[zaloguj się]
[pdf]

POGLĄDANIE (16) sb n

o oraz a jasne; teksty nie oznaczają é oraz -é.

Fleksja
sg
N poglądani(e)
G poglądaniå
A poglądani(e)
I poglądani(e)m
L poglądaniu

sg N poglądani(e) (2). ◊ G poglądaniå (8). ◊ A poglądani(e) (3). ◊ I poglądani(e)m (2). ◊ L poglądaniu (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde bez cytatu s.v. poglądáć.

1. Postrzeganie wzrokiem: oglądanie, spoglądanie, przyglądanie się, obserwowanie; anoptice, aspectio, aspectus, catoptice, contuitus, inspectatio, inspectio, intuitus, obtuitio, obtu(i)tus, optice, spectatio, spectio Cn (15): Ocżi cżaſem zamykamy cżaſem odtwieramy, abyſmy bacżyli iż niekiedy poglądanie może zaſzkodzić GlabGad C2.

poglądanie na co (2): Pánno poglądániem ná w niebo wſtąpienie Zbáwićielá náſzego/ bezmiernie vweſelona/ modl ſię zá ⟨námi⟩. LatHar 503, 214; [tedy napoiem y poglądániem ná piękne obrazki/ y ſkoki/ pobudzáią áffekty ſwe. PlutBBud E].

Szereg: »poglądanie albo słuchanie« (1): Bowiem on ma być ſkromnieyſzy w mowieniu niżli w poglądaniu albo w ſłuchaniu chczeli być mądrim, gdyż mowa więcey ſzkodzi niżli widzenie. GlabGad C2.
Przen. O Bogu [na kogo] (1): Y ſzcżęśliwy to ieſt cżłowiek według náuki Dawidá S. [...]: ná ktorego álbo obecność y vſtáwicżne ná ćie pogłądánie [!]/ [...] myślą ſię zániozſzy/ nie daſz gory ták łatwie duſznemu nieprzyiaćielowi/ nád duſzą twoią. LatHar 580.
a. Widzenie Boga po śmierci, tj. osiągnięcie zbawienia [w tym: na co (9)] (12): Gdźie ſię przypátrz: [...] Duſze twoiey przez troiákie ſzcżęśćie/ vwielbieniu: to ieſt/ ná Máieſtat Boży poglądánie/ z niego niewyſłowione duſze twey vkochánie/ y wiekuiſte tego poglądánia/ y vkochánia vżywánie. LatHar 667; Będzieſz miał w niebie weſele nád ſobą z poglądánia ná Boſtwo iego/ y ná wſzyſtkie rzecży w nim niewyſłowionym obycżáiem záwarte LatHar 680, 327, 346, 426, 605.
W przen (3): ábyſmy wiekuiſtym onym y roſkoſznym ná twarz twoię poglądániem byli náſyceni LatHar 242, 596.
Wyrażenie: »[jakim] okiem poglądanie« (1): RAcż Pánie lud twoy [...] potężnie mocą twoią bronić/ á chwálebnego niezmrużonym okiem poglądánia/ ná ſłońce máieſtatu twego/ miłośćiwie domieśćić. LatHar 419.
2. Rozmyślanie, rozważanie (1): Contemplatio, Poglądánie/ rozważánie/ rozmyślánie. Mącz 443c.

Synonimy: 1. patrzanie, patrzenie; 2. rozmyślanie, rozważanie.

Cf POGLĄDAĆ

MP