[zaloguj się]
[pdf]

PEREŁKA (13) sb f

Oba e oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N perełka perełki
G perełki pereł(e)k
A perełkę perełki
I perełkami
V perełko

sg N perełka (2). ◊ G perełki (1). ◊ [A perełkę.] ◊ V perełko (1). ◊ pl N perełki (1). ◊ G pereł(e)k (3). ◊ A perełki (1). ◊ I perełkami (4).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII – XVIII w.

Dem. od „perła” w znacz. podstawowym; baccula Mącz; gemula Calep (13): Druga para Manili, w kaſdey znich po czteri pari ziarn Rubinowich. po czteri pari perelek WyprKr 15, 16v, 19, 19v; Mącz 22c; [pani] powiedziáłá oney ziemiánce/ iż iuż niewiemy co mamy przed wámi wymyſláć/ iuż muſzę dáć perłowe liſthwy do obruſá vcżynić. A ziemiánka ſtoiąc powiedziáłá: Więc my theż chociay drobnieyſzemi perełkámi miłośćiwa páni/ ále przedſię w thenże wzor co y W.M. RejZwierc 59v; Calep 449b.
Fraza: »jako perełkami osadził« = krostowaty (2): álić ſie twarz ſwieći iáko kármázyn/ á nos iáko perełkámi oſádził RejZwierc 61v [idem] WerGośc 235.
[Wyrażenie: »wodne perełki«: pudełko wodnych perełek InwMieszcz 1568 nr 143.]
Szeregi: »ni perełka, ni łancuszek« (1): Iednák chodzę by łoktuſſká Ni perełki ni łánczuſſká RejRozpr H3v.

»perełka, rubinek« (1): NIe mnimay żebych zhárdzyał/ dla tych vpominkow/ Iż kęs widziſż ná cżele/ Perełek Rubinków. RejZwierz 75.

Przen (2):
a) O Jezusie nowo narodzonym (1): Cżemu leżyſs tu w chléwie niebieſká perełko? OpecŻyw 19.
b) [O Matce Boskiej: panno myla nad. wſytky czudnyeyſcha. o czudna perełko TekstyPol 145.]
c) [O Kościele katolickim: Przetoſz iż tam wſzyſtko v nich Sátáńſkie kuźnice/ ná tę iednę perełkę łſnączą kośćioł powſſechny/ ocży wſſyſcy rozdárli WizFałeczDucha A6 przedm.]
d) O krostach, wypryskach (1):
Zwrot: »perełkami osadzić [co]« (1): á pothym [pijanica] wſpánoſzeie iż żywego ſrebrá w cżłonki nápuśći/ á perełkámi twarz oſádzi RejZwierc 142.

JDok