[zaloguj się]

PONIEDZIAŁEK (200) sb m

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
sg pl
N poniedziałek
G poniedziałku
A poniedziałek poniedziałki

sg N poniedziałek (5).G poniedziałku (5).A poniedziałek (189).pl A poniedziałki (1).

stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

Pierwszy dzień tygodnia (w kalendarzu liturgicznym drugi); dies lunae Murm, Mymer1 Mącz, Cn; feria secunda Miech, JanStat, Cn; dies secunda, secunda sabbati Mącz (200): Murm 11; Mymer1 8v; Diar 54; Mącz 88b, 362c, d; tydźień dopiſowáć w Krákowie/ to ieſt począwſzy od Poniedźiáłku áż do Soboty. SarnStat 722; [postanawiamy, żeby roki] były ſądzoné y odpráwowáné przez dwá dni Poniedźiáłek y Wtorek támże w Czérſku. SarnStat 737, 732.

poniedziałek po czym [pierwszy] (1): náznáczámy dźiéń i czás to ieſt piérwſzy Poniedźiáłek po Národzeniu Pánny Máriiéy [...] do obiéránia Sędźiów SarnStat 852.

Wyrażenie: »z niedziele na poniedziałek« (7): Iſch tydzien przed godi [...] znyedzielye naponyedzialek wthorey albo trzeczyey godziny wnocz wlyaſl do ſklyepu LibMal 1552/166v, 1547/135v, 1548/141, 141v [2 r.], 1554/184, 185.
Wyrażenia przyimkowe: »do poniedziałku« (3): A iż to niemałe były rzeczy na deliberacyji ich, nie mogli dnia tego wszyscy odwotować i odłożyli do poniedziałku. Diar 43; ActReg 156; We Srzodę wyiecháć do Kśiężá/ y tám począwſzy ſądźić we Czwartek nie przeſtáwáć ſądów/ áż do Poniedźiáłku. SarnStat 722.

»na poniedziałek« [w połączeniu z bliższym określeniem] (10): Napiérwéy Roki Ziemſkié w Dobrzyniu [...] po nich tákowéż Roki w Lipnie w Poniedźiáłek blizſzy: potym záśię w tydźień ná drugi Poniedźiáłek w Rypnie SarnStat 728; przekłádamy [roki mielnickie] quotannis ná blizſzy Poniedźiáłek SarnStat 743.

~ na poniedziałek po czym (6): wtore dwyę sczye: ma poloſzycz pán czyeſzycza ſza dwye leczye na ponyedzalek po zapuſzczyech Iako bęndą pyſzacz 1590 ZapKościer 1588/78; ROki Ziemſkié Sąchockié przemieniamy zá prośbą Poſłów támecznych/ záwſze ná Poniedźiáłek piérwſzy po świętym Mátheuſzu SarnStat 736, 736, 743, 867, 1184.

W charakterystycznych połączeniach: na poniedziałek pierwszy [po czym] (4), bliższy, drugi.

Zestawienie: »na przewodny [= pierwszy po wielkanocnym] poniedziałek« (2): [ostatnią ratę] bęl powinien dacz tim tho pominionym braczy na przewodny poniedzialęk ZapKościer 1587/73; SarnStat 722. ~

»w poniedziałek« (170): RejKup Rv; W poniedziałek naradzili posłowie protestacyją znowu uczynić na tę winą, która od KJM była opowiedana Diar 62, 19; GórnDworz O6; Onego roku wponiedziáłki wſzytki/ nic nieiádáłá/ mieniąc: iſz wponiedziałek ná ziemię złożoná być miáłá. SkarŻyw 582; Inuitował Pana Marszałka y prosieł aby nie odiezdzał Maximilianowego przyiazdu mówiąc ze wponiedziałek odiedzieſz ActReg 71, 61; W Poniedźiáłek piérwſzy dźień robić/ á nie pić. GostGosp 160; LatHar 356 [2 r.], 667, 673; WujNT Vvwv3 [3 r.]; kiedy w poniedźiáłek poczną ſądźić w Krákowie/ tedy máią ſądźić y piſáć przez Wtorek/ Srzodę/ Czwartek/ Piątek y Sobotę SarnStat 722, 722 [2 r.], 728, 737, 969, 1279.

~ W połączeniu z nazwą święta lub okresu liturgicznego [w tym: (nazajutrz) + G imienia świętego (2), w wigilię (a. oktawę) + nazwa święta (2), die + łac. imię świętego (2), w poniedziałek przewodnej niedziele (1), in crastino dominicae Iudica (1)] (8): kthori popiſ ma ſſyą poczancz w ponyedzyalek nazayvtrz swyathego Woyczyeha MetrKor 38/285; data zmohilowa wponyedzialek swianthego voycziecha latha bozego 1537. ZapWar 1537 nr 2494; Waczlaw syn Jana [...] dobrowolnye wponyedzialek w wigilia swyąthego Michala zeznal LibMal 1545/99, 1551/159v; w poniedziałek die Thomae zszedszy się posłowie z pany spisek ten namowili Diar 31, 43; támże ná dobrym polu podkánie ſnimi vcżynili w poniedziáłek przewodney niedziele BielKron 360v; SarnStat 730.

