1. Skłonność do nadużywania napojów alkoholowych; pijatyka; ebrietas Mącz, Modrz, Vulg, PolAnt; vinolentia Mącz, Vulg, Cn; potatio Mącz, Calep, temulentia Mącz, Cn; crapulae, perpotatio, poculum, vinum Mącz; ebriositas Cn (148): LudWieś A4; HistAl K; BielKom C; Lákonowye chcąc dzyatki ſwoye od piyańſtwá odſtraſſyć/ [...] ſlugi á nyewolniki vpiłe y vłokáne zwykli byli im przywodzić przed ocży/ dla tego áby [...] ſtego piyańſtwá ſie wyárowáły. GliczKsiąż D8; Groźi Pan pyſſnym y pijánym Iſráelitom/ przeto że y káplani vdáią ſie ná pijańſtwo Leop Is 28 arg; RejZwierz 35b; BielKron 219, 404; Facies rubida et plerumque ex vinolentia venter obesus, Twars rumiána á brzuch z piyańſtwá otyły. Mącz 100a, 67b, 98d, 141b, 145d, 169a (12); A gdy pijańſtwo inemu obrzydźić chceſz: day mu po trzy dni Sowie iáycá w pićiu. SienLek 57v, 57v marg, S[ss]4; bezecne pijańſtwo/ do cżegożeś ty to mnie przywiodło GórnDworz S7, Ff7; RejZwierc 46v, 60v, 62, Aaa4; pijańſtwo ták iáwne iáko y pokątne/ wielu kroleſtwom á páńſtwom ſzkodziło RejPosWstaw 44, 44 [3 r.]; CzechRozm 96; ModrzBaz 35v, 52, 52v, 82v [2 r.]; vſtáwicżnym Piiáńſtwem zdrowie ſtráćił KochOdpr C3v; SkarŻyw A5, 271 [2 r.]; Sálomon Mędrzec powiáda: Iż więcey ludźi od pijańſtwá/ niż od miecżá ginie. WerGośc 226, 204, 212 [4 r.], 213, 214 [2 r.], 224 (24); GórnRozm C, C2; Caros – Szum wełbie z pyianſtwa. Calep 167a, 828a; Aeſchilus Philozof pijáńſtwá wyſtrzegáć ſie iáko zarázy y powietrza roſkázował Phil 4; KochCz kt; piiánſtwo ieſt rzecz ſproſna, á nieprzyſtoyna człowiekowi. KochPij C, C, Cv [2 r.], Cv żp, C3 [2 r.], C3v [2 r.]; LatHar 612; VotSzl E4; CzahTr L; obráca iáłmużnę ná gnuśne pijańſtwo KlonWor 53, 27; SzarzRyt D3v.

W połączeniach szeregowych (24): Nie wdaway ſie w pijańſtwá w nierządne miłośći/ Ani w złe towárzyſtwá chceſzli vść trudnośći. BielKom C2v; GroicPorz n4; KromRozm I C3; nyeobycżáynosć zámyka wſobye inſſe wyſtępki á ſproſnosći/ yáko piyańſtwá/ zuchwálſtwá/ koſterſtwá/ friyerſtwá GliczKsiąż L8v; KrowObr 63v, 80, 227; BielKron 150, 437v; WujJudConf 189v; RejPosWstaw [21²] [2 r.], [41³]v; CzechRozm 113; żadną śię rzecżą vcżćiwą niebáwią/ iedno tylko pijáńſtwem/ żebráctwem/ á táiemnym łupieſtwem. ModrzBaz 37, 37v; WerGośc 267; Pijáńſtwo/ Pychá/ Lákomſtwo/ á Wſzeteczeńſtwo/ te cztery rzeczy w Polſcze/ śiłá ludźi ná on świát poſłáły. GórnRozm F4; iżeśćie przeſzłego czáſu żywotá pełnili wolą Pogáńſką/ chodząc w niepowśćiągliwośćiách/ pożądliwośćiách/ opilſtwách/ bieśiádách/ piiańſtwách/ y ſproſnych báłwochwálſtwách. WujNT 1.Petr 4/3, s. 151, Rom 13/13, Gal 5/21; SkarKaz 80a, 120b.

