[zaloguj się]
[pdf]

PODARZE (32) sb n

o oraz e jasne; -a- (22), -å- (2); -å- MycPrz; -a- : -å- Leop (5:1).

Fleksja
sg pl
N podarze podarzå, podarza
G podarzå
A podarze podarzå
I podarzym, podarz(e)m
inne sg G a. pl A - podarzå

sg N podarze (4); -e (2), -(e) (2). ◊ G podarzå (2); -å (1), -(a) (1). ◊ A podarze (17); -e (2), -(e) (15). ◊ I podarzym (1) Diar, podarz(e)m (1) SkarŻyw. ◊ pl N podarzå (1) Leop, podarza (1) MycPrz. ◊ A podarzå (4); -å (3), -a (1); -å ForCnR; -å : -a Leop (2:1). ◊ sg G a. pl A podarzå (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVII w.

Dar, prezent (32): BierEz M; MiechGlab 18; (nagł) Dzięki za podarze Goſpodarzowi. (–) Darował nas pan goſpodarz. LudWieś A3, A2, A3v; Ráyce Rzymſcy ſlyſząc przyſcie Alexandrá bárzo ſie przelękli/ zgromádziwſzy lud ſlożyli podárze Alexandrowi/ ſieſćdzieſiąt [!] tyſiąc funtow złotá/ y ſto złotych koron iemu poſláli HistAl B5v; Diar 23; Mącz 225b; MycPrz I C3v.

podarze komu (1): Gdzież też kxiążę Boleſlaw Pudicus [...] wdzięcżnie gi prziiął y darował znamienicie drogimi ſkorkami, nad to czo też ſami za ſwe pieniądze ſkupowali, na podarze Carzowi tatatſkiemu [!]. MiechGlab 18.

Zwroty: »podarze brać« (1): Y acżkolwiek [młodzieniec] v pana Sżcżęſciá wielé vpráſzáł a znamienité podarzá bráł/ a wſzakże przeto niemogł nitz dźiedźicżnego doſtępićz. ForCnR Cv.

»da(wa)ć podarze; podarze dane« [szyk zmienny] (3;1): Tatarſkim panom muſi podarze dać. MiechGlab **6; Leop Esth 9/22, Prov 21/14; Przyiaćielu ſláchetny/ iákoż to może być/ bo Krol nigdy mię nie widział/ áni znał/ ánim ia oycu twemv nieco dobrego vcżynił/ á przecżże mi dał thák drogie podárze? HistRzym 91v.

»podarze podarować« (1): áza ſtácyią mamy od krolá álbo podárze podárował nam? BudBib 2.Reg 19/42.

»posłać za podarze« (1): Y wziął Acház śrebro y złoto/ ktore náleziono w domu Iehowy/ y wſkárbiech domu krolewſkiego/ y posłał krolowi Aſzurſkiemu (zá) podárze. BudBib 4.Reg 16/8.

»podarze przyjąć« (1): Rátay nowych fig názbierał/ A Páná imi dárował. Pan podárze przyiął wdzięcżnie BierEz A2.

»podarze przynieść« (1): GDy mi Ambroży brat podárza y vpominki twe przynioſł/ oddał mi záraz y liſt bárzo wdzięċżny [!] Leop *B2.

Szereg: »podarza i upominki« (1): Leop *B2 cf »podarze przynieść«.
Przen (4): y iuſz w ręku trzymaiąc [Symeon]/ nie krew bydlęcą/ ále ono zbáwienie świátá/ y vbłagánie grzeſznych/ y báránká złośći głádzącego/ vkazał ſię zbogátym podárzem przed ocżymá Bogá ſwego SkarŻyw 113.
a) Tekst dedykowany komuś (3): Raczże tedy T M. teraz przijąć od ſługi ſwego, tę moię praczą za dar chocia nie wielki, więczey wolą niżli podarze obacżaiąć. MiechGlab *3.
Zwroty: »podarze ofiarować« (1): Ale iákóżkolwiek, ábych pokazał ſie tym, żem iest dawnym ſługą domu Wá. Wielmożnośći: tedy to pápiérowé podárze W.M. Pánu ſwemu M. ofiáruię. SarnStat 228.

»podarze przyjąć« (1): Nie wątpię że W.M. to podárze [tj. księgi prawa koronnego] wdźięcznie odemnie ſługi ſwégo prziymą SarnStat 550.

a. Prezent mający na celu przekupienie (2): BudBib I 152b marg; Służył ieden piękney y zaczney Rzymiáncze [...] ále ona [...] pátrzyć nań niechćiáłá/ ták iż on ſzaleniecz [...] przenáiął iey ſłużbiſtą/ ktora nádziewáiąc ſie tym ieſzcże więtſzego podárza/ gdzieby byłá co ſpráwiłá/ námowiłá pánią/ żeby [...] GórnDworz Bb2v.
b. Dar ofiarny na rzecz świątyni w Starym Testamencie (6):

podarze czyje [= od kogo] (1): Leop Num 7 arg cf Szereg.

Zwroty: »podarze brać, wziąć« [szyk zmienny] (1:1): A to (ieſt) podárze ktore bráć będziećie od nich: złoto/ y ſrebro/ y miedz. BudBib Ex 25/3, Ex 25/2.

»ofiarować podarze« (1): Wſſyſtcy mężowie y niewiáſty/ z nabożną myſlą offiárowáły podárza/ áby ſie to ſpráwiło/ co był przykazał Pan/ przez ręce Moizeſſowe. Leop Ex 35/29.

»zdać podarza (pl A a. sg G)« (1): Gdy więcey niż było potrzebá zdano podárza Leop Ex 36 arg.

»znieść podarze« (1): Mow do ſynow Izráelowych/ że mi znioſą podárze: od káżdego mężá/ ktorzy ochotnym ſercem dadzą wezmiećie mi podárze. BudBib Ex 25/1.

Szereg: »podarze a ofiara« (1): Podárza á Offiáry Kxiążąt Iſráelſkich według pokolenia ich/ ná poświącánie Przybythku Bożego y Ołtarzá. Leop Num 7 arg.
c. Prywatnie ufundowane stałe wynagrodzenie (1): czego [łaski króla Stefana] iáſny árgument był/ oné miłośćiwé y łáſkáwé przez liſty wſkázywánia do mnie/ [...] á oſobliwie ono podárze máluczkié/ [...] któré mi potym zá zeſzćiem iego/ nie bez żalu mégo z gárśći [...] wyięto. JanNKar Bv.

Synonimy: poczta; b. ofiara.

Cf PODAREK, [PODAROWANIE], PODARUNEK, PODARZENIE

KW