[zaloguj się]
[pdf]

PRZESKOCZYĆ (29) vb pf

e oraz o jasne.

Fleksja
inf przeskoczyć
praet
sg
1 m -m przeskoczył
2 m -ś przeskoczył
3 m przeskoczył
f przeskoczyła
conditionalis
sg
3 f by przeskoczyła

inf przeskoczyć (9). ◊ fut 1 sg przeskoczę (1). ◊ 2 sg przeskoczysz (1). ◊ 3 sg przeskoczy (7). ◊ 3 pl przeskoczą (1). ◊ praet 1 sg m -m przeskoczył (2). ◊ 2 sg m -ś przeskoczył (1). ◊ 3 sg m przeskoczył (3). f przeskoczyła (1). ◊ con 3 sg f by przeskoczyła (1). ◊ part praet act przeskoczywszy (2).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde także XVII – XVIII w.

Skacząc pokonać przeszkody lub przemieścić się z miejsca na miejsce; transilire Mącz; salire Calag (29): Vberſpringen. Przeſkocżyć. Salire per quid. Calag 494a.

przeskoczyć co (5): BierEz H4v; Przyſzło potym ná to iż Romulus zábił brátá/ iż nád iego roſkazánie przekop mieyſki przeſkocżył. BielKron 98v; GórnDworz O7v; [BielKron 1551 272v]. Cf »ślad przeskoczyć«.

przeskoczyć przez co (2): transilire aliquid, Przeskoczyć przes co. Mącz 365c. Cf »przez prog przeskoczyć«.

Przysłowia: RejJóz L7v; A gdźie przeſkocżyć niemogę/ Tám podłáźić vcżę nogę. RybGęśli B2v.

Niemow Hui az przod przeſkocziſs RejKup aa5; [Y náſzy Polacy mowią/ nie mow hup/ áż przeſkocżyſz. PlutBBud F3v (Linde)].

Zwroty: »przez prog przeskoczyć« = wyjść, uciec (1): Iakoć ſie tam ż plaſzczem widzy choć ſie żemnie ſtocżył Kiedym ia iuż na ſwobodzie a przez prok przeskocżył RejJóz F5v.

»[komu] ślad przeskoczyć« = przebiec drogę (2): Komu Wilk ſlad przeſkocży/ że ſie zedrgnie káżdy. RejFig Cc4v, Cc4v.

Przen (17):

przeskoczyć czego [składnia zależna od czasownika nadrzędnego] (2): Zá twoim roſkazániém w brzegách morze ſtoi/ A zámierzonych gránic przeſkoczyć ſye boi. KochPieś 72 [idem] ArtKanc P14.

przeskoczyć co (4): Sam ty mnię wytárgnąć racżyſz s wſſytkich pokus moich A beſpiecżnie przeſkocżę mur nieprzyacioł ſwoich. LubPs Ev. Cf »kres przeskoczyć«.

Zwroty: »kres przeskoczyć« = sprzeciwić się rozkazom boskim, zmienić wyroki boskie (3): Ten [Bóg] kogo chce vmye podnieść y vmie też potłocżyć/ A ten krys przez iego woley iścye trudno przeſkocżyć LubPs R4; K temu ſie nędznik prziznawam żem był w tim wykrocżił Zem kres roſkazánya twego moy Pánye przeſkocżył LubPs bb2; RejPos 264.

»przeskoczyć na lewą stronę [skąd]« = zmienić się (1): Ieden ieſt wyrok Páńſki/ prawdá nie fałſzywa: Zgadza ſye záwſze z ſobą prawdá iego żywa. Nie przeſkoczy ná lewą ſtronę z mieyſcá ſwégo ZawJeft 34.

»przez prog przeskoczyć« (1): Bowiem oná niecnotá gośćiniec vtárłá/ Szyroko do ſwych dworow y wrotá otwárłá. A práwie iáko z gory k niey ſie kołá tocżą/ Ale ſie im popádáć niż przez prog przeſkocżą. RejWiz 89.

a) Przekroczyć jakiś termin (1):
Zwroty: »krys przeskoczyć« = przeżyć pewną granicę wiekową (1): boć iuż po roſtropnośći á po biegłośći ſwiátá tego máło/ gdyś iuż ten krys przeſkocżył gdzieć biegłośći potrzebá było. RejZwierc 146.

[»rok [który] przeskoczyć z odkładem [czego kiedy (= na kiedy)]« = odłożyć coś na następny rok: żeśmy złożyli obywatelom koronnym sejm vigesima tertia decebris, już TM wiesz z jakich przyczyn nie mogliśmy tego roku sześćdziesiąt ósmego przeskoczyć z odkładem sejmu w roku sześćdziesiąt dziewiątym. ListyZygmAug 1568/559.]

b) Pokonać przeszkody, poradzić sobie z trudnościami (3): Pátrz iáko wierny vwiedzye ſie ſnádnie/ Gdzie łgarz przeſkocży pewnie tám náſz pádnie. RejZwierc 216.

przeskoczyć co (2): Kto iey [Wenus] ſieći nie przeſkocży/ Pewnie oſlepyon ná ocży BielKom E6; RejPos 263v.

c) Pominąć, opuścić coś [w tym: co (2)] (3): A nyechay ſye tym nikt nye obraża/ iż ſye nyeco Greckich ſlow/ á Polſkich nyezwyczáynych/ y też Philozophiey wtaczáło [...]. Wſſák komu ſye to nyepodoba/ álbo nyemoże/ álbo też nyechce temu wyrozumyeć/ może przeſkoczyć. KromRozm III A3; Że sie im nie zda, aby mieli, przeskoczywszy co pilniejszego, [...] o obronie radzić Diar 25, 25.
[Szereg: »ominąć i przeskoczyć«: J.K.M. tedy bacząc, iż na tych dwu spraw wszystko się beło zaparło, a ominąć i przeskoczyć to było trudno, raczył jest o tem wszelaką pracę i pilność czynić Diar 1566 55.]
d) Dotrzeć [do kogo] (1): Sławá twey kaźniey/ do nas przeſkocżyłá/ Lecż y dobroći twey wiádomość byłá GrabowSet E3.
e) Okazać się lepszym od kogoś pod jakimś względem [kogo w czym] (1): Bo kto mię w mowie przeſkocży/ Rádá mu wykolę ocży BielKom E5v.
a. O pędach roślin [z czego na co] (1):
Szereg: »przemknąć się albo przeskoczyć« (1): Gdy z yednego drzewá ná drugie winna witká ſie przemknie álbo przeskoczy/ To zową po łáćynie. Tradux Mącz 97b.

Synonim: a. przemknąć się.

Formacje współrdzenne cf SKAKAĆ.

Cf PRZESKOCZONY

ALKa