[zaloguj się]
[pdf]

RZADKO (270) av

-å- (205), -a- (3); -a- WerKaz; -å- : -a- RejZwierc (10:1), SkarŻyw (6:1); o jasne.

comp rzedzéj (3), [rzådzéj, rzådczéj, rzedsz(e)j]; -éj (1), -(e)j (2).

[Składnia comp: rzadczej niż.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. W dużych odstępach czasu; raro Miech, Mącz, Modrz, Calep, JanStat, Cn; perraro Mącz, Calep, Cn; rarenter Calep, Cn (224): Mącz 347a; Calep 789a, 895a; [Rzadko/ Rzedzey. Raro. StatorGramm L2v].

W przeciwstawieniu: »często ... rzadko« (1): Saepiusculae [...] I tedy y owedy nie owſzeki częſto/ nie bárzo też rzadko. Mącz 364a.

a. O czynnościach i wydarzeniach indywidualnych (59): OpecŻyw 32; PatKaz III 112v, 122, 146v; Ktori ſie rzadko ſmieie á niedługo, bywa takt [!] dobrego rozumu GlabGad O4, P6v; MiechGlab [88]; RejRozpr A2v; RejKup i3v, t6; Abowiem kto chce práwym rozumem ſzáfowáć/ Iuż tám trzebá cżuyniey ſpáć á rzadko prożnowáć. RejWiz 6v, 109; áni to ieſt v nich [u Turków] w obycżáiu/ áby mąż żenie powagę iáką álbo oná iemu poććiwość ſobie vkázowáli ſpołu/ gdyż ſie rzadko widáią. BielKron 261; KwiatKsiąż C2v, D2v; Mącz 244d, 343a, 346d, 347a; V nas Sláchtá ná ſkrzipicach/ ná piſzczáłkách nie grawa: á ieſli kto gra/ tedy bárzo rzadko. GórnDworz B2v, E8v, F; HistRzym 12v; RejZwierc 3v, 6v, 148, 274; KochList nlb 1; Wiele rzemieśnicżych Miſtrzow/ bárzo rzadko śiadáią [rarissimi sunt] ná ſwych wárſtáćiech ModrzBaz 36v, 90; Oczko 7v; im rzedzey pożywaſz/ tym rychley ſmáku ták wdzięcżney potráwy zápominaſz/ y mniey prágnąć iey będzieſz. SkarŻyw 36; Winá ſię dobrze wodą roſtworzonego dwá kroć nápił/ rzádko trzy kroć. SkarŻyw 309, 160, 308; KochTr 19; ReszList 165; WerGośc 242; [OczkoPrzymiot 20; GrodzCzyś II 81; Izali to nie żywot zakonniczy święty [...]/ w ktorym człowiek żyie czyſtotniey/ vpada rzedzey/ powſtawa rychley RegułaKlon R3].

W charakterystycznych połączeniach: barzo rzadko (12), niezbyt.

W przeciwstawieniach: »rzadko ([rzedzej]) ... często (częściej) (4), wszytko, zawżdy« (6): Przeto chorzi ludzie po troſze iedzą á cżęſto, zaſię zdrowi rzadko ale dobrze GlabGad E7v; RejWiz 164v; SkarŻyw 581; KochFr 7; Rzadko chłop bywa trzeźwy/ záwżdy ſie popiją BielSjem 23; gdyż o cudzey śmierći rychley y cżęśćiey/ ále o ſwoiey rzadko y bárzo krotko myśli. WysKaz 46; [Rzedzey bowiem o náukách Chriſtus mowił/ y owſzem cżęśćiey/ y wſzędźie/ y záwżdy o ſzcżyrośći żyćia chrześćijáńſkiego. KonKaz Bv].

Połączenia: »rzadko gdy, kiedy« (2:2): RejRozm 396; Pies rzekł/ [...] Ia rzadko gdy Iágnię zyem/ tenći [tj. wilk] iada Owce. RejZwierz 119v; [św. Antoninus] Pánny Máryey godziny/ śiedm pſálmow y zá vmárłe przydawał/ y rzadko to kiedy z potrzeby opuśćił. SkarŻyw 412; KochFr 7.

