[zaloguj się]
[pdf]

POTRAWKA (12) sb f

o oraz końcowe a jasne, pierwsze a pochylone.

Fleksja
sg pl
N potråwka potråwki
G potråwek
A potråwkę potråwki
I potråwką potråwkami
L potråwkach

sg N potråwka (1). ◊ A potråwkę (2). ◊ I potråwką (1). ◊ pl N potråwki (1). ◊ G potråwek (2). ◊ A potråwki (3). ◊ I potråwkami (1). ◊ L potråwkach (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII w.

Znaczenia
Dem. od „potrawa” (12): Ano ſobie ſiedziſz w nadobnym domku kthoryś ſobie zbudował [...] ánoć ſynowie ſłużą/ ieſlić ie Pan Bog dał/ y z żonkámi ſwemi/ wymyſláiącći [!] potrawki wedle czáſow ſwoich/ ánoć ieden przynieſie ptaſzkow/ drugi záiączkow RejZwierc 172v.
Zwroty: »potrawkę jeść« (1): trzy dni [Marynus] wtydzień nieiadł/ iedno trochę chlebá/ á garść bobow: á drugie trzy dni potrawkę iednę iadł/ y wino w trzezwiey miernośći pił. SkarŻyw 570.

»pożywać potrawek« (1): ieſtliby brzemienna pani miewała cżęſte zatwierdzenie żywota [...] ma pożywać w iedzeniu takowych potrawek: kthoreby iey żywot miękcżyły á wolne ſtolcze cżyniły FalZioł V 19a.

»potrawki przyprawiać« (1): zmyſlił ſobie [Ammon] niemoc/ y prośił oycá áby ſioſtrá Thámmár przy nim byłá w chorobie iego/ á potrawki przypráwiáłá [et faciat pulmentum Vulg 2.Reg 13/5] iáko choremu. BielKron 71.

»potrawki uczynić« (1): Bo z iábłuſzká możeſz ſobie kilká potrawek vcżynić dobre wárzone dobre ſmáżone/ dobre piecżone RejZwierc 107v.

Wyrażenia: »dobra (a zdrowa) potrawka« (2): FalZioł V 19b; Ieſt też oſobny ſzpital/ do ktorego prziymowáni ſą ći/ ktorzy z choroby ćiężkiey powſtawſzy/ żeby dla niedoſtátku z nowu w nię nie vpádli/ dobrymi á zdrowymi potrawkámi/ odchowywáni bywáią ReszHoz 121.

»pańska [= wykwintna] potrawka« (1): Lautitia, Lákotká/ páńska potrawká. Mącz 185d.

»posilony potrawką« (1): Przitym też gdy iuż cięſzka niewiaſta przychodzi ku ſamemu porodzeniu/ tedy ma być poſilona iaką dobrą potrawką/ á takieſz theż trunkiem dobrim wina FalZioł V 19b.

»smaczna potrawka« (1): Okrom świąt ledwie kiedy z oleiem iádłá/ á coſz mowić o winie/ o mleku/ o rybách/ o miedzie/ ábo iáycách/ y innych ſmácżnych potrawkách SkarŻyw 141.

Szereg: »potrawka a takież też trunek« (1): FalZioł V 19b cf »posilony potrawką«.

Jako ostatni człon we współrzędnym połączeniu wieloczłonowym: »[...], (i) in(n)e potrawki« (2): piecżenia ſie wieprzowa dopieka/ cietrzeẃ w roſołku/ á kápłun tłuſty s kloſkámi dowiera/ więcz rzepká/ więcz ine potrawki. A cżegożći więcey trzebá? RejZwierc 111v; SkarŻyw 141.

Przen (2): Abowiem iuż nie może być ſzkodliwſza rzecż/ iáko gdy kto nadobnemi fárbowánemi ſłowki [...] pokrywa prawdę ſwięthą/ [...] Abowiem táki cżłowiek onemi thákiemi obleśnemi ſłowki vcukruieć ták potrawkę/ iż by naſłońſza tedyć ſie ſłodka będzie widziáłá. RejZwierc 83; [Nie rożumiyże że by ćie takie fauores y tákie potrawki [tj. trucizny]/ co y godziny nieżywą/ y rozmnożenie Rzeczy poſpolitey więtſze niż od tych tam Pánow y Pan [lege: pań] iako przed tym [od czasów królowej Bony]/ Panie Polaku z Miemiec abo ze Franciey/ podkáć miáły. Sentencja A4].
Zwrot: »potrawki na stoł dać« (1): Roſkazałeś [Boże] ábych ćię czeſtował/ chcąc ieść zemną/ á ia z tobą: Abych ia ſwoie potrawki ná ſtoł dał/ iáko ty ſwoie dáieſz. SkarKaz 161a.

MN