Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROZPADŁOŚĆ

Następne hasło: ROZPADNIENIE »

ROZPADŁY (15) part praet act

roſ- (11), roz- (4).

o jasne; -pad- (8), -påd- (3); -pad- RejPs, Mącz (2), SienLek (2), GórnTroas; -pad- : -påd- BielKron (2:3).

Fleksja

sg
m	N	rozpadły	f	N	rozpadł(a)	n	N
	A	rozpadły		A	rozpadłą		A	rozpadłé
	L	rozpadłym		L	rozpadł(e)j		L

pl
G		rozpadłych
A	subst	rozpadł(e)

sg m N rozpadły (6). ◊ A rozpadły (1). ◊ [L rozpadłym.] ◊ [f N rozpadł(a). ◊ A rozpadłą. ◊ L rozpadł(e)j.] ◊ n A rozpadłé (2). ◊ pl G rozpadłych (2). ◊ A subst rozpadł(e) (4).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII w.

Znaczenia

1. Który pękł, popękał; w którym jest pęknięcie, szpara, rysa (10)
- a. O objawach chorób (4)
2. Zestawienie: »rozpadłe kopyto« = kopyto zwierzęcia parzystokopytnego (5)

1. Który pękł, popękał; w którym jest pęknięcie, szpara, rysa; scissus Mącz, Calep, Cn; hiulcus Calep, Cn; fatiscens, fissus Calep; fissiculatus Cn (10): Scissus, Vrzniony/ rozdárty/ rozpádły/ roſtąpiony. Mącz 372a; Hiulcus – Ziwaiący, rozpadły. Calep 485b, 954a; Idy góry rozpádły wiérzch/ kámięnié zrzućił GórnTroas 17; [A takoſz pokrzepywſzy ſye ⟨ky⟩lonaſczye mocznych zidow wzyawſzi krzyſz z Iezvſzem y poſtawyly wyedney kamyenney maley roſpądley ſkąlye y vpvſczyly krziſz wone dzvre barzo czyeſko RozmyślDomin 76; A był tám w roſpádłym murze wąż/ o ktorym żadny niewiedźiał. HistPonc c6v; [wąż] Zatym z ołtarza wlokąc przeguby zawiłe Skrył się w rozpadłą grobów usutą mogiłę. StryjPocząt 284].

[rozpadły gdzie: Wieża ta była wszytka ruinosa, a na poły z obu stron od wierzchu aż do gruntu była zrzysowana a rozpadła LustrWpol I 88.]

W porównaniu (1): Stałem ſie był łáżdemu [!] niepotrzebny iákoby on wzięmię zágrzebiony/ ktorego iuż żadna pámięć nieoſtáłá/ á iákoby gárnek roſpádły/ ktory ſie iuż wniwecz przygodzić niemoże. RejPs 44v.

Wyrażenia: »na [ile] części rozpadły« (1): Bifidus, Ná dwie częśći rościęty álbo roſpádły. Mącz 24d.

[»na poły rozpadły«: LustrWpol I 88 cf rozpadły gdzie.]

Szeregi: »rozcięty albo rozpadły« (1): Mącz 24d cf »na części rozpadły«.

[»zrzysowany a rozpadły«: LustrWpol I 88 cf rozpadły gdzie.]

a. O objawach chorób (4): Gdyby niewieſcie przy cięſzkiem rodzeniu: pępek ſie otworzył. [...] przyłoż [kompres] na roſpadły pępek FalZioł V 29; Gdy koń roſpádłé kopyto ma/ rozerzniſz mu práwie miedzy ſkorą ogoliwſzy włoſy SienLek 178v, 178v.

Wyrażenie: »rozpadła rana« (1): [sadło gęsie] Roſpadłe rany na wargach y na twarzy goij. FalZioł IV 18c.

2. Zestawienie: »rozpadłe kopyto« = kopyto zwierzęcia parzystokopytnego [szyk 2:3] (5): Mięſa áby nie pożywáli [Żydzi] niecżyſtego dobytká/ ale ktore ſą cżyſte/ iáko Woł/ Owcá/ Kozá/ Ieleń/ Báwoł/ Zubr/ y ine kthore żuią á máią łoy w ſobie y kopytá roſpadłe/ ty mogą ieść BielKron 36v, 36v [2 r.], 452, 465.

Cf NIEROZPADŁY, 1. ROZPAŚĆ SIĘ