»nigdy ... rzadko« (2): Przez cáły wielki poſt [św. Małgorzata] nigdy ſię nieprzewłocżyłá/ ácż y innych cżáſow rzadko SkarŻyw 160, 471.

Fraza: »rzadko trefić się ma« (1): rzadko tho trefić ſye miáło/ áby on kiedy opułnocy ná paćierze niewſtawał OrzRozm M4.
Szeregi: »(abo) rzadko a(l)bo nigdy« = raro vel nunquam JanStat [szyk 3:2] (5): á Kryſtuſá y ſlowá yego [...] rzadko álbo nigdyſćye nye ſpomináli KromRozm I Lv; BielKron 260v; Abo nigdy/ álbo bárzo rzadko/ ſam [dworzanin] zá ſobą páná ni ocż niechay nie prośi GórnDworz K7; SarnStat 388; ná ktorych [zabawach] poſpolićie [katolicy] dni święte trawią: ták iż cżeladź/ nigdy ábo rzadko/ do kośćiołá ſie vkazáć nie mogą PowodPr 51.

»skąpie i rzadko« (1): Ieſli [prorocy] leczyli/ tedy modlitwą/ ręku ſwoich kłádźienim/ y to bárzo ſkąpie y rzadko. SkarKaz 421b.

α. Określa rzeczownik odczasownikowy (1):

W przeciwstawieniu: »wielo ... rzadko« (1): BielŻyw 67 cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »[kto] rzadko mowienia« = małomówny (1): Był ten mędrzęc [!] [Ipokras] małey poſtawy, oblicża pięknego, [...] wielo myſlenia á rzadko mowienia BielŻyw 67.
b. W nielicznych wypadkach (o wydarzeniach, faktach natury ogólnej); vix Modrz (161): March1 A3; Kto v mnogich pánow bywa/ Rzadkoć ten sługá vtywa BierEz L2, K, L3, O4, P, S; PatKaz II 38v; PatKaz III 94v, 120; Ale oſmego kxiężycża/ kthore ſie dziatki rodzą/ poſpolicie á rzadko ma pochybyć: aby miały żywo zoſtać. FalZioł V 16c, I 45d, 123b, IV 24a, 58b, V 17a, 83v; BielŻyw 108; GlabGad B8v, L5; RejRozpr B2, D4, G, Iv; LudWieś A4v; RejJóz F7 marg; RejRozm 406; Taka żona nieſtydlywa Ktora rzadko dobra bywa. RejKup d6v, p6v, x5v; przes co vbogie śieroty częſtho wiele ſzkoduią/ iż rzadko ku ſwemu przychodzą GroicPorz ee4, ſ4, hhv; Rzadkoć dobrzy z grzeſznymi towárzyſtwo máią. Bo wielki záwżdy fráſunk z ich vpadkow máią RejWiz 180, 163; RejZwierz 86v, 88; BielKron 267, 286; KwiatKsiąż G2v; Mącz 304d; thák zli á ſkáżeni ludzie/ rzadko ſie cżym nieprzyſtoinym popiſzą/ áż dopiero kiedi ná vrząd wnidą GórnDworz Gg6, G2, Dd8v, Kk7; BielSat G4; RejZwierc 16v, 26, 254; BielSpr 75v; CzechRozm **7v, 112v; ták iż rzadko zá dobrego Dworzániná máią tego [ut nemo bonus aulicus habeatur]/ ktory nieumie pochlebowáć ModrzBaz 17v, 84, 134; SkarŻyw 312; KochFr 28; KochPhaen 5; KochSz B; BielSen 17; [do Doroty:] Niémáſz w tobie nic hárdośći/ Co więc rzadko przy głádkośći. KochSob 69, 60; Zdá ſię to wam dobre poiedynkiem/ iż poboru nie dawacie/ álbo barzo rzadko GórnRozm Bv, A; GostGosp 140, 152; Phil G; GrabowSet S4; WyprPl B4; LatHar 234; PowodPr 48, 72, 74; CiekPotr )?( 2v; SkarKazSej 696a; Rękuią po piiánu/ żenią głupie chłopy: Y biorą też do tego rzadko trzeźwie popy. KlonWor 68; [Dobrá ktorych drapieżcá Dźiatek odumiera/ Rzadko ie ponim Wnucżek/ rzedſzey Prawnuk biera. WerReguła 94; Owſzem tym więtſzé to ieſt dobrodźieyſtwo/ im rzadzéy/ náyduie ſie w niewolnikách táka cnotá SenekaGórn 139].

