[zaloguj się]
[pdf]

PODOBA (8) sb f

Oba o prawdopodobnie jasne (tak w podobać się); a jasne.

Fleksja
sg
N podoba
G podoby
A podobę
L podobie

sg N podoba (4). ◊ G podoby (1). ◊ A podobę (2). ◊ L podobie (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.

1. Podobieństwo (3): Vźrzáłá [liszka] też y máſzkárę [tj. maskę]. Y wźiąwſzy oględowáłá/ A ⟨t⟩áko z nią rozmawiáłá: Cożći po tákiey podobie [tj. podobieństwie do ludzkiej twarzy]/ Kiedy niemáſz mozgu w tobie. Twarzyć doſyć á cżcza głowá/ Cudze ocży iteż mowá BierEz I.

podoba czego (1): Cżemu ſerce vſtawno ſie chwieie wciele. (–) Bowiem ſie w nim rodzi z iego gorączoſci duch ktori ieſt ſubtilnieyſzi niż wiatr, także on mnożąc ſie vſthawno ſzuka mieſtcza ſzyrſzego w poſrzodku ſercza roztwarzaiąc ie y podnoſząc. Iakoż ſie tego podoba vkazuie w żołędziu włożonym w ogien GlabGad E3. Cf »rowna podoba«.

Zwroty: »być podoby jednakiej jako [co]« = być podobnym do czegoś (1): Tho rozumiey o wzdręgach y klenioch, ktore ſą podoby iednakiey iako Płocicza FalZioł IV 41d [idem] [SpiczZioł 156 (Linde)].

[»mieć podobę [ku czemu]« = być podobnym: Luby ná drzewie te ſą iáko ſkory álbo lupieże ná źwierzętach/ á ták y inſze cżłonki w drzewie máią nieiáką podobę ku cżłonkom źwierzęcym. Cresc 1571 [50] (Linde).]

Wyrażenie: »jednaka, [rowna [czego]] podoba« (1): FalZioł IV 41d; [A dla tego iednoſtáyne ieſt záginienie człowieká y też niemego bydlęciá/ á rowna oboiego podobá. HierWielEccle 5v].
2. Podobizna, obraz, odbicie, wygląd (3):

podoba czego (3): [iż mózg jest biały, jest ta przyczyna] aby on mogł w ſię przjąc [!] w podobę każdej baruey iako wełna biała wſzelką baruę na ſię prziymuie, cżego cżarna nie dopuſzcża. GlabGad B4; Przeto błonka ocżu gładka ieſt, aby ſie w niey podoba wſzelkiey rzeczi widomey odraziła GlabGad B6. Cf Wyrażenie.

[podoba czyja: O NIezgodo niewiáſto nieſſczeſna [...] Ty przerywaſz weſołe gody Przeto ćirpiſz wielkie głody. Okázuie to twoiá podobá Boś brlokowáta iáko ſowá. SądParysa A3v.]

Wyrażenie: »podoba obrazu [czego]« (1): Bowiem od rzeci vgładzoney y polerowaney wſzelka rzec widoma lepiey ſie odraża. [...] znamię tego ieſt w wodzie, ktora gdy ſie vſtoi lepiey podobę obrazu każdey rzeci w ſobie wyraża. GlabGad B6.
3. Upodobanie (1):
Fraza: »jako jest podoba« = ile kto chce (1): Było też wtym mieſcie (iako ieſt podoba) goſpod rozlicżnych doſyćz ForCnR A2v.
4. Prawdopodobieństwo, możliwość (1):
Frazy: »([jest]) podoba [że,[iż]]« = jest możliwe, prawdopodobne (1): Iáko podobá wielká/ że to [słowo] áż przećiw Ariuſowi wtrącono BudNT Ii8v; [Tákież y ſmák ich [zwierząt domowych] mięſá inákſzy ieſt niżli dźikich źwierząt. Gdyż to ták ieſt między nimi/ ieſt podobá/ iż śię też ták záchowywa y między rzecżámi roſtącymi z źiemie/z rozmáitego dodawánia pokármu ku żywnośći w ich rodzáiu Cresc 1571 80 (Linde)].

[»ani podoba jest [aby]« = to niemożliwe: Otoſz/ iako niepodoba ieſt człowiekowi/ choćby nawyſzſſą pilność ſwą/ ktemu przyłożył/ doſkonałą ſkruchę mieć/ także ani podoba ieſt/ aby podług vczenia takowego odpuſſczenia grzechow doſſedł UstKościel 52.]

5. [Sposób: Figura ... Podoba, Spoſſob Cervus F40 282v [idem] F46.]

Synonimy: 2. obraz, wizerunk; 5. sposob.

Cf [NIEPODOBA], PODOBIEŃSTWO, PODOBNOŚĆ

RS