W połączeniu z bliższym określeniem (120): Zeznała yſch wponyedzyalek nynye przeminąli plaſcz czarny vkradla LibMal 1546/14v, 1545/98, 1551/162; Trzećié [roki] po Swiętéy Tróycy/ téż w Poniedźiáłek bliſko przyſzły. SarnStat 732, 731. Cf w poniedziałek przed czym, w poniedziałek po czym.

w poniedziałek przed czym [w tym: z nazwą święta (14)] (15): LibLeg 11/76; Dzialo ssye w Rusczv w ponyedzialek blysky przeth swiąthki Roku paniskiego 1550. ZapWar 1550 nr 2666; poſtánowiamy: żeby Roki Poznáńſkié/ któré bywáią w oſtátni Poniedźiáłek przed Séymikiem obiéránia Deputatów/ ná Trybunał ſądzoné były. SarnStat 723; Wiécá w Wieluniu w Poniedźiáłek bliſko przyſzły przed świętem Marćiná świętego. SarnStat 726; á drugi raz [roki mają być odprawowane] w Poniedźiáłek piérwſzy przed świętym Micháłem Archániołem SarnStat 1213, 723, 729 [2 r.], 730 [3 r.], 734, 742, 852, 1232.

w poniedziałek po czym [w tym: post quem (3); z nazwą święta (95)] (100): NAzaiutrz w poniedzialek po kwietné niedzieli/ poſſedl mily Iezus iako miloſciwy a wierny robotnik do Ieruzalem OpecŻyw 73v; Dat[um] wBraczlawiv wponiedzyalek po s. Markv Ewang⟨eliście⟩ LibLeg 11/78v; ComCrac 15; zginal wponyedzyalek nazayuthrzs po ſzwyąthem Schimvnye LibMal 1543/74, 1543/73, 1548/143v, 146v, 1553/175; w poniedzialek pierwssy albo blisssy po onym czassye we wssi spitalney Piasecznie maią prawo sadzicz ZapWar 1550 nr 2665, 1558 nr 2686; Leop ZZ; ZapKościer 1583/39, 1584/44v, 66v; W Poniedziáłek po 1. Niedzieli w poſt Ewángelia WujNT Vvvvv2v, 106 marg, 206 marg, 308 marg, 336 marg, 339 marg (9); PIérwſzé Roki w Wieluniu w poniedźiáłek piérwſzy po święćie Oczyśćienia Pánny Máriiéy. SarnStat 725; Trzećié Roki Ziemſkie w Dobrzyniu we Wtorek blizſzy po S. Bártłomieiu: á w Lipnie w Poniedźiáłek blizſzy po Rocéch Dobrzyńſkich SarnStat 728; Piérwſzę Roki w Poniedźiáłek po Trzech Królách bliſko przyſzły SarnStat 732; PIérwſzy [jarmark] w Poniedźiáłek nabliżſzy po Bożym Wſtąpieniu SarnStat 1228, 414 [2 r.], 415, 532, 723 [2 r.], 724 [4 r.] (77).

W charakterystycznych połączeniach: w poniedziałek bliższy (bliski, nabliższy) [przed czym, po czym] (21), ostatni, pierwszy [przed czym, po czym] (17), mnie przeminęły, teraz przeszły (2), blisko przyszły [przed czym, po czym] (4).

Zestawienia: »w przewodny [= pierwszy po wielkanocnym] poniedziałek« (1): ROki Ziemſkié Podláſkiégo Woiewodztwá w Drohyczynie [...] Trzećié w przewodny Poniedźiáłek. SarnStat 741.

»w poniedziałek świąteczny« = w poniedziałek po Zielonych Świątkach [w tym: w teraz przeszły (1)] [szyk 7:1] (8): LibMal 1544/88v, 1547/132; Leop ZZ3v; RejPos 143v żp; Lekcya w Poniedziáłek Swiąteczny. WujNT 348 marg, 312 marg, Vvvvv3; SarnStat 1231.

»w poniedziałek wielkonocny, w dzień poniedziałku wielkonocnego« (5:1): A gdy ſie tam oboie woyſko ſtocżyło na placu [...] w poniedziałek wielkonoczny [feria secunda post octavam Paschae] dzieſiątego dnia Kwietnia. Tedy napierzwey Tararzy [!] [...] krzyżowniki y gorniki potłocżyli MiechGlab 10; Item zeznala yſch stemtho Matiſſem sloſſarczikyem steyze pywnycze wdzyen ponyedzyalku wielkonocznego vthoczila dzban pywa Czarnego Janowy Rzepeczkyemv LibMal 1546/115v; RejPos 110v żp; WujNT 294 marg, 438 marg, Vvvvv3.

»w wstępny poniedziałek« = w pierwszy poniedziałek wielkiego postu [szyk 2:1] (3): die Lune alias [w] wſthapny ponyedzalek ZapMaz III G 1/155; [Bartolomeus namowił Jagnieszkę] yſz od oycza y od mathki [...] [w] wſtąpni ponyedzialek ſnym odeſchla wnoczi thu do poznanya LibMal 1548/138v; SarnStat 734. ~

LW