W zdaniu zaprzeczonym: zwykle tak (1): A tak dobrze ſie rozmiſliacz Na kazdą rzecz czo maſs dzialacz Bo kto prętko wczo wſkakuie Rzadko tego niezałuie RejRozm 405.

Ze zdaniem podmiotowym (6): GórnDworz Ee2v; y wſzytki poſtępki twoie/ rzadko áby ſie zá cżym dobrym vdáć miáły/ iedno zá obłudnoſciámi á zá márnoſciámi ſwiátá tego RejPos 114v, 199; A wżdy rzadko by ktory był ruſzon tą cnotą/ Owſzem ſie więcey puſzcża ich zá tą ſlepotą. HistLan B2v.

~ Ze zdaniem zaprzeczonym: przeważnie tak (2): RejPos 227v; Rzadko áby ná iego [św. Benedykta] kázániu ludzie płákáć nie mieli. SkarŻyw 310. ~

W charakterystycznym połączeniu: barzo rzadko (6).

W przeciwstawieniach: »rzadko ... często (częściej) (3), pospolicie (2), więcej (nawięcej) (2), zawsze, zawżdy« [w tym: zawżdy a nawięcej (1)] (8): FalZioł IV 41b; Dla tego ludzie wiele nad kxięgami ſiedząci rzadko tłuſci bywaią, á poſpolicie bladzi albo iednak chorzi GlabGad K4v; GliczKsiąż P8v; BielSpr 53v; lecz ſądźić ie [własności wód] muśiém/ nie z tego co ſye rzadko/ ále co záwżdy á nawięcéy trafia Oczko 6v; GrabowSet Ov; LatHar 234; RZadko tám bywa gdzie ich [wojewodów] wiele rządzi, Porządek, zgodá, y częſto ſię błądzi. KlonKr A4.

W powtórzeniu intensyfikującym (1): Ná páná Kriſkiego potym/ á páná Wapowſkiego koley przyſzłá/ dwu ták oſobnych ludzi/ iákich Náturá rzadko/ á rzadko ná ſwiáth puſzcża GórnDworz Dd8v.

Przysłowia: przyiaciel ſie rzadko nayduie á zaſię richło ſtraczuie. BielŻyw 51.

Wſzak wież iż to rzecz wyadoma Iż prawda rzadko mieſcze ma. RejKup d8.

Iż głádkosć s cnotą ſie rzadko ſchodzi/ záwſſe nyepokoy á woyná. GliczKsiąż P8v.

Bowiem ſtára przypowieść/ ná drzewo pochyłe. Lázą Kozy z rogámi/ rzadko ná wſpaniłe. RejZwierz 71.

bo to ſtára przypowieść/ s prziiacielem igray ſłowkiem rzadko/ ále rącżką nigdy RejZwierc 72v.

Bo żaden ktory wie/ chybá zły/ nie poymie złey: á ze złey mátki rzadko ſie co dobrego rodźi. ModrzBaz 53v.

[á rzadka [bywa] zgodá myedzy głádkośćią á cżyſtośćią/ á ták rzadka/ iáko rzadko cżarnego łábęćiá máſz vzrzeć. LorichKosz 66 (Linde).]

