[zaloguj się]
[pdf]

POTARTY (9) part praet pass pf

o prawdopodobnie jasne (tak w po-); a jasne.

Fleksja
sg
mNpotarty fNpotart(a) nNpotart(e)
A A Apotart(e)
pl
N m pers potarci
subst potart(e)

sg [m N potarty. ◊ f N potart(a).] ◊ n N potart(e) (3). ◊ A potart(e) (1). ◊ pl N m pers potarci (4). subst potart(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: potarty od kogo (1).

Sł stp, Cn brak, Linde także XVII(XVIII) w.

1. Po którego powierzchni coś lekko przesuwano (1): ná záźięblinę/ weźmi mleká niewieśćiego/ białku iáiowego/ [...] przyley octu/ á potárſzy ſkroni y czołá chuſtą/ zmaczay w ovym zmieſzániu chuſtę/ á nápotárte mieſtce przyłoż álbo obwiń. SienLek 51v.
2. Zmiażdżony; przen (7):

potarty czym (1): wſzytko ćiáło moie ieſt wzruſzone y potárthe boleſćią gwałtowną. BibRadz I 291a marg.

a) Zniszczony, zniweczony, zwyciężony (6): Leop Iob 18/16; Y dowiedzą ſie żem ia ieſt Pan gdy zápalę ogień w Egiptćie/ y gdy będą potárći [fuerint attriti] wſzyſcy pomocnicy iego. BibRadz Ez 30/8, Iob 34/25.

W połączeniach szeregowych (1): Y będzie im ſlowo Páńſkie/ [...] aby ſſli y pádli wznák y byli potárći [conterantur]/ y vśidleni/ y poimáni. Leop Is 28/13; [áby wſzyſcy nieprzyiaćiele możnego imieniá twego [...] potárći pokruſzeni á wniwecż obroceni byli. KrowObraz B].

W porównaniach (1): támże ná dobrym polu podkánie ſnimi [z Tatarami] vcżynili [...]. Napierwey Krzyzacy [...]/ ále od Tátárow potárći iáko od grádu zboże BielKron 360v; [Podnieſione ſą ná chwilę/ [...] á poniżone będą iáko wſſyſtkie rzecży/ [...] á iáko wierzchy kłoſow potárći będą [sicut summitates spicarum conterentur]. Leop Iob 24/24 (Linde)].

Wyrażenie: »potarty od oblicza [czyjego]« (1): O byżeś był pilen porucżeńſtw moich: [...] byłoby naſienia twego iáko piaſku/ y płod żywotá twego iáko głaźikow iego: nie záginąłby był/ ániby było potárthe imię iego/ od oblicża moiego [non fuisset attritum nomen eius a facie mea]. Leop Is 48/19.
[Szereg: »potarty i zniszczony«: ſkoro mu wſzytkie rzecży poddáne/ á ine kroleſtwá potárte y zniſzcżone będą BudUrzęd 35.]
3. Zmiędlony (o wielu pękach konopi) (1): Głowáte konopie [...] ná Wioſnę zetrzeć: á ná Swiątki máią bydź wſzędźie potárte y poważone GostGosp 74.
4. [Podarty, podziurawiony: sukienka szara, stara, potarta InwMieszcz 1585 nr 271, 1563 nr 112, 1566 nr 125.

W połączeniu szeregowym: On okręt [...] na głębokie morze obrócił prosto do Finlandyi, ale i ten ledwie tam przed fortuną doszedł, zdziurawiony na skałach, potarty, potłuczony KromHist 24.]

Synonimy: 4. podarty, podrapany.

Cf POTRZEĆ

KW, ZCh