[zaloguj się]
[pdf]

POKWAPIĆ SIĘ (60) vb pf

sie (38), się (21).

o oraz a jasne.

Fleksja
inf pokwapić się
praet
sg pl
2 m -ś się pokwapił m pers
3 m pokwapił się, jest się pokwapił m pers pokwapili się
f pokwapiła się m an
n pokwapiło się subst
plusq
sg
3 m był się pokwapił
imperativus
sg pl
1 pokwapmy się
2 pokwaṕ się, pokwapi się pokwaṕcie się
conditionalis
sg
2 f byś się pokwapiła
3 m by się pokwapił

inf pokwapić się (4). ◊ fut 1 sg pokwapię się (1). ◊ 2 sg pokwapisz się (1). ◊ 3 sg pokwapi się (8). ◊ 1 pl pokwapim się (1). ◊ 2 pl pokwapicie się (1). ◊ praet [2 sg m -ś się pokwapił.] ◊ 3 sg m pokwapił się (14), jest się pokwapił (1); pokwapił się : jest się pokwapił BierEz (2:1). f pokwapiła się (4). n pokwapiło się (1). ◊ 3 pl m pers pokwapili się (4). ◊ plusq 3 sg m był się pokwapił (1). ◊ imp 2 sg pokwaṕ się (13), pokwapi się (1) OpecŻyw; -ṕ (7), -(p) (6). ◊ 1 pl pokwapmy się (1). ◊ 2 pl pokwaṕcie się (2); -ṕ- (1) RejWiz, -(p)- (1). ◊ con 2 sg f byś się pokwapiła (1). ◊ 3 sg m by się pokwapił (1).

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu.

Pośpieszyć się; pośpiesznie pójść lub coś uczynić; czasem: udać się, skierować się dokądś; proficisci HistAl, Mącz; festinare HistAl; properare Vulg (60): RejWiz 33v; Ná then cżás záwołáli ſynowie Aaronowi/ w trąby dęte trąbili [...]. Tedy wſzyſcy ludzie ſpołu pokwápiliſie y vpádli ná obłiczże [!] ná źiemię/ áby modłę dáli Pánu Bogu ſwemu Leop Eccli 50/19; (nagł) Spolny rátunk. (–) MAluią go ſlepego/ on chromego nieſie/ Iżeby gdzye obádwá/ nie zginęli w leſie/ Ow mu drogę powiáda/ boby ſam nie tráfił/ A ow by też kulháiąc/ ſłábo ſie pokwápił. RejZwierz 115; Romam profecturus maturavit, Wczás ſie puścił ná drógę/ pokwápił ſie. Mącz 211d.

pokwapić się do kogo [= pod czyją opiekę] (1): Nye ták yáko dzis cżynyą/ źle doſić dzyeń álbo tydzyeń przy náucżycyelu potrwa/ zás do inſſego ſie pokwápi. GliczKsiąż L2v.

pokwapić się do czego (3): Klotharyuſz Krol ſłyſząc o iego niemocy/ do wzięcia ſię zręku rąk iego/ błogoſłáwieńſtwá pokwápił SkarŻyw 528, 168; Ale ſie hnet do drugiéy zbrodnie pokwápili/ Aby zacną królewnę niewinnie zábili. GórnTroas 72.

pokwapić się ku czemu (2): A namá też ku obiádu pokwápić ſie godzi. KochZuz A2v; Ochotna niewiáſtá/ pokwápiłá ſię ku dotykániu lekárſtwá nieśmiertelnośći SkarŻyw 398.

pokwapić się do kogo, dokąd gdzie (16): Xántus mu dobrze zápłáćił/ A k domowi ſie pokwápił. BierEz C, G3, Nv; RejKup n8; Pokwapmy ſie tedi do takih [!] mieyſc gdzie nam y naſzym koniom żywnoſći obfitoſć naydziemy. HistAl D2v, B7; RejFig Cc6; RejZwierz 28v, 118v; RejZwierc 176v; pokwápiłá ſię do Hieruzálem/ y wybádáłá mieyſce męki Páńſkiey. SkarŻyw 398; KochSob 64; MIedzy przyczynámi dla ktorych ſię naświętſza Panná do Helżbiety pokwápiłá/ tá ieſt przednieyſza SkarKaz 577a, 551b, 557a marg; GosłCast 39.

pokwapić się od kogo, skąd (4): pokwápił ſie Iozef zdomu HistJóz Dv.; Pothym ſtamtąd wziąwſzy s ſobą rycerſtwá do Syryiey ſie pokwápił HistAl B7; GórnDworz Ee; PudłDydo B5; [ŁaszczOkulary [G6]].

