[zaloguj się]
[pdf]

ORTOGRAFIJA (35) sb f

Oba o jasne, końcowe a pochylone; -gra- (29) -grå- Mącz (2).

Fleksja
sg pl
N ortografijå
G ortografijéj
D ortografijåm
A ortograſiją
I ortografiją
L ortografijéj ortografijach

sg N ortografijå (8). ◊ G ortografijéj (8); -éj (4), -(e)j (4). ◊ A ortograſiją (8). ◊ I ortografiją (2). ◊ L ortografijéj (7). ◊ pl D ortografijåm (1). ◊ L ortografijach (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w.

1. Całokształt zasad i przepisów dotyczących poprawnej pisomni: sposób pisania wyrazów według ustalonych norm, a także kształt graficzny i zestaw liter służących do wyrażania dźwięków mowy w piśmie; nauka pisania, pisownia; orthographia Mącz, Cn [orthographia – dobre pisanie albo nauka dobrze pisania Mącz 270a; pisania nauka – orthographia (opposita illi vitiosa scriptio) Cn] (30): JanNKar D3v, D4, E, H3v; Kaƶdé cudzoźiemſkié [słowo] ſwoią orthographią/ iako Greckié Grecką/ Łaćińſkié Łaćińſką/ etć. JanNKarKoch G3; A nayd̂ieli kto Orthográphią liepſſą/ i krótſſą/ i llátwieiſſą do wyrozvmięnia/ tedy ią ſwei odſtąpię. JanNKarGórn H2.

ortografija czyja [= przez kogo wymyślona, napisana] [w tym: G sb i pron (7), pron poss (2)] (9): kłádę tu Orthográphią onègo po wſzytkiéy Europie zawołánégo Ianá Kochánowſkiégo JanNKar D3v; OBIECADŁO WEDLE MEY ORTHOgráphiiéy ták idźie. JanNKar H3v, D3v [2 r.], D4v [2 r.], E, G3, H2.

W przeciwstawieniu: »ortografija ... tautografija« (1): Rzecze kto: Wſzák mamy dawnè zwyczáie w piſániu ſwoie: mamy Orthográphią Polſką, którą vżywamy. Ia niewiém. Otoli widzę nie Orthográphią, ále rychléy Táutográphią. Vżywamy bowiém liter w piſániu więcéy niż potrzébá: kłádziémy opák litery nie ták iáko trzebá JanNKar D2.

Zwroty: »nie chować ortografijej« (1): Mendose scribis, Pochybnie piſzeſz/ to yeſt/ nie chowaſz orthographiey. Mącz 215d.

»wedle ortografijej pisać« (1): Emendate scribere, Wedle orthographiey piſáć. Mącz 216a.

»ortografijej, ortografiją [jaką] używać« (1:1): Zgániłeś moię Diálektykę y Grámmátykę/ á ſam też tegoſz/ y Ortográfiey vżywaſz/ á punktámi tymi rzecż ſwą ozdobić chceſz CzechRozm 64; JanNKar D2.

Wyrażenie: »ortografiją [czyją] pisany« (1): Pſálmów kilká Słowieńſkich, Orthográphią Iego M. Páná Górnickiégo piſánych JanNKar D4v.
Zestawienie: »ortografija polska« (10): ORTHOGRAPHIA POLSKA. To ieſt nauka piſaniá i czytaniá ięzyka polſkiégo/ ilé polákowi potrzebá/ niewielem ſłów doſtatecznié wypiſaná. MurzOrt B; że też wiele tákich iest, co niewiedzą, co to ieſt Orthográphia Polſka. JanNKar D2; co to iest Orthográphia Polſka, czego ięzyk Polſki w piſániu potrzebuie: zkąd co, iáko, gdźie, y ná którym mieyſcu litery któréy y iákiéy vzywáć JanNKar D3, B3, D2, D3, D3v [2 r.], D4v; JanNKarGórn D4.
Szeregi: »obiecadło i ortografija« (1): OBIECADŁO ZAS Y ORTHOgráphia wedle Iego M. Páná Górnickiégo ták idzie. JanNKar G3v.

»ortografija i polszczyzna« (1): mówiąc tákże zemną o téyże Orthográphiiéy y o Polſczyznie nowéy dosyć ſzèroko JanNKar D3v.

2. Podręcznik zawierający zasady pisowni (5): Gdźie téſz ta niniéiſzá Orthographjá/ od tyi ktorá ieſt przedtem wydána/ nieieſt niczem rózná/ iedno tym iſz ieſt doſtateczniéiſzá MurzOrt B, B3; POdobnoć ſye godźiło kożdą Orthográphią wydáć oſſobno: ále iż iedná máteria, y iednéyże ŗeçy ſłuży, choć róznych oſſób, zdáło mi ſye dróżniéy nowym piſmem wſzytko weſpół wydáć. JanNKar Av.
Zestawienie: »ortografija polska« [w tym: czyja (1)] (2): zdáło mi ſie [...] wydáć przynamniéy tę Polſczyznę nową/ Kárákter dwóy Polſki/ vkośny y proſty: á przy nim y Orthográphią Polſką. JanNKar A3v, A.

BK