[zaloguj się]
[pdf]

PIECZOŁOWANIE (27) sb n

Pierwsze e, oba o oraz a jasne (w tym w a 1 r. błędne znakowanie); końcowe e pochylone.

Fleksja
sg pl
N pieczołowanié pieczołowaniå
G pieczołowaniå
D pieczołowaniu
A pieczołowanié
I pieczołowani(e)m, pieczołowanim
L pieczołowaniu

sg N pieczołowanié (9); -é (1), -(e) (8). ◊ G pieczołowaniå (6). ◊ D pieczołowaniu (1). ◊ A pieczołowanié (7); -é (1), -(e) (6). ◊ I pieczołowani(e)m (1) GliczKsiąż, pieczołowanim (1) KrowObr. ◊ L pieczołowaniu (2). ◊ [pl N pieczołowaniå.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w. s.v. pieczołować.

Rzeczownik od „pieczołować” a. „pieczolować się”: usilne zabieganie, staranie się o coś, dbałość, troszczenie się o kogoś lub o coś; zapobiegliwość; cura Mącz, Cn; sollicitudo Vulg, JanStat; anxietas, anxietudo Mącz; aerumna Vulg; consectatio, curatio Cn [w tym: czyje (5): G sb i pron (3), ai poss (2)] (27): Antiquissima cura, Pilne ſtáránie/ Pieczołowánie. Mącz 11c, 11d, 14c, 72d, 309c; Day nam dźiś chlebá náſzego/ y wſzego nam potrzebnego/ pokoy, zdrowie, hoyność wſzego/ [...] day w nádźiei pożywienie/ oddal złe piecżołowánie. ArtKanc M15v; [ModlKobiet 6v; BiałPos 295 (Linde)].

pieczołowanié czego [= o co] (1): A tey wielkiey chući álbo żądzey wiedzenia y vcżenia zwykło ſię prziłacżacz [!] nieiákie nieporządne [= nieumiarkowane] piecżołowánie wybadywánia. KwiatKsiąż K4v; [ábyś ná potomne cżáſy rzecży przyſzłych piecżołowánie Bogu zoſtáwił. BusLic 35v].

[pieczołowanie w czym: UstKościel a3v cf »pilność i pieczołowanie«.]

pieczołowanie o kim, o czym (3): Tu vznatz możemy piecżolowanié miſtrza dobrégo o ſwych vcżnioch/ bo hned rozlącżywſſy ſie s nimi/ poſlál ijm anioly ku pocieſſeniu OpecŻyw 174v; KwiatKsiąż N2; O téyze Correcturze ſtanów koronnych było pieczołowánié zá Królá Auguſtá. SarnStat 57.

pieczołowanie czyje [= o kogo] (1): Tedy y my/ którzy namieſtnictwo pieczołowánia ludzkiégo poruczoné niésiemy/ imięniem ſpráwiedliwośći/ prawdy w prawdźie ſzukamy SarnStat 155.

W połączeniach szeregowych (7): Ale wiárá prawdziwa krześćijáńſka/ ieſt nie wiedzienie/ nie ſlyſzenie/ nie mniemánie/ nie prácowanie/ nie zamiáná/ nie pietzołowánie/ iáko ty powiádaſz/ ále ieſth dar znieba dany od Bogá KrowObr 55v, 56v [2 r.], 57v, 186; Cura, Pracá/ Piecżołowánie/ Pilność/ Staránie. Mącz 72d; [sprawa około stawów] nie tylko ſáméy pracéy pieczołowánia y dozoru goſpodarzowégopotrzebuie [!]/ [...] ále y dowćipu niemáłégo Strum A3.

Wyrażenia: [»pieczołowanie cielesne«: Aby teſz nam raczył chleba naſſego powſſedniego dać/ łakomſtwa y pieczołowania ćieleſnego vchować UstKościel 128.]

»pieczołowanie świeckie, świata« = sollicitudo mundana JanStat; aerumna (a. sollicitudo) saeculi Vulg (3:2): A drudzy ſą ktorzy miedzy ćiernie ſą pośiani: ći ſą ktorzy ſłowá ſłucháią/ á pieczołowánia świátá (marg) wieku tego. (–)/ [...] wſzedſzy záduſzáią ſłowo WujNT Mar 4/19, Matth 13/22; GDyż ſtolice ſądów ku czyniéniu y rozeznániu ſpráwiedliwośći [...] z przeźrzenia Bożego ſą záchowáłé/ á nam potym śmiertelnym/ którzy pieczołowánia świetckiégo ná ſobie odmiennośći nośimy/ vżyczoné [przeto] SarnStat 495 [idem (2)] 782, 931.

Szeregi: [»pilność i pieczołowanie«: ſluſznie nie liutuiem ſzadnei pilnoſci y pieczołowania/ we wſſem tym co ku zachowaniu nauki Chrzescianſkiey pomoćno y poſziteczno być moſze. UstKościel a3v.]

»praca a (i) pieczołowanie« (3): ták theż ocyec przy ſynye ma záwſſe s pracą á pyecżołowányem być. GliczKsiąż Q3, Q3v; KwiatKsiąż G4; [HistTroj H7; UstKościel 107].

»rada i pieczołowanie« (1): Y zleby ſie s thą Rzecżąpoſpolithą działo/ gdyby tylko ná iednego cżłowieká rádzie y piecżołowániu zoſtawáć miáłá. Phil I2.

[»troska i pieczołowanie«: Aza tho gest troska y pieczolowanye oyczowo, ys przecziw tobie, barankowi ssmyememv, kasdego czlowieka nyewskromnoscz porvssil? SprChęd 96.]

Synonimy: dbałość, dbanie, pilność, staranie.

Cf PIECZA, PIECZAŁOWANIE, PIECZLIWOŚĆ, PIECZOŁOWAĆ, PIECZOŁOWAĆ SIĘ, PIECZOŁOWITOŚĆ

DD