Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROZMOWECZKA

Następne hasło: ROZMOWIĆ SIĘ »

ROZMOWIĆ (16) vb pf

Pierwsze o jasne; -mó- (14), -mo- (1); -mó- : -mo- Mącz (1:1).

Fleksja

inf	rozmówić

praet
	sg
1	m	rozmówiłem

conditionalis
	sg		pl
1	m	bych rozmówił	m pers	bysmy rozmówili
3	m	by rozmówił	m pers

inf rozmówić (8). ◊ fut 1 sg rozmówię (1). ◊ 2 sg rozmówisz (1). ◊ 1 pl rozmówimy (1). ◊ praet [1 sg m rozmówiłem.] ◊ 3 pl subst rozmówiły (1). ◊ imp 2 sg rozm(o)(w) (1). ◊ [con 1 sg m bych rozmówił. ◊ 3 sg m by rozmówił. ◊ 1 pl m pers bysmy rozmówili.] ◊ part praet act rozmówiwszy (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

Znaczenia

1. Porozmawiać, przedyskutować, naradzić się z kimś (12)
2. Przedstawić słownie, omówić, zreferować (2)
3. Namówić do odstąpienia, zbuntować (2)

1. Porozmawiać, przedyskutować, naradzić się z kimś; confabulari, conferre Mącz; dicere, loqui PolAnt [w tym: z kim (10)] (12): Luterowi towárzyſze/ rozmowiwſſy z ſobą dáli táką odpowiedź/ yż my żadnych wiar nie vſtawiámy nowych/ tylko ſtárą ktorą Kryſtus z Apoſtoły vſtáwił BielKron 208v; Mącz 122c [2 r.]; HistRzym 21v, 103; rozmow proſzę (ćię) z Solomonem krolem/ ponieważ nie odwraca od ćiebie oblicża ſwego/ że mi da Awiſzágę Sżunámitſką zá żonę. BudBib 3.Reg 2/17; ale muſzę teſz y drugiey ſtrony ſłuchać/ á przy kim prawdę być vznam/ zá tym poydę. przeto chćieyćie znimi rozmowić á onych teſz wyſłucháć. SkarŻyw 299, 481; [[Paweł św. opisuje] Láſkáwość/ tho ieſt/ thákową chęć á ſpráwę w nas/ iákobyſmy nikogo nie obrażáli/ y owſzem rádſzey záchowywáli/ vſługowáli/ s káżdym ludzko rozmowili/ głádkimi ſłowy odpowiádáli/ żadną ſrogoſcią ſie nie popiſowáli. GilPos 36].

[rozmowić co: Byłaby tego pilna potrzeba, abych Twą Miłość przed tym to sejmem przyszłym widzieć mogł a rozmowił niektore pilne potrzeby. ListyPol I 1534/61.]

rozmowić o kim, o czym (2): prośi Páná Bogá áby tráfił ná tákiego cżłeká/ z ktorymby rozmowić mogł o rzecżách duchownych/ ku zbudowániu duſze ſwoiey. SkarŻyw 117; [ListyPol I ⟨1534⟩/66; RadzPodróż 11; racz Wasza Królewska Miłość komu rozkazać, aby choć sua sponte o tym z Jego Miłością rozmówił [List M. K. Radziwiłła do Zygmunta III z 17 X 1595 r. w:] Listy 120]. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Uychodził Iudaſz od zydow rozmowiwſzy ſnimi iako go miał im wydac. WróbŻołt O; [Rozmowię ia ſtobą domá/ coć będę miáłá dáć zá twoię robotę. Wokabul 1539 R4v].

Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia dalszego w zdaniu nadrzędnym [o czym czymby] (1): Ale iż ſye z guzów á z gruzeł ſadzele czynią/ potrzebá nam rozmowić o nich czymby ié rozgániáć álbo ku zbiérániu przywieść. SienLek 128v.

[W połączeniu szeregowym: łáſkáwoſcią/ ábyſmy też przyodziwáni byli/ to ieſt/ thákową ſpoſobnoſcią iákobyſmy nikogo nie obrażáli/ ále chętni byli káżdemu vſłużyć/ pożytecżnym być y dobrze vdziáłáć/ w rozmowach y ná potkániu s chęcią rozmowić/ y wyſłucháć/ nie przykrze áni ſrogo odpowiedzi dawáć GilPos 34.]

Zwrot: »ustnie rozmowić« (1):Lecz ſpodziewam ſię rychło ćię vyrzeć á vſtnie rozmowimy [os ad os loquemur]. BudNT 1.Ioann 6/14.

2. Przedstawić słownie, omówić, zreferować (2):

rozmowić co przed kim (1): Thedy odmovywſzy po trzebnyeysze articuli przed Ceſ: krothkyemy slowy, oſthathek przed Baſſhamy szeroko roſzmovyſſ LibLeg 7/36v.

rozmowić o czym (1): álem ia tylko o onych rzecżách był vmyślił rozmowić [de iis disserere]/ ktore ſię naywięcey przed ocżymá ludzkiemi wiercą. ModrzBaz 69.

Zwrot: »szeroko rozmowić« (1): LibLeg 7/36v cf rozmowić co przed kim.

3. Namówić do odstąpienia, zbuntować [kogo] (2):

rozmowić od kogo (1): Potym iáko mieſzkáńce támtych źiem trapiły [Amazonki]/ A ná koniec od oyców ſyny rozmówiły KochProp 12.

rozmowić komu (1): PArys ſyn Priamuſá Krolá Troiáńſkiego/ Przypłynął był wdom s kſiążąt Greckich do iednego. Rozmowiwſzy mu żonę/ vnioſł ią do Troiey PudłDydo A2.

Formacje współrdzenne cf MOWIĆ.

Cf ROZMOWIENIE