[zaloguj się]

POCAŁOWAĆ (88) vb pf i [impf]

[impf: part praes act.]

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inf pocałować
praet
sg
2 m pocałowåłeś, -ś pocałowåł
3 m pocałowåł
f pocałowała
plusq
sg
3 m pocałowåł był
imperativus
sg pl
2 pocałuj pocałujcie
3 pocałuj
conditionalis
sg pl
1 m bych pocałowåł m pers
3 m by pocałowåł m pers by pocałowali
f by pocałowała m an
con praet
sg
1 m bym pocałowåł był

inf pocałować (7).fut 1 sg pocałuję (13).3 sg pocałuje (3).3 pl pocałują (2).praet 2 sg m pocałowåłeś, -ś pocałowåł (3).3 sg m pocałowåł (33). f pocałowała (4).plusq 3 sg m pocałowåł był (1).imp 2 sg pocałuj (2).3 sg pocałuj (1) RejFig.2 pl pocałujcie (1).con 1 sg m bych pocałowåł (1).3 sg m by pocałowåł (2). f by pocałowała (1).3 pl m pers by pocałowali (1).con praet 1 sg m bym pocałowåł był (1).[part praes act pocałowając.]part praet act pocałowåwszy (12).

stp, Cn notuje, Linde XVIIXVIII w.

Dotknąć ustami, złożyć pocałunek; osculari Mącz, PolAnt, Calag, Vulg, Cn; deosculari, dissuaviari, exosculari Mącz; columbari Cn (88): położył ná iey łonie głowę y pocáłował BielKron 122v; Dissuavior Lyzać, Pocáłowáć. Mącz 90d; Exosculor et Deosculor idem quod simplex, Cáłuyę/ Pocáłuyę. Mącz 270d; StryjWjaz D5; Kſſen. Cáłowáć/ et Pocáłowáć. Osculari. Calag 321a.

pocałować kogo (65): Daię wám to znamię/ ijż ktorégotz iá potzaluię/ a na kogotz pirwéy rękę podnioſę/ tenci ieſt OpecŻyw 84v, 33v, 70v, 104v, 106 [2 r.], 157; tedy xýążę rzekło dzýewce ſweý Aſenech iżby pocałowała Iozefa/ a gdy ona chcýała to vtzynitz/ Iozef położył rękę ſwą na ſwé pýerśi bronýąc iey tego HistJóz B4v, D4v; á przybliżywſzy ſie ku Olimpiey [Anektanabus] położył ná iey łonie głowę y pocáłował ią. HistAl A5v, A5, A5v, B3v, M; MurzNT Mar 14/45; Nie pocáłowałeś mię/ á tá iákożem wſzedł/ nie przeſtáłá cáłowáć nog moich. Leop Luc 7/45, Gen 31/28, 2.Reg 19/39, Mar 14/44, 45; Rzekłá [pani]/ kto ſie vpluſka/ ten pocáłuy tego/ Páni ſie opluſnęłá/ kſiądz nie zmieſzkał ſwego. RejFig Cc4v; A gdy wſzytek lud przeprawił ſie z Krolem przez Iordan/ tedy Krol pocáłowáł Berzeláiá błogoſłáwiąc iemu BibRadz 2.Reg 19/39, Ruth 1/14, Tob 10/13[12], Mar 14/44, 45; Wezwał krol Abſáloná do ſiebie/ y pocáłował go z wielkim weſelim iáko ſyná ſwoiego. BielKron 71v; Bieżał thedy zá Heliaſzem Helizeuſz odſzedſzy pługá/ rzekł: Proſzę mężu Boży ábych pirwey ſzedł pocáłował oycá y mátkę/ niżli poydę zá thobą. BielKron 85, 14v, 15v, 18, 97v, 105v, 243v, 313 [2 r.]; HistRzym 82; Pocáłowałći go też był Iudaſz w ogroycu/ obłápił/ przywitał/ y pozdrowił RejPos [308]v; BudBib Gen 29/11, 13, 48/10, 2.Reg 19/39, Prov 7/13, 3.Esdr 4/47, Tob 10/13[12]; BudNT Luc 15/20; SkarJedn 233; Krolu miłośćiwy/ przyimi Chriſtuſá Páná/ y z Ewánielium iego wdźięcżnie/ y podday mu ſię z pokorą/ pocáłowawſzy go z wielkim vniżenim/ y z boiáźnią NiemObr 21; KochFr 25; A kiedy ćię pocáłuię/ Trzy dni w gębie cukier czuię. KochSob 69; Ilekroć iedno chćiałeś ſię do niego/ iáko ſyn márnotráwny/ náwroćić/ przyiął ćię w łáſkę ochotnie/ obłápił ćię y pocáłował łáſkáwie LatHar 675, 693 [2 r.], 708 [2 r.], 719; oto rzeſza/ y ten ktorego zwano Iudaſzem/ ieden ze dwunaśćie/ przed nimi ſzedł/ y przyſtąpił do Ieſuſá/ áby go pocałował WujNT Luc 22/47, Matth 26/48, 49, Mar 14/44, 45, Luc 7/45, 15/20, s. 284 marg; [obłápił go/ á ſćiſnąwſſy ſzyię iego pocáłowáiąc go płákał. LorichKosz 82 (Linde)]. Cf Zwrot.

