[zaloguj się]
[pdf]

OPŁAKAWAĆ (27) vb impf

o oraz pierwsze i ostatnie a jasne; -kå- (16), -ka- (11); -kå- GliczKsiąż, BielKron; -ka- Leop, ModrzBaz; -kå- : -ka- OpecŻyw (1:1), RejPs (3:1), Mącz (5:4), RejPos (3:1), RejZwierc (1:1), BudBib (1:1).

Fleksja
inf opłakawać
indicativus
praes
sg
1 opłakåwåm
3 opłakåwå
praet
sg pl
1 m opłakåwåłem m pers
3 m opłakåwåł m pers
f opłakawała m an
n subst opłakåwały
imperativus
pl
2 opłakåwåjcie
con praet
pl
3 subst by były opłakåwały

inf opłakawać (10). ◊ praes 1 sg opłakåwåm (4). ◊ 3 sg opłakåwå (2). ◊ praet 1 sg m opłakåwåłem (1). ◊ 3 sg m opłakåwåł (3). f opłakawała (2). ◊ 3 pl subst opłakåwały (1). ◊ imp 2 pl opłakåwåjcie (1). ◊ con praet 3 pl subst by były opłakåwały (1). ◊ part praes act opłakawając (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. s.v. opłakać.

Wylewać łzy nad kimś lub nad czymś, płakać po kim, po czym, wyrażać żal, skruchę; deflere, deplorare, lugere, prosequi lacrimis, superlacrimare Mącz (27): Deploro, Opłákawam/ Nárzekam/ Vſkarżam ſie. Mącz 306a, 130a, 181d, 473b; nie wnidzieſz do domu ſmętku/ áni poydzieſz opłákáwáć [nec vadas plangendum] BudBib Ier 16/5.

opłakawać czego (7): Dáy mi mily panie nábożnie twé vmęcżenijé wſpominatz ij ganiebnégo vmęcżeniá twégo oplakawatz OpecŻyw 159v; Tu prorok żałobliwie opłákawa rzeczy przyſlych ktore miáły przydz ſrodze ná zbor krzeſćiáńſki zrozgniewania páńſkiego RejPs 118, 117; BielKron 55; Qualis populea moerens philomela sub umbra, Amissos queritur foetus, Iáko álbo yákim ſpoſobem/ żałoſni słowik zwykł opłákáwáć ſwych ptaſząt Mącz 337b, 199b, 306a.

opłakawać co (12): zawżdy wſſytcy patrzáycie/ á dzięki bogu cżyńcie/ ij boleſtz iego oplakáwáycie OpecŻyw 141; Ten ieſt pſalm w ktorem Dawid opłákawał wyſtępek ſwoi RejPs 76, Ff3; GliczKsiąż C2v; Mącz 386a; ktore [święte panie] tákież opłákawáły tę niewinną mękę iego RejPos 100, 306, 309v, 310; RejZwierc 60v, 204v; Tenći ieſt záprawdę cżás/ ktorego poſpolite kleſki opłákáwáć [quo publicas clades gemere debeamus] á wiſzące nád námi/ vſtáwicżnemi modlitwámi oddáláć mamy. ModrzBaz 101.

opłakawać kogo (G a. A) (2): Vſlyſſáłá Potym żoná Vryaſſowá/ że zábith był mąż iey vryaſz/ y opłákáwáłá go [et planxit eum]. Leop 2.Reg 11/26; Izali nieopłákawałem [si non flevi] onego/ ná kogo twárdy dźień (przyſzedł)/ ſmęćiłá ſię duſzá moiá nád vbogiem? BudBib Iob 30/25.

W charakterystycznych połączeniach: opłakawać przygody, rzeczypospolitej, stanu, umęczenia, upadkow; opłakawać boleść, czas, grzech, klęski, mękę, śmierć, upadek, występek (a. występki) (3); opłakawać żałobliwie.

Zwrot: »rzewnym głosem opłakawać« (1): Lamentabili voce deplorare, Rzewnym głoſem opłákáwáć. Mącz 183b.
Szereg: »narzekać i opłakawać« (1): Iáko potym on vpádły Dawid płácżliwie nárzekał y opłákawał ony wyſtępki ſwoie RejZwierc 204v.
W przen (1): A miáſtá wáſze zoſtáną puſthe/ á brany wáſze vſtáwicżnie opłákáwáć muſzą ono wywiedzienie wáſze. RejPos 306.

Formacje współrdzenne cf PŁAKAĆ.

Cf OPŁAKAWAN, OPŁAKAWANIE, OPŁAKOWAĆ

TZ