[zaloguj się]
[pdf]

PAŚĆ SIĘ (59) vb impf

sie (31), się (27).

a jasne (w tym 4 r. błędne znakowanie).

W temacie praes (1 sg, 3 pl): pas- (13), pasz- (1); pas- : pasz- Strum (1:1).

Fleksja
inf paść się
indicativus
praes
sg pl
1 pasę się
2 pasiesz się pasiecie się
3 pasie się pasą się, paszą się
praet
sg pl
1 m -m się pasł m pers
3 m m pers paśli się
n pasło się subst pasły się
fut
sg pl
3 m będzie się pasł, paść się będzie m pers będą się paść, paść się będą
f paść się będzie m an paść się będą, będą się paśli
n subst paść się będą
imperativus
sg pl
2 paś się
3 niech się pasie niech się pasą
conditionalis
sg pl
3 m m pers by się paśli
f by się pasła m an

inf paść się (2). ◊ praes 1 sg pasę się (3). ◊ 2 sg pasiesz się (1). ◊ 3 sg pasie się (11). ◊ 2 pl pasiecie się (2). ◊ 3 pl pasą się (10), paszą się (1). ◊ praet 1 sg m -m się pasł (1). ◊ 3 sg n pasło się (1). ◊ 3 pl m pers paśli się (1). subst pasły się (8). ◊ fut 3 sg m będzie się pasł (1) Leop, paść się będzie (1) Bibradz. f paść się będzie (1). ◊ 3 pl m pers będą się paść (2), paść się będą (2); będą się paść Leop; paść się będą BibRadz; będą się paść : paść się będą BudBib (1:1). m an paść się będą (2) BibRadz, BudBib, będą się paśli (1) Leop. subst paść się będą (3). ◊ imp 2 sg paś się (1). ◊ 3 sg niech się pasie (1). ◊ 3 pl niech się pasą (1). ◊ con 3 sg f by się pasła (1). ◊ 3 pl m pers by się paśli (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII w. s.v. paść.

1. Szukać sobie na jakimś miejscu pożywienia, żerować (o zwierzętach i ptakach roślinożernych oraz rybach); pasci Vulg, PolAnt, Mącz, Calag, Cn; pascere PolAnt, Mącz, Cn; cacarpere, compasci impasci, pabulari, pascitare Cn (47): FalZioł IV 18b; Kárṕ źimie nie chodźi/ nie páśie ſyę téż/ ieno ſye położą [...]/ támże leżą w doléch/ y żywią ſye źiemią. Strum P; Calag 561a.

paść się gdzie (5): iże [timus] ieſt morzki dziw iako pies, w morzu ſie lęże/ ale ſie na ziemi paſie. FalZioł IV 4c; BielKron 452; Chors, Podworze/ Ganek/ ná którym ſie kury páſą. Mącz 52b; nie trzeba ſye iuż o nié [ryby w stawie] ſtáráć/ czymbyś ié karmił, [...] ſámy ſye tám iuż páſzą. Strum H4v; KlonWor 40.

a. Jeść rośliny na pastwisku (39): Wilk z báránkiem ſpołu ſie będą páſli Leop Is 65/25; BibRadz Is 11/7, 65/25; Oves errant, Woły błądzą/ Też Páſą ſie Mącz 108a; equus pascit, Ié/ páſie ſie. Mącz 282c; CzechRozm 113v; SkarŻyw 341.

paść się gdzie (15): zktorey [rzeki] wychodzýło ſiedḿ krow cudnych a barzo tłuſtych/ a paſlyſie na mieſcach mokrich/ a drugich ſiedḿ wychodzýło zrzeki zadne chude/ y páſly ſie na brzegu oney rzeki na mieſcach zyelonych HistJóz B, Bv, K3; iſz tam była wielka trzoda świni ktoré śię na gorze paſły MurzNT Luc 8/32; Leop Is 27/10; BielKron 16v [2 r.]; Omni rure pascuntur/ Po wſziſtkich rolách ſie páſą. Mącz 362a; SienLek 9, 146v; BudBib Cant 4/5; [źrzobku] Ty ſię tám páśieſz niewiem gdźie po borze/ Skacząc ſámopáſz od mieścá do mieścá KochFr 79. Cf Fraza; »paść się na łące«.

W porównaniu (1): Dwie pierſi twoie iáko bliźniąt dwoie v ſárny/ ktore ſię páſą miedzy lilijámi. BudBib Cant 4/5.

W charakterystycznych połączeniach: (po)społu (wespołek) paść się (4); paść się po borze, na brzegu (nad brzegiem) (2), na gorze (naprzeciw gorze) (2), po jezierzyskach, miedzy lilijami, na miescach mokrych (zielonych) (3), po (w) polu (2), po polach, na suszy [= w miejscach suchych], po (na) trawie (2).