[pokwapić się na co: A ty miły Kozacżku/ bárzoś ſię poſzkápił/ Ześ ſię z Nizu do Litwy ná zdobycż pokwápił ŁaszczOkulary [G6].]

cum inf (2): Abowiem tym z więtſzą chucią pokwápić ſie mamy bieżeć ku podziwowániu ſpráwam Bożym/ niż náſzym RejPosRozpr b4v; HistHel C3.

Ze zdaniem dopełnieniowym [aby] (2): Słyſząc brát wilk nowin doſyć/ łże ſie miáłá świniá prośić: Ieſt ſie rychło k niey pokwápił/ Aby iey nieco poradził. BierEz Nv; PaprPan Gg2v.

Zwroty: »w drogę się pokwapić« = wyruszyć w podróż, odjechać (1): Lecż ieſli ták rozumieſz/ iż mię prędzey ſtráćiſz/ Gdy odemnie co rychley w drogę ſie pokwápiſz. Toć ieſt prawdá PudłDydo B5.

»ochotnie się pokwapić« (1): Puśći ſie Miedzwiedź do nich/ iednego połápił/ A drugi ſie ná drzewo ochotnie pokwápił. RejFig Cc6.

»pilnie się pokwapić« (1): Ale gdy obacżą iżby ſie záſię [okręt] miał odepchnąć od brzegu/ o wierz mi iż ſie káżdy pilnie pokwápi do niego. RejZwierc 176v.

»prętko, rychło (co rychlej) się pokwapić« (3:3): BierEz Nv; RejZwierz 118v; bo iednák po przeſzłey wiecżerzy/ rychło ſie był [pan Wapowski] s Pradniká [!] pokwápił. GórnDworz Ee; Potym ſie záś vkładſzy/ prętko ſpáć pokwápił. HistHel C3; PaprPan Gg2v; PudłDydo B5.

»skokiem się pokwapić« (1): A ten ſkocżywſzy s Koniá/ chorągieẃ vłápił/ A w nieprzyiacielſki huf/ ſkokiem ſie pokwápił. RejZwierz 28v.

Szereg: »wstać, (a) pokwápić się« (2): w Kantykach napiſáno: Wſtáń a pokwapi ſie przyiáciolko moia. OpecŻyw 180; SkarŻyw 127.
Przen (6): Bo ma nogi [okazyja] s ſkrzydłámi/ vmie ſie pokwápić/ A s tyłu też włos nie ma/ trudno ią vłápić. RejZwierz 114v.

pokwapić się na co (1): A ktorzy zá żywotá Apoſtołowie w Rzymie być niemogli: po śmierci ſię iako ná pośiłek kośćiołowi onemu pokwápili. SkarŻyw 408.

pokwapić się dokąd (1): Zá niego [Zygmunta III] ſie tám złoty wiek pokwápi/ A pokoy święty z prawdą ſie obłápi GrochKal 17.

cum inf (1): Murżyńska ziemia, pokwapi ſie poddać ręce ſwoie bogu. WróbŻołt X3.

a) Uciec [dokąd od czego] (1): Bo iuż tego [który zaprzeda sumnienie] zewſząd ſtrách zewſząd boiáźń trapi/ Nigdzyey ſie z dobrą myſlą od nich nie pokwápi. HistLan E3v.
b) O pozornym ruchu słońca [dokąd] (1):

W przeciwstawieniu: »stanąć ... pokwápić się« (1): rzekł Iozue: Słońce nieruſzay ſię y Mieśiącu ſtoy. y ſtánęło Słońce y Mieśiąc aſz ſię lud pomśćił nád nieprzyiaćielmi ſwoimi. y ſtánęło Słońce w puł nieba/ á do zachodu ſię niepokwápiło przez ieden dzień SkarŻyw 503.

