![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
| « Poprzednie hasło: POWĄTLEĆ | Następne hasło: [POWĄTLON] » |
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}
POWĄTLIĆ (3) vb pf
o prawdopodobnie jasne (tak w po-).
Fleksja
| praet | ||||
|---|---|---|---|---|
| sg | pl | |||
| 3 | m | powątlił | m pers | powątlili |
| f | powątliła | m an | ||
| conditionalis | ||
|---|---|---|
| pl | ||
| 3 | m pers | by powątlili |
fut 3 sg powątli (1). ◊ praet 3 sg m powątlił (1). [f powątliła.] ◊ 3 pl m pers powątlili (1). ◊ [con 3 pl m pers by powątlili.]
Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w.
Znaczenia
- Osłabić, nadwerężyć wiele
(3)
- a. [O obiektach fizycznych]
- b. O ciele człowieka (1)
- c. O abstraktach
(2)
- [W przen]
Osłabić, nadwerężyć wiele [co (pl)] (3):
a. [O obiektach fizycznych [czym]: A też się boją, aby piecmi gór [= kopalń] więcej nie powątlili, skąd by więtsza impensa urość mogła. LustrKrak II 94.]
b. O ciele człowieka (1): Ieſt innych [bólów] doſyć lecż iák ſię mnie widźi/ Nie z tym ktory tuż [lege: iuż] iedzę napoy zbrzydźi/ Cżłonki powątli/ prze groźną moc ſwoię RybGęśli D.
c. O abstraktach (2):
W przeciwstawieniu: »utwierdzić ... powątlić« (1): Zwłaſzcżá że on nic więcey nie cżyni/ iedno iż mowi: Nie wierzę/ y ták tym ſłowem dowiodł wſzyſtkiego/ że y ſwoie wywody vtwierdźił/ y náſze powątlłł [!] WysKaz 38.
Szereg: »osłabić i powątlić« (1): A krotko mowiąc/ niebieſkie ony y dárowne [przywileje] grzechem ſwym zgołá potráćili/ á przyrodzone y świeckie ſobie osłábili y powątlili SkarŻyw 261.
[W przen:
Szereg: »sturbować i powątlić«: Nowa macóchá [tj. wiara kacerska] Niemiecka y Fráncuſka/ ktorá ſturbowáłá y powątliłá Rzcżpoſp. niech nie ma zelżywośći: á ſtára mátká [tj. wiara katolicka] niech háńbę y ſromotę odnoſi. SkarUp 50.]
Synonimy: omdleć, osłabić, posłabić.
Formacje współrdzenne cf WĄTLIĆ.
Cf POWĄTLONY
MC