[zaloguj się]
[pdf]

OBJEŻDŻAĆ (26) vb impf

o oraz a jasne; e (1) Mącz, é (1) SarnStat.

Fleksja
inf objeżdżać
indicativus
praes
sg pl
1 objeżdżåm
3 objeżdżają
praet
sg
3 m objeżdżåł
fut
sg
3 m objeżdżać będzie
conditionalis
sg pl
3 m by objeżdżåł m pers
n subst by objeżdżały

inf objeżdżać (5). ◊ praes 1 sg objeżdżåm (5). ◊ 3 pl objeżdżają (4). ◊ praet 3 sg m objeżdżåł (5). ◊ fut 3 sg m objeżdżać będzie (1). ◊ con 3 sg m by objeżdżåł (1). ◊ 3 pl subst by objeżdżały (1). ◊ part praes act objeżdżając (4).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII (z Cn) – XVIII w.

1. Bywać, jeździć tu i tam; obequitare Modrz, Calep; circumire, frequentare, obire Modrz; circumequitare, circuncursare, perequitare Calep; circumspicere, peragrare, perlustrare, perspicere, spatiari, volitare Cn [w tym: co (11), kogo (2)] (17): BierRozm 23; Thedy Ionátás przepráwiwſzy ſię zá rzekę/ obieżdźiał [!] miáſtá [perambulabat trans flumen et in vrbibuś] BibRadz 1.Mach 11/60; BielKron 360v, 396v; GórnDworz Q4; Widźiałem ia ſam Ieronimá Laſkiego/ Woiewodę Sirádzkiego/ wielce mądrego Páná/ á wielkiey sławy mężá y walecżniká/ gdy huffy ſwe iuż ſpráwione obieżdżał [acies suas [...] obequitaret] ModrzBaz 115v, 22; SkarŻyw 357; Marszewski Podsędek Kaliski obiezdzaiąc domy slacheckie idem erepat Dochodzi mię yz wielu innych stron ActReg 70; Calep 197a, b, [713]a, 778b.

W połączeniu szeregowym (1): oſoby ná to obráne/ áby obieżdzáły/ oględowáły/ y ſpiſowáły máiętnośći [obire, inspicere et conscribere possessiones] á dochody wſzytkich ModrzBaz 120.

W charakterystycznych połączeniach: objeżdżać hufy, krainy, miejsca, powiaty, wojsko (2); często objeżdżać, wszędzie.

Zwrot: »objeżdżać w koło« [szyk zmienny] (3): obieżdzáią wſzytek świat w koło ludźie Krześćijáńſcy zwłaſzcżá Kupcy z Luzytániey/ á nie ſłycháli nigdźiey o tych cżyrwonych żydźiech. BielKron 465v; [Król] záprawdę y toć vcżyni/ że wſzytkie powiáty ktore zowiemy Woiewodztwy/ w koło obieżdzáć [in orbem circumeat]/ á w nich pewnych cżáſow przemieſzkáwáć będźie. ModrzBaz 20v; StryjKron 702.
2. Jadąc okrążać, wymijać [co] (3): Byś miał obieżdżáć co raz one ſtoki/ Z ktorych tám krzywe biorą ſię potoki/ Abo żebyś miał co raz cżekáć lodu/ Lub ſzukáć brodu. KlonFlis C3v.

W połączeniu szeregowym (1): miáſtá któré ſą zá Lwowem [...] nie máią dáléy z kupiámi ieźdźić/ iedno do Lwowá: áni máią indźie omiiáć/ áni przeiéżdżać/ álbo obiéżdżáć ad loca anteriora SarnStat 1047.

Zwrot: »barzo daleko objeżdżać« (1): Portugálcżycy álbo ini z záchodnich kráin mogą żeglowáć morzem wielkim do Indyey/ álbo ná wſchod ſłońcá/ ácż bárzo dáleko obieżdzáć ná południe BielKron 455.
3. Jeżdżąc na koniu poskramiać go, ujeżdżać; domare Calep, Cn; domitare Cn [w tym: co (4)] (5): Domo – Skrocąm, zdzikiegocznie [!] ſwoiskim, vſkramian [!], obiezdząm. Calep 339b.
Zwrot: »objeżdżać konie, źrzebce« [szyk zmienny] (2:2): GliczKsiąż I8v; Oni też rozboynicy [...] Wierz mi że tám ſzalone źrzebce obieżdzáią/ A bárzo lie więc rzadko ná nich oſiadáią. RejWiz 163; Mącz 365b; ći ktorzy obieżdzáią konie/ y ku gotowośći ie ćwicżą/ nie odeymuią im biegu/ áni ſkakánia GórnDworz Ff7v.
Szereg: »osiadać i (a) objeżdżać« [szyk 1:1] (2): Dobrzeć cżynyą oni goſpodarze/ ktorzy podcżás we dwu lat/ podcżas we trzech oſiadáyą y obyezdzáyą źrzebce GliczKsiąż I8v; RejWiz 163.
4. Jeździć konno, przejeżdżać się na koniu [na czym] (1):
Szereg: »objeżdżać a toczyć« (1): dzyecyę [...] nyema też wten cżás ni ápetytu/ áni vmyſlu ná náukę/ yedno ná igry yákye. Wyęcey mu myſl o koniku/ ná ktoremby vcżyniwſſy go ſobye z laſki/ obyezdzał á tocżył/ niż kyedy o łáćinye GliczKsiąż I5v.

Synonimy: 1. przebywać; 2. omijać; 3. obracać.

Formacje współrdzenne cf JECHAĆ.

Cf OBJEŻDŻANIE

JB