Połączenia: »rzadko (...) bez« = przeważnie tak (9): SkarJedn 158 [2 r.], d7v; gdźie też białegłowy mieſzkáia [!]/ áby chędożniuchno záwżdy było: bo gdźie mieſzkáią/ rzadko przez złego zapachu. GostGosp 132; y po długim w pęćie śiedzeniu/ rzadko więźień bez iákiego vchrámowánia z wieże wychodźi. LatHar [249], 57; WujNT 591; Bo opilſtwo bez zwády y guzow rzadko bywa. PowodPr 72; KlonFlis D4.

»rzadko ... nigdy« (1): RejZwierc 72v cf Przysłowie.

Frazy: »to (a. co) rzadko bywa (a. jest)« (5): BielKron 234; iż rzadko tho ieſt/ áby ſie biegły w práwie práwował: Medik/ áby miał bráć lekárſtwo GórnDworz Q7v; RejZwierc 262v; Strum O3; [poddani i słudzy] ieśli w świętá od záćiągow Páńſkich wolni (co rzadko bywa) tedy robotámi Páńſkimi we dni powſzednie ſtrapieni/ świętámi żywnoſtkę ſwoię nágradzáią PowodPr 51.

»rzadko najdzie(sz) (a. naleźć, a. znalazł)« = rarum inventu Mącz (6): Cżlowiek bywa krnąbrny/ praczowity, lakomy zawiſtny/ plugawy/ chudi krotki/ rzadko thakiego naleſc FalZioł V 50v; A ſnadz y náſwiećie rzadko náydzie wiernego á y miedzy przyiaćioły znáydzie rozdwoiony ięzyk RejPs 17; RejZwierz 60v; rzadko tho dźiś naydzieſz/ áby kthory Kśiądz vbogą dźieweczkę zá mąż wydał OrzRozm H2; Mącz 346d; GórnDworz Y5v.

»rzadko [kto] się obierze« (1): A rzadko dobrowolnie dobry ſie obyerze/ Lecż ácż go przymuſzeniem iáko kiyem wzbyerze. RejWiz 101.

»[co] rzadko się pokazuje (a. ukazać ma)« (2): Ale iż táka wiárá w nas rzadko ſie vkazáć ma/ iáka byłá tey nędzney niewiaſtki RejPos 257v; CzechRozm 239v.

»to (a. co) rzadko się przydawa (a. przydaje)« (3): Rzadko ſie to przydawa, wſzakoż wzdi to bywa iż cżaſem pan Bog obiawia nie czo ocżym cżłowiek pirwey myſlił. GlabGad L4; WróbŻołtGlab A5; SienLek 176.

»rzadko się [co, czego] przygadza« (3): BierEz M3v; [Maryja] Cudnych obyczayow byla kozdemu ſwą oſoblyuoſzczyą myla czo ſyą rzatko przygadza PatKaz III 122v; Niewiáſtam ći rzadko ſye thá niemoc [tj. dna] przygadza SienLek 122.

»rzadko słychać (a. słyszeć było), słychany« (2:1): a on ſám śiebie potępiá/ wymową rzádko słychaną przeciwko ſobie wywody czyni MurzHist Kv; zá tych [dawnych królów] [...] byłá miłość/ byłá zgodá/ rzadko ſłyſzeć było/ by ktho kogo zábił GórnDworz H7v; SkarKaz 489b.

»rzadko się ([co]) trafia (a. trafi, a. przytrafia, a. trafuje itd.)« (14): FalZioł V 10; GroicPorz z3v; Ktore złączenie Plánetow iáko ſye rzadko trafia/ ták też ſkutki dźiwne rádo przynaſza LeovPrzep H3v; GórnDworz G6, N3v, Kk8; BiałKat 371; A dla tego też rzadko śię w Polſzce tráfi táki dom [rarissimae … aedes sint]/ ktoryby przez trzydźieśći lat w cáłośći trwał ModrzBaz 35v; A choróby/ iż ſye ták w człowieku rzadko/ á máłobym nie rzékł/ nigdy nie trafią/ áby złączóné/ á z drugiémi ſpólné/ być niemiały: Przeto [...] Oczko 37v, 6v; Drugié [b] naſzé włſné/ a to kréſkę m nad ſobą/ iako ślu;/ to ieſt/ pŗyŗecƶ: a iƶ śię ŗdko trfia/ niewadźi nic, ƶe zawƶdi znacƶoné będźie JanNKarKoch Ev; PowodPr 51; CiekPotr 65.

