Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: POMAGAĆ

Następne hasło: [POMAGALNY] »

POMAGAJĄCY (21) part praes act

o oraz drugie a jasne; -må- (18), -ma- (1); -må- : -ma- CzechRozm (1:1).

Fleksja

sg
m	N	pomågający	f	N	pomågającå, pomågając(a)	n	N	pomågając(e)
	D	pomågając(e)mu		D			D
	A			A	pomågającą		A

pl
N	subst	pomågając(e)
G		pomågających
A	m pers	pomågając(e)
L		pomågających
inne formy
pl N m pers a. subst - pomågając(e)

sg m N pomågający (8). ◊ D pomågając(e)mu (2). ◊ f N pomågającå (3), pomågając(a) (1). ◊ A pomågającą (1). ◊ n N pomågając(e) (1). ◊ pl N subst pomågając(e) (1). m pers a. subst pomågając(e) (1). ◊ G pomågających (1). ◊ A m pers pomågając(e) (1). ◊ L pomågających (1).

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu w objaśnieniu s.v. pomagacz, pomocny.

Znaczenia

1. Współdziałający, współuczestniczący (9)
2. Będący skutecznym, pomocnym, mający pozytywny wpływ (7)
- a. Pomagający zdrowiu, leczący (4)
  - α. O ludziach; w przen (1)
  - β. O lekarstwach i zabiegach (2)
*** Bez wystarczającego kontekstu (5)

1. Współdziałający, współuczestniczący (9):

a. Udzielający pomocy, robiący coś dla wspomożenia kogoś; przyczyniający się, aby się prędzej stało; adiuvans Vulg (6): A ieſli przypádną ná ćię złe rzecży/ naydzieſz go [nieprzyjaciela] tám pierwſzego/ y iákoby pomagáiący będzie kopał doły pod nogámi twemi. Leop Eccli 12/18.

pomagający komu (4): Mącz 436c; ná oſtátek żołnierze Krolewſcy y woyſko Skirgayłowe Litewſkie/ tákże Xiążętá Ruſkie Litwie pomagáiące/ od wielkośći Niemcow y Anglikow przemożeni/ muſieli názad ku Wilnowi vſtępowáć StryjKron 487; Brat pomagáiący brátu ſą iáko miáſto mocne. SkarKazSej 683b. Cf pomagający komu czego.

pomagający komu czego [= w czym] (1): Iáko ſie to z Iozáffátem ſtáło/ woyny Achábowi/ nád wolą BOżą pomagáiącemu: że z ſromotą vćiekáć muſiał. CzechRozm 253v.

cum inf (1): Symmachus, concertator, auxiliator, Pomocnik/ ſprziſiężnik/ Pomagáyąci komu przećiw komu walczyć. Mącz 436c.

α. O Bogu (1): Concilium Tridentſkie piſze: [...] áby oni ktorzy od Bogá przez grzechy odwroceni byli/ przez iego łáſkę wzbudzáiącą y pomagáiącą/ przygotowáli ſie ku náwroceniu WujJud 94v.

b. Włączający się do czyjegoś działania, robiący to samo; w funkcji rzeczownika; cooperans Vulg; adiutor JanStat (2): [św. Paweł do Koryntian:] A proſzę was bráćia/ znaćie dom Stephany y Fortunatá/ iż ſą pierwiaſtki Acháiey/ á iż ſię podáli ná poſługowánie świętym: ábyśćie y wy poddawáli ſię tákowym/ y każdemu pomagáiącemu y prácuiącemu. WujNT 1.Cor 16/16.

pomagający komu (1): Którą to zgodę [...] imięniém náſzym y potómków náſzych y Conwentu/ y nam pomagáiących y poddánych náſzych z pewnéy wiádomośći: [...] SarnStat 1105.

c. Popierający, sprzyjający; będący tego samego zdania [komu czego (= w czym)] (1): Po śmierći Grzegorzá wtorego/ náſtał Grzegorz trzeći. Tęn ſkoro ná wſtępie Papieſtwá ſwego/ Ceſarzá Leoná y wſzytki iemu onego kácerſtwá pomagáiące/ Pátryárchy y Biſkupy wyklął SkarJedn 199.

2. Będący skutecznym, pomocnym, mający pozytywny wpływ; proficiens Vulg [w tym: ku czemu (6)] (7): Ieſli że offiára ie^go [jednego z synów Izraela] będzie Zupełna á z ſtádá/ tedy ſámcá cżyſte^go bez wſſelkiey zmázy będzie offiárował [...]: y włoży ná głowę oney offiáry ręce/ á będzie wdzięcżna y pomagáiąca ku ocżyśćieniu iego. Leop Lev 1/4; Ministrae, voluptatum artes, Nauki ku roskoſzy pomagáyące Mącz 222b.

Szereg: »służący, pomagający« (1): Mowię około znáiomośći ſámego ſiebie/ y onego namileyſzego ſyná ſwoiego/ Iezuſá Chriſtuſá [...]. tákże y o inſzych wiele ártykułow zbáwiennych/ [...] á ku onemu wiecżnemu błogoſláwieńſtwu y żywotowi wiecżnemu/ onym ſłużących/ pomágáiących. CzechRozm A3.

a. Pomagający zdrowiu, leczący (4):

Wyrażenie: »pomagający ku zdrowiu« (1): Medicinalis, Liekárski/ pomagáyący ku zdrowiu. Mącz 212c.

α. O ludziach; w przen (1):

Wyrażenie: »pomagaiący ku zdrowiu« (1): medica manus, Liekárska ręká/ to yeſt pomagáyąca ku zdrowiu. Mącz 212c.

β. O lekarstwach i zabiegach (2): Herba medicinalis, Pomagáyące ziele. Mącz 212c.

Wyrażenie: »pomagaiący ku zdrowiu« (1): Medicatissima res, Bárzo pomagáyąca ku zdrowiu. Mącz 212c.

*** Bez wystarczającego kontekstu (5): Efficiens, sprawyącza [!] pomagayącza BartBydg 46; Opifer, Pomagáyący/ Pomocny. Mącz 266c; Subsidiarius, Pomocny/ pomagáyący. Mącz 380d, 179c; Iuvans – Pomagaiaci. Calep 573a.

Synonimy: 1. pomocny, przyczyniający się, ratujący, sprzyjający, wspomagający; 2. dobry, korzystny, pomocny; a. posilający, pożyteczny, skuteczny.

Cf POMAGAĆ

IKar