« Poprzednie hasło: [PIĄTOSZOSTY] | Następne hasło: PIĄTYDZIESTY » |
PIĄTY (792) nm
pią- (790), pion- (2).
sg | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
m | N | piąty | f | N | piątå | n | N | piąté |
G | piątégo | G | piątéj | G | piątego | |||
D | piąt(e)mu | D | D | piątemu | ||||
A | piąty, piąt(e)go | A | piątą | A | piąté | |||
I | piątym | I | piątą | I | piątym | |||
L | piątym, piąt(e)m | L | piąt(e)j | L | piątym, piątem |
pl | ||
---|---|---|
N | m pers | piąci |
subst | piąte | |
G | piątych | |
A | m pers | piąt(e) |
subst | piąt(e) | |
L | piątych |
sg m N piąty (241). ◊ G piątégo (115); -égo (13), -ego (1) SienLek, -(e)go (101). ◊ D piąt(e)mu (6). ◊ A piąty (17), piąt(e)go (13). ◊ I piątym (3). ◊ L piątym (30), piąt(e)m (1) PatKaz III. ◊ f N piątå (99); -å (69), -a (1) RybGęśli, -(a) (29). ◊ G piątéj (20); -éj (3), -(e)j (17). ◊ A piątą (41). ◊ I piątą (6). ◊ L piąt(e)j (9). ◊ n N piąté (83); -é (3), -e (1), -(e) (79); -é : -e OpecŻyw (3:1). ◊ G piątego (14); -ego (2), -égo (1), -(e)go (11); ~ -ego BiałKat, -ego : -égo SarnStat (1:1). ◊ D piątemu (3); -emu (1), -(e)mu (2). ◊ A piąté (14); -é (2), -(e) (12). ◊ I piątym (1). ◊ L piątym (21), piątem (1) MurzNT. ◊ pl N m pers piąci (1). subst piąte (22); -e (8), -é (2), -(e) (12); -e BiałKat; -e : -é SienLek (1:1), SarnStat (6:1). ◊ G piątych (12). ◊ A m pers piąt(e) (1). subst piąt(e) (1). ◊ L piątych (17).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XIX w.
- Liczebnik porządkowy (792)
W połączeniu z imieniem władcy lub dostojnika kościelnego [imię + piąty (110), piąty + imię (6)] (116): MiechGlab 58; Tá Mſza przes Piątego Mikołáiá Papieżá poſwięconá KrowObr 175v, 34v, 39 [2 r.], 39v, 40, 68 [2 r.] (12); STephan piąty/ był ná ſtolcu Papieſkim ſześć lat y dziewięć dni BielKron 172v; Poſłali po Henryká piątego Legnickie Kſiążę [...] aby ich panem był BielKron 367; Anna piąta/ poślubiona byłá Boguſłáwowi Kſiążęćiu Stholpeńſkiemu álbo Szcżećińſkiemu. BielKron 397v, 133v, 141v, 159, 162v, 165v (71); LeovPrzep D4v; WujJud 16v; Cżáſu też Niemieckiey woyny/ ktorą Károlus piąty Ceſarz roku 1547. wiodł/ iáwnie ſię to okazáło. ModrzBaz 115v, [16], [16]v; SkarJedn 200, 209, 317, 323, 327; SkarŻyw 298, 299 [2 r.], 311, 414, 458 (8); StryjKron 457; CzechEp 385; NiemObr 164, 169, 172; ReszPrz 73; OrzJan 63; Mamy Godzinki iey [Maryji]/ ták od Koncylium Kláremonteńſkiego/ iáko y zá roſkazániem Piuſá piątego Papieża/ ná świát pożytecżnie wydáne LatHar 506, 287; KlonKr wstęp A3v [2 r.], A4 [2 r.], k. D2v.
