[zaloguj się]
[pdf]

PORYWCZY (10) ai

o prawdopodobnie jasne (tak w po-).

Fleksja
sg
mNporywczy fNporywczå nN
Gporywcz(e)go G Gporywcz(e)go
Aporywczy Aporywczą Aporywcz(e)

sg m N porywczy (1). ◊ G porywcz(e)go (2). ◊ A porywczy (1). ◊ f N porywczå (2). ◊ A porywczą (2). ◊ n G porywcz(e)go (1). ◊ A porywcz(e) (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Śpieszny, nagły, prędki, pochopny; celer, rapidus, subitarius Cn (7): Bo owego porywcżego o wielkich rzecżach mowienia trzebá śię ſtrzec: Gdyż Pánowie Rádni nie ták śię máią popiſowáć prędkośćią wotowánia/ iáko ważnośćią rzecży ModrzBaz 26v; Convocatia przed Seimem bedzie potrzebna na Pany Interim y naten poriwczy ziazd radbych zwm zezwolił ActReg 71; PowodPr 37.
Szereg: »niesłuszny abo porywczy« (1): Przyśięga nieſłuſzna ábo porzywcżagrzech [!] iáki y iego karánie. PowodPr 49 marg.
a. Skory do działania (3):

porywczy do czego (1): Bo kátolikow do proteſtáciey iáko táko vżyiemy: Ale gdy prziydźie do ſnopow kápłáńſkich/ cżáſem (o ſromoto) nieták Ewángelik będźie do nich porywcży PowodPr 25.

α. O wojsku: Gotowy do walki (2): Pirwſze boie niech będą huffu porywcżego ModrzBaz 118.
Szereg: »porywczy a potężny« (1): A Záprawdę rzecż ieſt nie tylko przyſtoyna pożytecżna/ ſławna y ozdobna Rzecżyp. náſzey/ áby woyſko iákie porywcże á potężne záwſze pogotowiu miáłá GrabPospR N2v.
2. Popędliwy, gwałtowny, wybuchowy; proiectus, progressus, proruptus, tumultuarius, tumultuosus Cn (1): Przypadkow ſie ſzkodliwych tym tzáſem wiáruymy. Lacnoć nam chćieć s poyſrzodku [tj. wybrać króla spośród Polaków] nie máiąc prętkiego/ Nieprzyiaćielá ná ſie ták Ruś poruwcego [!]. WierKróc B2.
3. W funkcji przysłówka (2):
»porywczą« = dorywczo, tu i ówdzie, nie naraz (1): Carptim – Poriwczą. Calep 167b.
[»porywczą« = podstępnie: [Karazbeg] pośłał [!] do Szkánderbegá posłá/ proſząc go/ áby ſię ſtępnym boiem/ nie porywcżą ná kſztałt zboycow/ z nim potkáć chćiał. BarlBaz 525.]
Wyrażenie przyimkowe: »w porywczą« = na poczekaniu, naprędce (1): Więc dawſzy pokoy kmieć inſzey roboćie/ Podrąbił Olſzą ná rudáwym błoćie/ Y ták w porywcżą koryto vrobił/ Dłotem wygłobił. Y cżołnem názwał ono dźieło nowe KlonFlis C3v; [RESPONS. W porywcżą dány ná Vpominanie do Ewangelikow Respons kt].
[Wyrażenie przyimkowe: »w porywczą« = pochopnie, lekkomyślnie: kthore [przykłady] nam dopomagáyą do tego/ ábyſmy theż wiedzyeli/ iákobyſmy ſobye s kim pocżynáć/ álbo czo cżynić/ y iáko mieli/ nie w porywcżą. HistTroj A4.]

Synonimy: 1. prędki, skory, skwapliwy.

Cf [NIEPORYWCZY]

JR