a. O Bogu, Matce Bożej i świętych, zwykle w inwokacjach modlitewnych [w tym: w imp (10)] (14): A pokwáp ſie miły pánie/ ábyś nie omieſzkał ná rátunk vpádłey duſſy moiey RejPs 58.

pokwapić się ku komu, ku czemu (2): RejPs 102; Iuż ſie pokwáṕ ku mnie/ iuż nicżego inego nie cżekam iedno oney korony kthorą mi ma dáć Pan moy cżáſu ſądu ſwoiego. RejPos 286.

pokwapić się na co (10): A pokwáṕ ſie [Panie Wybawicielu] ná wſpomożenie náſze/ á rácż nas vprzedzić ſwiętym miłoſierdzyem ſwoim. RejPos 214, 46v [2 r.]; Pánie Iezu pokwáp ſię ná porátowánie moie w pokuſzeniu/ dopomoż mi Pánie Iezu LatHar 241, 52, 178, 303, 305, 489, 613.

cum inf (1): A dla tego Pan pokwápił ſie wzyąć go s pośrzodku złośćiwych/ iż mu ſie vpodobáłá duſzá iego. RejPos 321v.

W przeciwstawieniu: »omieszka(wa)ć (a. zamieszkać) ... pokwapić się« (3): RejPs 102; Iż nie fráſuy ſie nie ieſlić Pan s cżym máło omieſzka/ ále bądź tego iſt/ iż ſie iednák pokwápi á przydzie ná wſpomożenie twoie. RejPos 46v, 46v.

W charakterystycznych połączeniach: pokwapić się ku ratunkowi [czyjemu]; pokwapić się na poratowanie [czyje] (2), na wspomożenie [czyje] (7).

Zwrot: »pokwapić się co rychley« (1): PAnie boże moy nic nieomieſſkaway ábyś z ſprzećiwnoſći moich wydárł mię á pokwáp ſie co rychley ku rátunkowi memu. RejPs 102.
Szeregi: »pokwapić się i (a) przyść« [szyk 1:1] (2): RejPos 46v; ábyś [Panno Maryjo] ze wſzyſtkimi Swiętymi y wybránymi Bożymi/ przyſzłá y pokwápiłá ſię ná porátowánie moie LatHar 489.

»skłonić się, pokwápić się« (5): Pánie rácż ſię ſkłonić ná porátowánie moie: pokwáp ſię Pánie ná wſpomożenie moię. LatHar 52 [idem (4)], 178, 303, 305, 613.

b. Zrobić coś przedwcześnie (2): pocżęli ſtrofowáć onych dwu bráciey/ że bárzo ſie pokwápili/ y woleli przymierze wzruſzyć/ niżby s tákową rzecżą ná zad odiecháć mieli. Phil C3.

cum inf (1): Pokwapił ſie práwi ten kſiądz vmrzeć GórnDworz R5.

c. Umrzeć (4):

pokwapić się do kogo [= do Boga i zmarłych] (2): pośli Anyoły ktorzy by nas od rozboynikow y pokus bronili, pośli ſzáty łáſki y niewinności y ſpráwiedliwośći twoiey [...]. A my ochotnie ſię do ćiebie pokwápim. SkarKaz 245b, 551a.

Zwroty: »pokwapić się do nieba« (1): (nagł) Káźimirz Krol Polſki. (–) CNotliwie y pobożnie żył tu ná tym ſwiecie/ Pokwápił ſie do niebá bárzo w młodym lecie PaprPan Ee.

»co rychlej się pokwapić« (1): BielKron E4 cf »z świata precz się pokwapić«.

»z świata precz się pokwapić« (1): Yeſli ktemu zła żoná będzye potym trapić Lepyeyby ſie s ſwiátá precż co rychley pokwápić. BielKom E4.

Synonimy: pośpieszyć się, skłonić się.

Formacje współrdzenne cf KWAPIĆ SIĘ.

Cf POKWAPIENIE

SBu