Fraza: »(drob i) bydło się pasie [gdzie]« = pascet pecus PolAnt (2): BibRadz Is 30/23; drob y bydło/ niech ſię nie páśie [pecus et bos ne pascant] náprzećiw gorze tey. BudBib Ex 34/3; [Cresc 1571 90 (Linde)].
Zwrot: »paść się na łące, w łąkach« = pascere in prato PolAnt (2:1): BudBib Gen 41/2, 18; Páſą ſię w łąkách iáłowice tłuſte/ Y kozy puſte. KlonFlis Cv.
Przen (14): Nie weſel ſie Peleſzećie wſzytek [...]. Y będą ſię páść pierworodni nędznych/ á vbodzy beſpiecżnie leżeć będą/ lecż głodem wymorzę korzeń twoy BudBib Is 14/30.

paść się gdzie (6): [wypuszczeni więźniowie] Będą ſie páść po drogach/ á po wſſech rowniach páſtwiſká ich. Nie będą łaknąć/ áni prágnąć Leop Is 49/9; Y przywrocę záś Izráela do mieſzkania iego/ á pąść [!] ſię będźie w Kármelu/ y w Báſán BibRadz Ier 50/19; Bo będzie (tá) kráiná oſtánkowi domu Iehudſkiego/ po ktorey ſię páść będą BudBib Soph 2/6, Cant 2/16, Mich 7/14. Cf Zwrot.

Zwrot: »pastwiski, na pastwiskach paść się« (1:1): Izali to wam máło iż ſię páſtwiſki dobrymi páśiećie [quod pascua bona paveritis] (marg) Páſtwiſká dobre ſą ſzcżyra nauká Páńſka ſzáfowaná przez Proroki od niego posłáne [...] (–) BibRadz Ez 34/18; Bo ták mowi Adonái Iehowá [...] Y wywiodę ie [droby moje] z narodow/ [...] ná páſtwiſkach tluſtych páść ſię będą po gorach Izráelowych. BudBib Ez 34/14.
a) Czerpać korzyści, ciągnąć zyski z czegoś (4):

paść się gdzie (1): O ſrogaſz to ſentencia [...]/ ná ty ktorym ſą niſzſze ſtany od Páná Bogá porucżony. Abo gdzye też ono mowi: Biedá wam ktorzy ſie páſiecie ná winnicy moiey/ mleká á wełny vżywáiąc z owiecżek moich. RejPos 14.

Zwrot: »sam się paść« = pascere semetipsum PolAnt (3): Paſterze ych zapamiętawſzy vrzedu ſwego ſamy ſię paſſą y zowa ſię koſciolem pozeraiąć maiętnoſcy vbogiego koſcioła zywego SeklKat Q3; BibRadz Ez 34/8, 10.
b) Wychowywać się, wzrastać [gdzie] (1):

W porównaniu (1): Bom ia też proſty Polak nigdzyey nie ieżdzáiąc/ Tum ſie páſl ná dziedzinie iáko lecie záiąc. RejZwierc 240v.

c) Być na czyimś utrzymaniu, na czyjejś łasce [około czego] (1): Każe ſie theż nam ſtrzedz tych kthorzy ſie tylko páſą około dworow krolewſkich/ [...] dla onych pożytkow ſwoich nie ſmieią mowić prawdy RejPos 10v.
2. Karmić się czymś, jeść coś; pasci Mącz, Calep; pascere PolAnt (11): Pascor [...], Páſę ſie/ to yeſt yém. Mącz 282c; Calep 760a.

paść się czym (5): KOza [...] rada ſie paſie rożdżmi j gałąſkami zdrzewa ktorich gębą może doſiącz FalZioł IV 5d; Znam wſſytki ptaſſki powietrzne co ſye zyarnki páſą LubPs N3; Strum L; máćierzyńſka miłość we mnieby nie zgáſłá/ Choćiaby ſie y lwicá moim ćiáłem páſłá. GórnTroas 41. Cf Fraza.

Fraza: »trzoda [czym] pasie się« (1): Trzodá moiá podeptániem nog wáſzych [tj. tym, co podeptały wasze nogi] páśie ſię [pecus meum conculcationem pedum vestrorum paverunt]/ á pomącenie nog wáſzych piie. BibRadz Ez 34/19.
Przen [w tym: czym (3)] (4): paś ſię prawdą. BudBib Ps 36/3.
Zwrot: »krwią [czyją] się paść« (1): [Józef] Ieſt ſługą iego [Boga] pilnym/ [...] Czegom mu nie ćiérpiał/ gdym nań bráćią nápráwił/ By ſię krwią iego páſzli GosłCast 15.
a) Zaspokajać swoje potrzeby duchowe (1): Na krzeſciany ktorzy ſie paſſą nauką Ewangeliey ſwięthey twoiey. WróbŻołt Z4.
b) O papieżu (w grze słów) (1):
Zwrot: »paść się z wiela pasz« (1): Ieſli [papieża nazywają] Pápą od paſzey/ ábo od páśienia? [...] Bo ſię páśie z wiela paſz CzechEp 425.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Pasco, significationis active et neutralis, Páſę/ páſę ſie/ dáyę yeść/ karmię/ y yem. Mącz 282c.

Synonimy: 2. jeść, karmić się, żywić się.

Formacje współrdzenne cf 3. PAŚĆ.

ZCh