W połączeniu z rzeczownikiem oznaczającym czas (94): Piątégo dnia ptácy wſſytcy zbierzą ſie na polach OpecŻyw 193; MetrKor 40/811; FalZioł II 3b, 19c, V 17d, 18b, 29v, 93v; LibLeg 11/84v; Piątego kxiężycá [Mense quinto]/ dniá ſiodmego/ [...] Przyſſedl Nábuzárdan Kxiążę woyſká/ ſlugá Krola Bábilońſkiego do Ieruſalem. Leop 4.Reg 25/8, Gen 1/23, Lev 19/25, Ier 28/1, YY4v, ZZ [4 r.]; Izali płákáć będę mieſiącá piątego [in mense quinto] BibRadz Zach 7/3, I 1v marg, Gen 1/23, Num 7/36, Iudic 19/8, Ier 52/12 (9); OrzRozm 14; Piąty wiek ſwiátá pocżytáią być od zniewolenia Zydow BielKron 110v, A5v, 8v, 48, 110 [2 r.], 110v (15); Die quinquennii pro quinto anno, Piątego roku. Mącz 88b, 252c, 263a, 342d; SienLek 147, 188; Słowne opiſánie złączenia wielkiego zwierſchnich Plánetow/ y Słońcá záćmienia: [...] w Niedźielę bliſką przed S. Ianem Krzćićielem/ o godźinie po południu piątey LeovPrzep A; Ewányelia Nyedzyele pyąthey po Nowym Lecie. RejPos 51v, 51 żp, 83, 83v żp, 131v, 132v żp (8); RejZwierc 154 [2 r.], 200v [3 r.]; BudBib Gen 1/23, Num 7/36, 33/38, 1.Par 27/8, Ier 36/9, 52/12; SkarŻyw 29, 58, 227, 329, 444; ZapKościer 1585/61v; StryjKron 607; WyprPl B3v, B4; WujNT 334 marg, 504, 701 marg, 768 marg, 786 marg, 802 marg; SkarKaz 309a, 636b marg; KlonWor 80. Cf »piąty dzień«.
W charakterystycznych połączeniach: piąty dzień (43), godzina (2), księżyc (4), lato (4), miesiąc (9), niedziela (20), rok (24), wiek (7).
»przez piąte ręce przejść« (1): Cżęſto śię to trafia/ iż dźieśięćiná przez cżwarte y piąte ręce kupuiących y przedawáiących przeydźie [aut quinas manus ... percurrat] ModrzBaz 34v.
»piąty dzień, piątego dnia« [z nazwą miesiąca] [szyk 6:1] (3:4): A záś o wytrácenie ich ſtárano ſie/ od piąthego dniá Epiph [a quinta Epiph PolAnt]/ áż do ſiodmego tegoż mieſiącá Leop 3.Mach 6/23; Przyiechali do Moráwice bliſko Krákowá piątego dniá Lutego/ á tám nocowáli. BielKron 408v, 413; SkarŻyw 195, 297, 516; SarnStat 1044. Cf też Zestawienia liczebnikowe.
»każdy piąty« = co piąty (1): Woły ná káżdym piątym zagonie zdycháią. CiekPotr 41.
»piąty a piąty« = co piąty (2): quintanus semitari, po piątim á po piątim obłąku/ álbo roſztowániu/ ścziſzkę [!] pod winnicą czynić. Mącz 343a, 343a.
»piąte przykazanie (boże)« [szyk 7:2] (9): dla tego/ to piąte przikazanie przikazał [Bóg]/ á byſmy niezabialy bliznego naſſego. SeklKat Iv, I; BiałKat 56 żp; KuczbKat 311 żp; WujNT 17; SarnStat 517, 708; W tymże piątym przykazániu zákázuie Bog obrázy bliźniego ná ćiele iego PowodPr 67, 67 marg.
[»piąta ewanjelija«: gdy widzimy że więtſzey cżęśći ſwiátá prawdá niebieſka namniey nieſmákuie/ że ſie z więtſzey cżęśći tákowi náyduią/ ktorzy ią hánbią/ złorzeczą: kákányelią/ piątą Ewányelią/ y inſzymi doſyć nieprzyſtoynymi przezwiſki názywáią. GrzegŻarnPos 1582 700.]
»Piąte Księgi (Mojżeszowe)« = Deuteronomium Modrz [szyk zmienny] (20): SeklKat E2; KromRozm I D; KromRozm III B4v; Leop M6v żp, ZZ3v; BibRadz I 103v żp; BielKron 48; BiałKat 33v; GrzegŚm 14; HistLan F2; iáko w piątych Kśięgách Moyzeſzowych álbo w Deuteronomium cżytamy KuczbKat 265; BudBib I 97 żp; CzechRozm 4, 5v, 258v; ModrzBaz [16]v, 78v; ieſt nápiſano w piątych Kśięgách Moyżeſzowych Páná BOgá twego chwalić y iemu ſámemu ſłużyć będźież [!]. CzechEp 239, 158; LatHar 74.
