[zaloguj się]
[pdf]

PODKANCLERZY (79) sb m

o oraz a jasne, e pochylone (w tym 3 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg
N podkanclérzy
G podkanclérzégo, podkanclérzemu
A podkanclérzégo
I podkanclérzym
L podkanclérzym
V podkanclérzy

sg N podkanclérzy (30). ◊ G podkanclérzégo (31); -égo (21), -ego (4), -(e)go (6); -ego KochJez (2); -égo : -ego SarnStat (21:2). ◊ D podkanclérzemu (5); -emu (2), -ému (1), -(e)mu (2); -emu Oczko; -emu : -ému SarnStat (1:1). ◊ A podkanclérzégo (5); -égo (1), -(e)go (4). ◊ I podkanclérzym (2). ◊ L podkanclérzym (4). ◊ V podkanclérzy (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. Zastępca kanclerza, najwyższego urzędnika państwa polskiego lub litewskiego; vicecancellarius JanStat, JanPrzyw, Cn; procancellarius Cn (78): Arcybiſkup też Lwowſki iechał s pocżty ſwemi/ [...] A s Krákowſkim Biſkupem Podkánclerzy StryjWjaz B2v; List X Podkanclerzego do Pana Marszałka Koron: ActReg 173, 29, 61 [2 r.], 73, 79, 81 (11); Ia Wielm. á M⟨iłościwi⟩ X⟨ięże⟩ Podkánclérzy, áczem po té wſzyſtkié Séymy w tym eláborował, wſzákżem iednák do czegom godźił, nie mógł vmierzyć. SarnStat 314, 322, 1310.

W połączeniu szeregowym (1): O Kánclérzu Podkánclérzym y Sekretarzu wielkim. SarnStat 942 marg.

W połączeniu z imieniem lub nazwiskiem [w tym: imię i (lub) nazwisko + podkanclerzy (39), podkanclerzy + imię i nazwisko (1)] (40): BielKron 381v; Memu miłośćiwemu Pánu/ lego Mśći Pánu/ Pánu Ianowi Zamoyſkiemu/ z Zamośćia/ Podkánclerzemu Koronnemu. etć. etć. Służby ſwe w łáſkę M.M. mego Miłośćiwego Páná zálecam. KochOdpr A2; Oczko A2; Mikołay Trambá Podkánclerzy Koronny/ Czechow vciekáiących wroćił. StryjKron 527 marg, 707; KochJez kt, A2; Imioná Pánów Duchownych, którzy ten Reyeſtr zbiéráli. PIérwſzy Pan Floryan/ Biſkup Krákowſki: [...] Item, Ianko brát Szymków/ Podkánclérzy SarnStat 371; Dan przez ręce [...] Oycá Woyćiechá Biſkupá Krákowſkiégo/ [...] vczćiwégo Ianá Dźiekaná Krákowſkiégo Podkanclérzégo SarnStat 889; przy czym byli [...] Ian Poznáńſki/ Erazmus Płotcki/ Máćiéy Przemyſłki/ y Podkánclérzy Koronny/ Mikołay Chełmieńſki SarnStat 948, 314, 381, 384, 444, 896 (33).

W charakterystycznych połączeniach: ksiądz podkanclerzy (9), pan (3).

Wyrażenie: »podkanclerzy Jego Krowlewskiej Miłości« (1): Iſch yego K.M. znayacz wyſzoką cznotha, roſzvm, navką, y zaſzlugą znamyenythą ſzobye, y rzeczy poſpolythey xądza Byſkvpą przemyſlkiego, y podkanczlerzego yego K. Myloſczy Iego na tho Byſkvpſtwo Poſnanſkie [...] namyenya. MetrKor 31/621.
Zestawienia: »podkanclerzy Krolestwa (Polskiego), koronny, Korony (Polskiej), polski« = vicecancellarius Regni (Poloniae) JanStat [szyk 37:4] (19:16:5:1): [Jagiełło] Wzyął też s ſobą [...] Mikołáiá z Moſkorzowá Podkánclerzego Polſkiego BielKron 381v; Odpráwá Poſłow Greckich. IANA KOCHANOWSKIEGO. Podána ná Theátrum przed Krolem Iego Mśćą y Krolową Iey Mśćią w Iázdowie nád Wárſzáwą. [...] Ná Feśćie v Iego Mśći Páná Podkánclerzego Koronnego. KochOdpr kt, A2; StryjKron 521 marg, 707; de bonis menſae Regalis vſtáwuiemy: áby Kánclérz y Podkánclérzy Koronny nie śmieli liſtów mimo Státut ten wydawáć/ ná Donácię SarnStat 103; Miánuiemy tedy Prowizory té/ z Rad Koronnych/ Kśiędzá Woyćiechá Báránowſkiégo/ Biſkupá Przemyſłkiégo/ Podkánclérzégo Koronnégo SarnStat 444; [który to przywilej] Dan przez ręce Wielmożnego Ianá z Koniecpolá Kánclérzá/ y Tomaſzá z Strąpiná/ [...] Podkánclérzégo Korony náſzéy Polſkiéy SarnStat 915; Przy czym byli Nauczćiwſzy Oyćiec z Brzéźia Elektus Kośćiołá Krákowſkiégo y Króleſtwá náſzégo Podkánclérzy: y Wielmożny [...] Piotr z Oporowá Lęczycki SarnStat 1056, 38, 314, 319, 321, 323 (36).

»podkanclerzy (Wielkiego) Księstwa Litewskiego, litewski« [szyk 3:2] (3:2): Iaſnie Wielmożnému/ [...] Pánu y Dobrodźieiowi/ Iego Mił: Pánu Oſtáfijowi WOLowiczowi Káſztellanowi Trockiému/ Wielkiégo Kśięſtwá Li tewſkiégo Podkánclérzemu/ Brzéſkiemu y Kobrzyńſkiemu Stárośćie, etc. Oczko A2; IEZDA DO MOSKWY, Y POSLVGI Z MŁODYCH LAT, [...] Iego Kśiążęcéy Mił. y Páná, P. KRISTOPHA RADZIWILA ná Bierżách, y Dubingách, Páná TRockiégo, Podkánclérzego, y Hetmáná Polnégo W.K. Litewſkiégo KochJez A2, kt, A4v; SarnStat 38.

Szereg: »kanclerz i podkanclerzy; kanclerz z podkanclerzym« = cancellarius et vicecancellarius JanStat (24;1): Kánclerz z Podkánclerzym liſtow ſobie przećiwnych z Káncelláryey wydáwáć niemáią. UstPraw A4v; Kanclerz y Podkánclerzy piecżęći Krolá vmárłego potłukli/ á inſze im ná tho mieyſce dano od krolá młodego. BielKron 425v; Vrzędy Kánclerzá y Podkánclerzego. SarnStat 316; Kánclérza y Podkánclérzégo, rowna authoritas. SarnStat 322, 103, 318 [2 r.], 319, 321, 322 (22).
2. Zastępca przełożonego kancelarii królewskiej, sekretarz osobisty króla (1): Po iego [króla Jana Olbrachta] pogrzebie Frederyk Kardynał poſadzał niektore duchowne/ o ſkárby ktore pobráli po śmierći krolewſkiey zwłaſzcżá Podkánclerzego v ktorego to w mocy było BielKron 400v.

Synonim: 2. sekretarz.

Cf PODKANCLERZ

AL, JB