~ Ze zdaniem zaprzeczonym: zwykle tak (1): W ktorey [młodości] rzadko ſię komu trafi by nie błądźił CzahTr G2v. ~

Wyrażenie: »rzadko kiedy, gdy« (6:2): A ták rozum z náturą záwżdy woynę wiedzye/ A rzadko gdy ſą zgodni ná ktorey byeſiedzye. RejWiz 118v, 172; A tym tákowym [których fortuna nie obdarzyła zaletami] iáko dobre wychowánie/ y vſtáwicżna pilność/ rzadko kiedy co pomoże/ ták záſię [...] GórnDworz D2v, X5v; KochDz 105.

~ W zdaniu zaprzeczonym: zwykle tak (3): Nuż záſię owych ſwieckich/ co tám o was rádzą/ Doſyć ich tám/ á rzadko kiedy ſie nie wádzą RejWiz 161v; RejZwierz 88; RejZwierc 19. ~

Szereg: »(abo) rzadko a(l)bo (a) nigdy« [szyk 7:5] (12): Ci teſz laſk w rękach ſwoich nietrzymáią/ ktorzy [...] ná ſmierć y ná godzinę oſtátetzną/ rzadko álbo nigdy/ niewſpomináią. KrowObr 186v; bo tám wielkie gorąco/ á deſzcż nigdy nie bywa álbo rzathko. BielKron 447v, 234; SienLek 176; GórnDworz G2v, Ggv, Kk8; Ieſliby kto ták mowił: Siedźieli náſzy przodkowie w pokoiu a my będźiemy. Odpowiedz ná to/ iż nigdy álbo rzadko w pokoiu bywáli. BielSpr 75v; RejPosRozpr b3; Oczko 37v; Abowiem gdźie [...] poniewolnie ſię zeymuią/ [w małżeństwie] nie bywa nigdy/ álbo rzádko bywa dobrze WerKaz 303; JanNKarKoch F2.
α. O tekście: w niewielu miejscach tekstu lub w niewielu utworach (6): Y na wielu mieyſcach to słowo Egeneto przekłádáią/ Był/ álbo byłá: rzadko zſtał ſię. BudNT przedm cv, przedm d; KlonŻal B4; Przetoż piſmo S. rzadko miánuiąc oſobne Báłwany/ poſpolićie zowie Bogámi obcemi/ opuſzcżenie iedney prawdźiwey religiey/ á obcey pogáńſkiey ſie chwytánie. PowodPr 28.
Fraza: »co (a. to) rzadko się najduje (a. znajdziesz)« (2): áby one właſne ſłowá/ tąż ſpráwą/ álbo temże porządkiem w naſzym tekśćie ſzły/ ktorym wkśięgach Hywreyſkich idą. Acż lepak niegdzie nie mogło to ták iść/ á wſzak że to rzadko znaydzieſz/ gdzieby inacżey było. BudBib b4; LatHar +5.
2. W dużych odległościach między obiektami; rare Mącz, Cn; rarenter, raro (rarissime), sparsim Cn (7):

Połączenie: »rzadko gdzie nie« = prawie wszędzie (1): Koc ten/ ácz nie pomáłu wezbráły go látá/ Ták/ iż rzadko gdźieby w nim nie przyſzyta łátá/ Ale pewnie koſztowny PudłFr 78.

a. O gęstości zasiedlenia (1): Zydzi ſie tám [za Morzem Czerwonym] rzadko rozſiali BielKron 465v; [nád ktorą [Wisłą] był ná ten cżas narod Niemiecki/ ále rzadko/ bo puſtinie były wielkie BielKron 1551 156].
b. O szyku bojowym (2):
Szeregi: »lub rzadko lub gęsto« (1): oko me widáło. Spráwę wielką ręku ich w znácżnych mieyſcách cżęſto/ Nie pátrząc ná Pogány/ lub rzadko lub gęſto. CzahTr H.

