[zaloguj się]
[pdf]

OMAMIENIE (20) sb n

-e- (19), -ę- (1).

Teksty nie oznaczają ó oraz é; o prawdopodobnie jasne (tak w o-); a pochylone.

Fleksja
sg pl
N omåmieni(e) omåmieniå
G omåmieniå
D omåmieniu
A omåmieni(e)
I omåmieni(e)m, omåmienim

sg N omåmieni(e) (7). ◊ G omåmieniå (5). ◊ D omåmieniu (1). ◊ A omåmieni(e) (2). ◊ I omåmieni(e)m (2) GórnDworz, NiemObr, omåmienim (2) SkarŻyw, WujNT. ◊ pl N omåmieniå (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XIX w. s.v. omamić; poza tym w objaśnieniu s.v. omam.

1. Wprowadzenie w błąd, otumanienie, odebranie zdolności prawidłowej oceny faktów; fallacia BartBydg, Vulg; praestigiae Mącz, Modrz; deceptio Vulg (19): fallacia, ffalesznoscz, omamyenye BartBydg 44b.

omamienie kogo, czego (2): Praestigiae, Zmamienie/ omamienie álbo vczarowánie wzroku/ yáko kuglarze y czarnoxiężnici czinią. Mącz 319a; Zádáie mi to [Ks. Kanonik] iżbym ia to kędy piſáć miał [...] żeby ſię ſyn Boży sſtáć miał z Duchá/ z Boſtwá/ y z Aniołá/ zmieſzánym: y vkázuie ku omamieniu proſtych w moich Dyálogách liſt 41. CzechEp 221.

omamienie czego [= przez co] (4): y miał przyść [Antychryst] ze wſzelákim omamięniem nieſpráwiedliwośći [in omni deceptione iniustitiae PolAnt 2.Thess 2/10]/ iáko Páweł ś. przypomina NiemObr 152; á pieczołowánia świátá y omamienie bogactw (marg) y omylne bogáctwá. Hebr. (–) y chciwośći innych rzeczy/ wſzedſzy záduſzáią ſłowo/ y bywa bez pożytku. WujNT Mar 4/19, Matth 13/22, 2.Thess 2/10.

omamienie czyje [= przez kogo] [w tym: ai poss (5), G sb (3)] (8): iż wykład tákowy/ ieſt ſzcżyrym wymyſłem ludzkim: kthory vroſł/ cżęśćią z złego przekłádu ſłowá greckiego/ częśćią też z omamienia duchá onego niecżyſtego. CzechRozm 25v, 45v, 223; Cżárnokśięſkie omamienie niewiáſtę w klacżę obłudnie obroćiło. SkarŻyw 35 marg, 74; iż ich wiele ieſt w tym tám nabożeńſtwie I.M. ktorzy z omamienia ſwych niektorych pryncypałow/ z niewiádomośći to cżynią CzechEp 16, 106, 143.

W połączeniu szeregowym (1): Iákoby ſzátan miał mieć w ſobie tę moc y władzą/ żeby ſię zá iego dopuſzcżenim co dźiać miáło: á nie rácżey wprzod z dopuſzcżenia Bożego: potym z omamienia/ z záwiedźienia y oſzukánia ſzátáńſkiego CzechEp 143.

W charakterystycznych połączeniach: omamienie bogactw (2), czarnoksięskie, czartowskie, diabelskie, ducha nieczystego, nieprawości, niesprawiedliwości, szatańskie, wzroku.

Wyrażenie: »prozne omamienie« = inanis fallacia Vulg (2): Bácżćież by kto nie był/ ktoryby was złupił przez Filozofią/ y prożne omamienie/ wedle vſtáwy ludzkiey/ [...] á nie według Chriſtuſá. [PolAnt Col 2/8]. NiemObr 79; WujNT Col 2/8.
Szeregi: »kuglarstwo i omamienie« (1): znam Bogá iednego/ y Syná iego Iezuſa Chryſtá/ á temi ſię Dyabelſkimi kuglárſtwy y omamienim brzydzę SkarŻyw 74.

»omamienie i łapaczka« (1): Bo oni dobrym obycżáiom bárzo ſzkodzą/ ktorzi w vpraſzániu vrzędow [...] [popisują się] dawnośćią domu ábo Herbu [...] y inſzemi rzecżámi rodzáiowi y bogáctwu przyſtoynemi. Lecż to omamienia y łápácżki [Praestigiae sunt istae et captiones]/ á nie przycżyny/ dla ktorychby tákim ludźiom Vrzędy dáwáć trzebá. ModrzBaz 43.

»zawiedzienie i omamienie« (1): Pánie Boże [...] zmiłuy ſię nád nim/ y nád inſzymi [...] ktorzy z niewiádomośći/ y záwiedźienia y omamienia/ chytrego Antichryſtá/ wſzetecżnice oney Bábilońſkiey/ [...] przećiw tobie y Chriſtuſowi twoiemu grzeſzą. CzechEp 106. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»zdrada abo omamienie« (1): trudno to [pracę złotnika] kto ma zwáć zdrádą ábo omamieniem/ ále dowćipem á vmieięthnoſcią. GórnDworz N5v.

2. Stan umysłu wprowadzonego w błąd; error mentis Cn [czyje] (1): ieſzcże ſie/ y ſtąd ich opácżny rozum/ y omamienie pokázuie: gdy ſie do tego przykazánia ná kámiennych tablicach ſpiſánego kthorego iuż nie máſz przywięzuią CzechRozm 101.

Synonimy: 1. kuglarstwo, oszukanie, zawiedzienie; 2. błąd.

Cf OBMAMIENIE, OMAMIĆ

AK