![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
| « Poprzednie hasło: ODPOWIEDNIK | Następne hasło: ODPOWIEDZENIE » |
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}
ODPOWIEDNY (12) ai
Pierwsze o prawdopodobnie jasne (tak w od-); drugie o oraz e jasne.
Fleksja
| sg | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | N | odpowiedny | f | N | odpowiednå |
| G | G | odpowiedn(e)j | |||
| D | D | odpowiedn(e)j | |||
| A | odpowiedny | A | odpowiedną | ||
| pl | ||
|---|---|---|
| G | odpowiednych | |
| A | subst | odpowiedn(e) |
| I | m | odpowiedn(e)mi, odpowiednymi |
sg m N odpowiedny (1). ◊ A odpowiedny (1). ◊ f N odpowiednå (5). ◊ G odpowiedn(e)j (1). ◊ D odpowiedn(e)j (1). ◊ [A odpowiedną.] ◊ pl [G odpowiednych.] ◊ A subst odpowiedn(e) (2). ◊ I m odpowiedn(e)mi (1), [odpowiednymi].
Sł stp: odpowiedni, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.
Znaczenia
- 1. praw. Pozwany, oskarżony; zawsze w zestawieniu: »strona odpowiedna« (7)
- 2. Przynoszący groźbę, zapowiedź zemsty (1)
- 3. Proroczy, przepowiadający przyszłość (1)
- 4. Wypowiadający poddaństwo (2)
- 5. Prawdopodobnie: Śpiewany na przemian na dwa chóry (1)
- 6. [Będący odpowiedzią na czyjeś słowa]
- 7. [Jawnie wrogi]
- 8. [Wypowiadający wojnę]
1. praw. Pozwany, oskarżony; zawsze w zestawieniu: »strona odpowiedna« [szyk 5:2] (7): ODpowiedna ſtroná ma pilnie báczyć/ áby ſwey niewinnoſći [...] z dobrą porádą broniłá GroicPorz v3v, ſ3v, t3v, v2v, v4.
W przeciwstawieniu: »strona odpowiedna ... powod (a. strona powodna)« (2): ODpowiedney ſtronie práwo záwżdy ieſt przychylnieyſze niż Powodowi. GroicPorz v4v; WYznánie/ ieſt [...] odpowiedź álbo zezwolenie ſtrony odpowiedney ná żáłobę ſtrony Powodney GroicPorz yv.
2. Przynoszący groźbę, zapowiedź zemsty (1): Nuntius sanguinarius, Odpowiedny poseł. Mącz 367b [Cf też znacz. 3.].
a. [Poprzedzony jawną zapowiedzią zemsty:
Szereg: »tak odpowiedny, jako nieodpowiedny«: tak też [postępować] [...] o pożogi, o zranienia i zabicia tak odpowiedne, jako nieodpowiedne. AktaSejmikPozn 1572/6.]
3. Proroczy, przepowiadający przyszłość (1): Ieden [tj. król babiloński, Baltazar] rękę piſzącą odpowiedne ſłowá Widźiał [możliwe też znacz. ‘grożący, zawierający groźbę’] KlonWor 11.
4. Wypowiadający poddaństwo (2):
Zestawienie: »odpowiedny list« [szyk: 1:1] (2): LibMal 1547/134; poſłáli tedy Ewángelikowie kniemu [cesarzowi] odpowiedny liſt/ iż niechcą być iemu poddáni BielKron 227.
5. Prawdopodobnie: Śpiewany na przemian na dwa chóry (1): Ze Ignácyus Antyocheńſki [...] widzenie Angiołow/ Hymnámi odpowiednemi świętą Troycę chwalących widźiał WujJud 186v.
6. [Będący odpowiedzią na czyjeś słowa: Ná co mu Rádźimińſki dawáiąc odpráwę/ Ták ſwoię zácżął zlekká odpowiedną ſpráwę. Owa ty Niemoiewſki przećię nie z świętego Piſmá tocżyſz racie ŁaszczPogrom 17.]
7. [Jawnie wrogi:
Wyrażenie: »odpowiedny nieprzyjaciel«: iad niedowiárſtwá ſzátáńſkiego/ w ſercá ludźi młodych/ á w rozumy ſkore puſzcżáią/ z pogáńſkich filozofow ślepych/ z Platoná/ Ariſtoteleſá/ Porfiriuſá/ y Libániuſá/ y inſzych odpowiednych nieprzyiaćioł wiáry Chrześćiáńſkiey TurnZwierc E3 (Linde).]
8. [Wypowiadający wojnę:
Zestawienie: »list odpowiedny«: (marg) Odpowiedź Moſkiewſkiego (–) przyſzedł do niego Goniec Moſkiewſki z liſty odpowiednymi StryjKron 681 (Linde).]
Synonimy: 2. grożący; 5. śpiewany.
KW