pocałować co (18): IEzuſa gdy iuż s krzyża ſięli/ matuchna iego ſmutná natychmiáſt ſie ku niemu rzuciła tedyż go oblapiła/ z glowy koronę wyrwała ij tarnie s niéy wybiérała/ licżko/ vſta/ potzalowala/ ij ſlzami obléwaiątz omywala OpecŻyw 156; A potzalowáwſſy grob wzdychaiątz ij lkaiątz/ obezrzáwſſy ſie ku Magdalénie ij ku ijnſſym niewiaſtám rzekla. OpecŻyw 157v, 31, 156 [2 r.], 166, 173v; Ach moy panie iać przed ſtrachem prżemowić nie mogę Prze Bog proſzę day nam ale poczałować nogę RejJóz O8; RejKup m5v; Tedy Alexander pocáłowawſzy ony drzewá/ pocżął w ſwym ſercu myſlić ieſliby ſie z zwycięſtwem do Mácedoniey wroćił. HistAl L3; BielKron 242v, 318; Contingere terram osculo, Pocáłowáć ziemię Mącz 440a; RejPos 253; CzechRozm 191; O witayże święte ćiáło Ktoreś ná krzyżu wiśiáło. Naświętſza głowo/ y nożki Y wćiornaſtkie ćiáłá członki. Ktore Zydowie męczyli Y ná krzyżu záwieśili. Dayćieſz mi ſię pocáłowáć Y śiebie ſię námiłowáć. MWilkHist G3; NiemObr 41; tám [ludzie] paćiorki ſwe odpráwiwſzy Crucifix [...] y inne roźlicżne reliquije oglądawſzy y pocáłowawſzy/ do ś. Ianá [tj. do kościoła pod jego wezwaniem] ſię obroćili ReszList 161.

Zwrot: »pocałować [kogo] pocałowaniem ust« (1): POcáłuy mię pocałowániem vſt ſwoich [osculetur me ille osculis oris sui]/ ábowiem miłoſći twoie wdźięcżnieyſze ſą niż wino. BibRadz Cant 1/1.
Szeregi: »obłapić i (a) pocałować« = osculari et amplexari PolAnt [szyk 3:1] (4): Poſlał Iakob Iudáſá przodkiem do Iozephá opowiedáć przyiazd ſwoy. Ktory przećiw oycu wyiechał do Geſſen/ thám go obłápił y pocáłował z wielkiey radośći BielKron 18; BudBib Gen 29/13, 48/10; LatHar 675.

»paść na szyję (a. do szyje) i pocałować« (2): Ieſzcże ten [syn marnotrawny] daleko był/ vyrzał iy oćiec iego/ y vżalił ſię: á przybiezawſzy padł ná ſzyię iego y pocáłował go [cecidit super collum eius et osculatus est eum]. BudNT Luc 15/20; WujNT Luc 15/20.

»poimać a pocałować« (1): Y poimáłá go [niewiasta młodzieńca] á pocáłowáłá [Et apprehendit osculata est]/ á (potym) nie wſtydliwą twarzą rzekłá mu. BudBib Prov 7/13.

Formacje współrdzenne cf CAŁOWAĆ.

Cf POCAŁOWANIE, POCAŁOWANY

EW, (JDok)