[zaloguj się]
[pdf]

OCHŁODZIĆ SIĘ (23) vb pf

sie (18), się (5).

Oba o jasne.

Fleksja
inf ochłodzić się
praet
sg
2 m -ś się ochłodził
3 m ochłodził się
f ochłodziła się
conditionalis
sg pl
1 m bym się ochłodził m pers
2 m m pers byście się ochłodzili
3 m by się ochłodził m pers
f by się ochłodziła m an

inf ochłodzić się (9). ◊ fut 1 sg ochłodzę się (1). ◊ praet 2 sg m -ś się ochłodził (1). ◊ 3 sg m ochłodził się (2). f ochłodziła się (1). ◊ con 1 sg m bym się ochłodził (2). ◊ 3 sg m by się ochłodził (2). f by się ochłodziła (2). ◊ 2 pl m pers byście się ochłodzili (1). ◊ part praet act ochłodziwszy się (2).

Sł stp s.v. ochłodzić, Cn notuje, Linde XVI w. s.v. ochłodzić.

1. Oziębić się, stać się chłodniejszym, ochłonąć z gorąca; zaspokoić pragnienie; sitim explere Mącz; refrigerari Cn (5): Oſtrea albo ten małżyk chcze vżywać lepſzego powietrza: wylezie z ſkorupy aby ſie ochłodził na wietrze FalZioł IV 38a; Refrigerato et extincto calore, Ochłodźiwſzy ſie. Mącz 137a, 397c; Dobra żono/ day mi trochę wody/ [...] Bym prágnienie vſmierzył/ y też ſie ochłodził/ Bom od ſłońcá vtrapion/ á nogi też ſchodził. HistHel B2.

ochłodzić się czym (1): ZapMaz II G 97/89 cſ W przeciwstawieniu.

W przeciwstawieniu: »zagrzać się ... ochłodzić się« (1): Nie mogę teraz iść, bom się zagrzał, muszę się truneczkiem ochłodzić. ZapMaz II G 97/89.

2. Doznać ulgi; przen (18):
a) Doznać ulgi w cierpieniu fizycznym, odpocząć; refocillari, refrigerari Vulg (6): dáli mu chlebá áby iadł/ y pił wodę/ [.,.] wſtąpił záś weń duch iego/ y ochłodził ſie [reversus est spiritus eius et refocillatus est]: bo iuſz był nieiadł chlebá/ áni wody pił/ trzy dni y trzy nocy. Leop 1.Reg 30/12; Przetoż ty Orle więcey ſie nie vkázuy/ [...] áby ſie ochłodziłá wſſyſtká źiemiá [uti refrigeretur omnis terra] y przywroćiłá ſie wyzwolona z twoiey gwałtownośći Leop 4.Esdr 11/40; ZE Gdańſká Flis wędruiąc/gdy ſobie nádchodźił/ Stąpił we wśi do kárczmy/ áby ſię ochłodźił. KochFr 134; WyprPl C.
Zwrot: »ochłodzić się po pracy [czym], od prac« [szyk zmienny] (1:1): Remittere animum curis, Popuścić ſtáránia/ ochłodźić ſie od prac. Mącz 227a; Tóżem ſie sfátigował/ zam máło dźiś zchodźił/ Radbym ſie czym po pracy Alberte ochłodźił. WyprPl C.
b) Doznać ulgi w cierpieniu psychicznym, pocieszyć się; refrigerari Vulg (12): Leop Ps 38/14; Relaxare animum et dare se iucunditati, Ochłodźić ſie y dáć ſie ná dobrą myſl. Mącz 186c; KochPs 58.

ochłodzić się kim, czym (5): Bo gdyby vſtáwicżnie nád Theologią/ Mieli ſiedzyeć ábo też nád Philizophią/ Snadźby im pod cżás mogłá táka pilność ſzkodzić/ By ſie inemi piſmy nie mieli ochłodzić. HistLan F5, Cv; RejZwierc 173; A w oney ſwey ſrogiey męce/ rozćiągnąwſzy ſwoie ręce/ wołá, podźćież moi mili/ byśćie śię mną ochłodźili. ArtKanc D8v; GosłCast 25.

W porównaniu (1): A już dziekuy zmyſli prawej Za taky Dęcret łaſkawy Bos ſyę prawie ſnacz ochłodzył Bys ſye też znowu narodzył RejKup ee2v.

Frazy: »ochłodziła się dusza [czyja]« (1): Gdy ſię co vkradł [lege: wkradł] miedzy ſwe zakonniki/ ochłodziła ſie duſzá iego SkarŻyw 334.

»myśl, umysł się ochłodzi (a. ochłodzić się mogł)« (1:1): Aby ſie też ſmutna myſl cżáſem ochłodziłá/ Ale nie tá coby w złość ludzi przywodziłá. RejWiz 163; Mącz [169]a.

Szeregi: »ochłodzić się albo pocieszyć« (1): A chceſzli ſie theż cżym ochłodzić álbo pocieszyć/ ázaſz nie naydzieſz onych roſkoſznych histhoriy o dziwnych ſpráwach onych ludzi Rycerſkich á ludzi poważnych/ kthorym ſie y podziwowáć/ y z ich dziwnych ſpraw vcieſzyć ſie możeſz. RejZwierc 173.

»ochłodzić się i pokoj mieć« (1): quando animus eorum laxari indulgerique potuisset, Gdy ſie vmyſł ych ochłodźić y pokoy nieyáki mieć mógł. Mącz [169]a.

Synonimy: 1. ostudzić się, oziębić się.

Formacje współrdzenne cf CHŁODZIĆ SIĘ.

Cf OCHŁODZENIE

MC