Zestawienia liczebnikowe [w tym: dwudziesty piąty dzień (z nazwą miesiąca) (11)] (65):
Zestawienia bezspójmkowe (44):
Zestawienia dwuczłonowe (36):
dziesiątki i jedności (34): FalZioł V 9v; Pſalm Dwudzieſty piąty. RejPs 35v, 50v, 67v, 81, 93v, 110 (8); SeklKat E; LubPs G żp, I3 żp, M2v żp, P2v żp, N6v żp (8); A przetoż máiąc ocżyśćiáć kośćioł dniá dwudźieſtego piątego mieſiącá Cháſleu/ zdáła ſię nam to ſłuſzna rzecż wam oznáymić/ abyśćie wy gi theż obchodźili BibRadz 2.Mach 1/18; BielKron 237; SienLek 91; RejPos 258 żp; Rozdźiał dwudźieſty piąty. ModrzBaz 59v; SkarŻyw 79, 178, 361, 589; WujNT 512; Dźiało ſie y dan w Wárſzáwie ná Wálnym Séymie Koronnym dwudźieſtégo dniá Lutégo/ Roku Páńſk. 1564. Króleſtwá náſzégo Trzydźieſtégo piątégo. SarnStat 1218, 129, 195, 975, 1003, 1014.
setki i jedności (2): Pſalm Setny piąty. RejPs 153v; LubPs Y żp.
Zestawienia wieloczłonowe (8):
setki, dziesiątki i jedności (7): Pſalm Setny cżterdzieſty piąty. RejPs 213v, 193, 201; LubPs cc5 żp, dd4 żp, ff żp; czytay liſt iego ſetny ſześćdźieśiątny piąty/ iáko wylicza Rzymſkié Biſkupy BiałKat 123v.
tysiące, setki, dziesiątki i jedności (1): Piſan w Tykocżynie oſmnaſtego dniá Lipcá. Roku od národzenia Páńſkiego Tyſiącnego/ pięćiſetnego ſześćdzieſiątego piątego. GórnDworz A3.
Zestawienia ze spójnikami (21):
Spójnik „i” łączy (19):
Zestawienia dwuczłonowe [dziesiątki i jedności] (17): PatKaz I 7; PatKaz III 104; KrowObr 78v; A dokonan ieſt mur/ dwádzieſtego y piątego dniá kxiężycá wrześniá/ w pięćdzieſiąt y dwá dni. Leop 2.Esdr 6/15, 2.Mach 1/18, 3.Mach 6/35; Tedy piątego y dwudźieſtego dniá w mieſiącu ſpráwowáli ofiáry ná ołtharzu ktory był przy ołtarzu Bożym. BibRadz 1.Mach 1/62, 2.Esdr 6/15; Rozdzyał trzydzyeſty y piąty/ o wnętrznych walkach Greckich. BielKron 121, 105v, 137; LeovPrzep B3v, I; A nie byłá walká áż do trzydzieſtego y piątego roku zá krolowánia Aſy. BudBib 2.Par 15/19, 2.Esdr 6/15; StryjKron 767; LatHar +++.
Zestawienia wieloczłonowe [setki, dziesiątki i jedności] (2): Potym dniá piętnaſtego mieſiącá Cháſleu/ roku ſto czterdzieſtego y piątego poſtáwiono obrzydłość ſpuſtoſzenia ná ołtarzu Páńſkim. BibRadz 1.Mach 1/57; Mącz 390c.
Spójnik „a” łączy: Zestawienia dwuczłonowe [dziesiątki i jedności] (2): Plinius we trzydzieſtych á w piątych kxięgach piſze FalZioł I 139b; SienLek 110v.
Cf PIĄTNOKĄTNY, [PIĄTNY], PIĄTODNIOWY, [PIĄTOLETNI], PIĄTONASTY, [PIĄTOSZOSTY], PIĄTYDZIESTY, PIĄTYKROĆ, PIĄTYNASNY, PIĄTYNAŚCIE, PUŁPIĘTA, SAMOPIĘT
MN