; BielRozm 33 [2 r.]; GórnRozm Iv [2 r.]; GórnTroas 49; OrzJan 57; WyprPl B4; CiekPotr 46; A wżdy ći niebożętá ćiſáwi koniewie/ Z Corcżyná cżwartego dniá ná noc w Sokołowie. CzahTr L3, H; GosłCast 46; Frycżu nieboże przybliżać ſię męká/ Nie iedná ná ćię gotuie ſię ręká KlonFlis G4, F2, F3, G4, H, H4v [2 r.]; KlonWor **2v, 12 [2 r.], 38, 59, 67.

W funkcji przydawki orzekającej lub (w zbliżonej funkcji) z elipsą zaimka anaforycznego [w tym: w funkcji przydawki: określa podmiot (29), określa dopelnienie (7); w V (32); z elipsą zaimka: (tylko w pl) określa podmiot (21), określa dopełnienie (3)] (60): Y ty téż ſnádz nieboże byles z Iezuſem w ogrodzie. OpecŻyw 112v; RejJóz E, N; prziſthawa ym zadnego nyedano yechały nyebozetha kandi znały LibLeg 11/155; RejRozm 394; A ieſlys wtym nadzieie miał Ienak mi czie nieboze zal. RejKup g7v, i8, m5, n3, n6v, r2, ſ7v, ee2v; KrowObr 132v, 224v; iuż to być nie może/ Y tákciem iuż zámieſzkał dla ciebie nieboże. RejWiz 170, 29, 79, 79v, 179v, 193; Vwierzyli niebożęta iego chytrey powieśći/ podali zamek. BielKron 410v, 249v; Quid facerent miseri. A co ynego niebożęta czinić mieli. Mącz 340d; LeovPrzep G2; Y pytháł pirwſzego: Wieleś ty nieboże winien pánu moiemu? RejPos 193, 284; BielSat D4v; Lecż zda mi ſię iż wſzyſcy co tám w ten cżás byli/ Snadź na Miedźwiedzą ſkorę niebożęta pili. HistLan F; Nie dáyże ſie vwodzić s ſwey poććiwey drogi/ Widziſz żeć o cię idzie nieboże vbogi. RejZwierc B4v; Mądre milcżenie wiecey ſpráwić może/ Niż thy klekocząc ſzalony nieboże. RejZwierc 215; Ale też niebożętá choć hárdey poſtáwy/ Bárzo iákoś zmylili ſwe poważne ſpráwy. RejZwierc 241, 116v, 134, 230; CzechRozm 23, 69v, 121, 157v; PaprPan Hh4; Dáli ſye niebożętá vwieść ſwéy chćiwośći/ Y doświadczáli páńſkiéy w puſtyniach możnośći. KochPs 161, 116; NiemObr 11, 64; WerGośc 219; BielSjem 21; BielRozm 32; PaprUp A3, K3 [2 r.]; A one niebożęta [żorawie] iáko łáźiebnicy Chodźili/ miedzy ſwymi ptaki po vlicy. KmitaSpit C3v, B3; CiekPotr 50; CzahTr H; KlonFlis H3v; Pocżuły niebożętá [wołki] ſwe ſtádo znáiome: Bo tążyły do drugich ćielętá krádźione KlonWor 23, 2, 12; SzarzRytLeśn ktv.

~ W wypowiedzi osoby mówiącej o samej sobie (w pl) (1): Ale my niebożętá nie ták tego vżywamy/ to ieſt wielka roſkoſz naſzá gdy nędznicżek drży przed námi RejPos 85v. ~

W charakterystycznych połączeniach: niebożę(ta) chciwi, chory (6), chytry, głupi (2), krzyw, mili, omylny, prosty, stradny (3), strapiony, szalony (3), wierni, zawiedzeni, zmorzony głodem.