Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PEŁNIĆ

Następne hasło: PEŁNIE »

PEŁNIĆ SIĘ (67) vb impf

sie (52), się (15).

e jasne.

Fleksja

indicativus
inf	pełnić się
praes
	sg	pl
3	pełni się	pełnią się

praet
	sg		pl
3	n	pełniło się	subst	pełniły się

fut
	sg		pl
3	n	pełnić się będzie, będzie się pełniło	subst	pełnić się będą, będą się pełnić

conditionalis
	sg		pl
3	n	by się pełniło	subst	by się pełniły

inf pełnić się (16). ◊ praes 3 sg pełni się (21). ◊ 3 pl pełnią się (16). ◊ praet 3 sg n pełniło się (3). ◊ 3 pl subst pełniły się (2). ◊ fut 3 sg n pełnić się będzie (1) DiarDop, będzie się pełniło (1) LeovPrzep. ◊ 3 pl subst pełnić się będą LeovPrzep (2), będą się pełnić (1) RejAp. ◊ con 3 sg n by się pełniło (2). ◊ 3 pl subst by się pełniły (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI(XVIII) – XVII w. s.v. pełnić.

Znaczenia

Dziać się tak, jak obiecano, przewidziano, przepowiedziano, postanowiono wcześniej; ziszczać się, realizować się (67)
- W przen (1)

Dziać się tak, jak obiecano, przewidziano, przepowiedziano, postanowiono wcześniej; ziszczać się, realizować się; adimpleri Vulg (67): WróbŻołt V6v; KromRozm III K7; kiedy się ono pełnić będzie, co powiedział przez Proroka, że de manibus vestris requiram sanguinem illorum. DiarDop 109; OrzRozm G2v; BielKron 132; że thego przerzeczonego złączenia [planet] ſkutki/ ktorem powiedźiał/ przez pięć álbo ſześć lat przyſzłych nawięczey ſie pełnić będą LeovPrzep D, F, G3v; Aż pothym przyſzły cżáſy/ iż ony wſzytki widzenia tego tho Ianá ſwiętego pocżęły ſie pełnić RejAp 2v, 3v, 84, 191 v; pomyſlaymy ſobie/ iżći iuż máło nie wſzytki znáki pełnią ſie tego przyſcia Páńſkiego. RejPos 262v, 44, 66, 271; BiałKat 343v; WujJud 149v; CzechRozm 112; y pełni ſię oná wſzeteczność/ o ktorey mowi Izáiaſz: Burzy ſię dźiećię ná ſtárego/ y podły ná zacnego. SkarKaz 42b.

pełnić się komu (2): Y widzę iż przypowieść/ pełni mu ſie oná/ Szcżęſciu tákie rátowáć/ ieſt rzecż przyrodzona. RejZwierz 67v; RejPos 273.

pełnić się na kim (2): pełnią ſię ná nim obietnice wiernych ſłow ſyná Bożego SkarJedn 22; SkarŻyw 601 marg.

pełnić się nad kim (12): RejZwierz 59; RejAp 20; RejPos 81v, 184, 265, 265v, 331v, 345; Thák iż ſie tho nád káżdym narodem pełnić muśi/ iż Pan záwżdy obiecuie tłumić wynioſłe/ á podwyſzſzáć pokorne. RejZwierc 257v, 194, 198v; CzechEp 379.

pełnić się w kim (10): Leop *B4v, Matth 13/14; RejPos 265v; iákoſz koniecżnie wſzyſtko to cále y zupełnie wedle duchá/ nie w ktorym inſzym potomku Dawidowym ſie ſpełniło y ieſzcże pełni/ iedno w Iezuſie Chriſtuſie CzechRozm 177; PaprUp K3; WujNT Matth 13/14, s. 121, 136, 196, 550.

Frazy: »pełnią się (a. muszą się pełnić) dekreta« [szyk zmienny] (6): RejAp 20, 150; RejPos 205, 331v; Ták iż wſzędy á wſzędy pełnią ſie á ſkutecżną exekucią biorą ony ſrogie á nieomylne dekretá Páńſkie RejZwierc 184, 194.

»pełni(ą) się obietnice (obietnica)« [szyk zmienny] (13): abowiem ſwiętą wiárą pełnią ſie wſſytki obietnice moie RejPs 122; RejAp 24v; RejPos 265, 265v, 273, 345; RejZwierc 188v, 198v; SkarJedn 22, 151; SkarŻyw 601 marg; WujNT 463, Gal 3 arg.

[»prawda pełni się«: áż kiedy Rzymiánie ſſtáli ſie Krzeſćiány/ tedy obácżyli wſzytkę prawdę w ſwoich kxięgach pełnić ſie BielKron 1551/39.]

»pełni się proroctwo« = adimpletur prophetia Vulg [szyk zmienny] (9): MiechGlab 36; Leop Matth 13/14; RejPos 218; BudNT przedm a3v; SkarŻyw 509 marg; Błogosłáwioną mię powiedáć będą [Luc 1/48].) To proroctwo pełni ſię vſtáwicznie/ kiedy kośćioł ś. powſzechny obchodzi świętá Pánny błogoſłáwioney WujNT 195, Matth 13/14, s. 121, 196.

»pełnią się (sądy a) wyroki« [szyk zmienny] (2): Iuż ſie pewnie wyroki muſzą pełnić Páńſkie/ Iż thu wiernie nábyte dobro krześćiáńſkie/ Poydzye w narod z narodu RejWiz 105v; RejAp 155v.

»pełnią się słowa« [szyk zmienny] (7): RejKup v3; RejAp 23v, 24v, 69v; RejPos 81v; Te to Páńſkie ſłowá gdźież ſię proſzę ćię znácżniey y iáſniey pełnią/ iáko w tym to Mieśćie Rzymſkim? ReszHoz 117; PaprUp K3.

Szeregi: »dziać się a pełnić« (1): to wſzytko były figury nowego zakonu/ iż ſie to wſzytko y w nowym dzyać á pełnić miáło. RejPos 32.

»iścić się a pełnić« (1): Obietnice Piotrá ś. więcey ſię viśćiły y iſzcżą á pełnią ná potomkach iego Biſkupach Rzymſkich. SkarŻyw 601 marg.

W przen (1): Alechmy iuż doználi/ á práwie ná oko/ Iáko ſie Mágnifikát/ pełni nád wiernemi/ Záwżdy ſtrzela wyſoko/ Pan Bog pokornemi. RejZwierz 59.

Synonimy: iścić się, okazować się.

Formacje współrdzenne cf PEŁNIĆ.

Cf PEŁNIENIE

ZCh, IG