[zaloguj się]
[pdf]

PORZĄDZIĆ (5) vb pf

W inf -rządz- (2) SienLek, SarnStat, -rzędz- (1) BielKron; w pozostałych formach -rządz-.

o jasne.

Fleksja
inf porządzić
praet
sg
1 m -m porządził
3 m porządził
conditionalis
pl
3 m pers by porządzili

inf porządzić (3). ◊ praet 1 sg m -m porządził (1). ◊ 3 sg m porządził (1). ◊ [con 3 pl m pers by porządzili. ◊ part praet act porządziwszy.]

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu.

1. Ułożyć, uporządkować; rozplanować, urządzić [[kogo], co] (3): Wydawcá tych Kſyążek/ áczkolwiek więcey piſał niżli ty troie kſyęgi [...] ták choroby iáko y Recepty: myśląc podobno/ iż ie chćiał záś z oſobná porządzić: ále [...] śmierć [...] wźięłá go od tey niedokonáney roboty SienLek 44v.

[Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: tak; aby, że]: Ták y Bog porządził/ áby kto Ewányeliey ſłuży/ z Ewányeliey theż miał pożywienie. GilPos 177v, 48; Bo ácżkolwiek to Pan Bog ták w biegu przyrodzonym porządził/ áby ták niemal co rok było MusProgn A3.]

Zwroty: [»dobrze porządzić«: [Grekowie posłali o przymierze] áby ty ktorzy byli pobići [...] pochowáli: á drugie poránione [...] opátrzyli: inſze też rzecży ſwoie dobrze porządzili. HistTroj G5; Leon iuż ſwoie [wojsko] dobrze porządźiwſzy/ mátkę też ſwoią beſpiecżeńſtwem opátrzywſzy/ ze Lwicą ſwoią w woyſko nieprzyiaćielſkie tárgnął HistOtton 104.

»mądrze porządzić«: iże iáko Bog mądrze wſzytko ná niebie y ná ziemi ſtworzył/ y porządził/ ták też mądrze do końcá obchodzi ſie GilPos 113v.]

»porządnie porządzić« (1): Bych nie miał nic więcéy zálécenia v ſtanu Duchownégo, ieno żem Práwo Duchowné, któré było po wſzyſtkim Státućie rozsypáné w kupę zebrał, y zebrawſzy porządnie y methodice porządźił SarnStat 168.

Szereg: »porządzić i zrejestrować« (1): Bo iuż cztérnaśćie ſéymów minęło [...], Conſtituci [sejmów] rozſtrzéláné, y rozróznioné, iáko ſcop diſſolut w ſexterniéch leżą, á żaden ſie ich ad certam et artificioſam methodum porządźić y zreieſtrowáć nie podiął. SarnStat *7.
2. Zarządzić, zadysponować, wydać rozkaz [cum inf] (1): Podwiodl Krola rada ſwa do Tikocina á tam Skarb Krolow zmarlich rozſzafowac y wniwec obrocyc porzadzil. PaprUp I2v.
3. Wyznaczyć, wybrać [kogo ku czemu] (1):
Szereg: »porzędzić a wybrać« (1): ták Boſkie przeźrzenie/ Ceſárſkie y Ellektorow ieſth/ iż mnie zgodliwemi głoſmi ku ták obćiążnemu brzemieniu porzędzić/ á w imię Bogá wſzechmogącego wybráć dobrowolnie racżyli. BielKron 330v.

Synonimy: 1. ułożyć; 2. kazać, rozkazać, 3. wybrać.

Formacje współrdzenne cf RZĄDZIĆ.

Cf PORZĄDZENIE, PORZĄDZONY

JR