W charakterystycznych połączeniach: pijaństwo bezecne (3), gnuśne, jawne, marne, niepotrzebne, niezbedne, nikczemne, obrzydłe [komu] (2), plugawe, pokątne, przemierzłe, swarliwe, szkarade, szkodliwe (2), ustawiczne, wielkie (2); pijaństwa mierzioność, sprosność (4); pijaństwo hańbić, (o)brzydzić (3), lekceważyć, pohamować, zagubić; pijaństwa patrzeć (patrzać) (2), (u)chronić się (2), używać, wiarować się (2), wystrzegać się (3), zaniechać; od pijaństwa ginąć, hamować, odstraszyć, oszaleć, powściągać się, zgłupieć, poddać się pijaństwu; karać pijaństwo (o pijaństwo, za pijaństwo) (4); powstawać na pijaństwo; uda(wa)ć się na pijaństwo (w pijaństwo, do pijaństwa) (4); wd(aw)ać się w pijaństwo (2); pijaństwem (nie) bawić się (3), rozweselić serce, zdrowie stracić; iść za pijaństwem; w pijaństwie żyć; chodzić w pijaństwach.

2. Stan odurzenia alkoholem; upicie się; ebrietas Leop, Mącz, Modrz; vinum Mącz; mustum, sechar PolAnt (33): BierEz D4; FalZioł I 1d, ‡‡3d, I 120d, IV 48a [2 r.]; ſtarzy Philozophi, [...] tak naucżali. Pirwſzi prawi trunek ieſt ku potrzebie, wtory ku lekarſtwu, trzeci ku rozkoſzy/ cżwarti ku weſelu/ piąty ku pianſtwu/ ſzoſty ku błazenſtwu/ ſiodmy ku oſzaleniu GlabGad Gv, I3; żadnego pijańſtwá niemáſz tákiego/ ktore by zupełnie od złego vczynku omáwiáć álbo wolnego czynić miáło GroicPorz mm, mm [3 r.]; Ale ći theż dla winá nie wiedzieli/ á dla pijańſtwá obłądzili: kápłan y prorok nie vmieli nic dla pijańſthwá Leop Is 28/7; Vino abstinere, Piyańſtwá ſie od winá wyſtrzegáć. Mącz 446d, 339a, 383d, 502a; SienLek 57v; BielSpr 43; RejPosWstaw [143³]v; SZyderzem cżyni wino/ (á) zátrwożonym pijańſtwo BudBib Prov 20/1; ModrzBaz 82v; Biádá wam co ieſteśćie mocnymi ná pićie winá/ á mężowie duży ku mieſzániu pijańſtwá [Vulg Is 5/22] WerGośc 213; Zátym ſkowronek przyſzedł z piáńſtwa do ſiebie CzahTr L.

W połączeniu szeregowym (1): Złe mężobóyſtwo/ któré pochodźi od ludźi/ [...] którzy z zuchwálſtwá á pijańſtwá z vporu/ zábijáyą/ dla ſwéy iákiéy krzywdy/ któréy práwem dóydź mogli BiałKat 56.

W porównaniach (2) WerGośc 243; Więc nie od rzecży mowi Publius, rownáiąc Piiańſtwo z niebytnośćią. KlonWor 70.

W charakterystycznych połączeniach: pijaństwo nierządne, potwarliwe; pijaństwa bronić (3), ustrzec się, wystrzegać się; dla pijaństwa nie umieć nic, obłądzić; od pijaństwa zaćmiony, zasnąć, pijaństwo oddalać, odpędzać, wyganiać; z pijaństwa przyść do siebie, rozwięzować; błądzić w pijaństwie.