»szeroko a rzadko« (1): Lepiey ieſt zá woyſkiem záchowáć vffow nie máło/ niżli ie ſzeroko á rżadko rozſtháwiáć. BielSpr 36.

c. O gęstości siewu lub sadzenia roślin uprawnych (2): Unciariae vites, Rzadko ſadzone winnice yákoby dwánaſtną część yednego ſtáyá przinoſzący. Mącz 502b, 346d; [[marchew] Nie chce też być gęſto śiana/ dla tego mieſzáią mądrzy ogrodnicy źiemię między náśienie gdy ią máią śiać/ áby tym rzadcżey padała po zagonie. Cresc 1571 238].

[W przeciwstawieniu: »gęściej ... rzedzej (a. rzadczej)«: Cresc 1549 145; Pożytki ktorych nie przeſadzáią tym rzedzey máią być śiane/ ale ktore przeſadzáć chceſz możeſz tym gęśćiey śiać. Cresc 1571 675, 409.]

3. O warstwie czegoś (1):
a. [Cienko, cienką warstwą: Gnoiu też rozkłádánie záwſze miężſzey ma być po gornych rolach niż w rowni álbo w polu/ gdźie ma być gnoy rzedzey roztrząſan Cresc 1571 81.]
b. O warstwie chrustu: mało ściśle, luźno, nie dociskając do podłoża (1): Zprzybijay go [chrust] iákimikolwiek klukámi/ żeby wzgórę nie wſpłynął/ á nie bárzo go théż przyćiſkay do źiemie/ ieno żeby był vſtrmióny rzadko. Strum O4v.
4. O płynach i papkach: płynnie, wodniście; fluenter, liquido modo Cn [zwykle w konstrukcjach składniowych o sensie: (aby było) rzadkie] (11): FalZioł III 24c; Ná opuchłe cycki/ rozetrzy kádźidłá z mlekiem niewieśćim rzadko/ w tym chuſtę maczáiąc przywijay. SienLek 86; nátłuczże korzenia pokrzywowégo świéżo z ſtárym ſádłém áby było rzadko iáko poléwká SienLek 171, 48v, 189v; [Ale ktemu kámieniowi potrzebá/ ábyś máſtykę vtárł z grynſzpanem/ z oliwą/ y ſkąſkiem woſku/ á ieſli potrzebá rzedzey/ możeſz wody przydáć. SienHerb 598b].

W przeciwstawieniu: »rzadko ... gęsto« (2): przydać k temu wodki rożaney iżeby tak nie było barzo gęſto/ ani też barzo rzadko FalZioł V 91; SienLek 132v.

Zwroty: »roztworzyć rzadko« (1): Doſtań gárncá tákowégo Wktorym było co ſłonégo/ S niégo miáłko proch vdźiáłay A czarney źiemié weń przymieſzay Roſtworz wodą iáko ćiáſto Bárźiey rzadko niżli gęſto SienLek 132v.

»rzadko (u)czynić, uczyniony« = rozrzedzać(-ić) (3:2): Tedy liſzká krup náwárzyłá/ A rzadko ie vcżyniłá BierEz N3; Raro, Rzadzę/ rzedzey czynię co gęſto było. Mącz 347a; Pulmentarium, proprie dicitur puls; vel cibus in modum pultis factus – Rzątko vczinioni pokarm. Calep [875]a, 895a [2 r.].

5. Użycia w funkcji właściwej liczebnikowi: niewielu (24): Bo cziáſná droga donieba [...] Czo ma hardą myſl y oczy Iſczie ſię tam rzadko wthloczy RejKup q3; A przeto ſtárzy oni ludzie/ kthorikolwiek godność wielką w ſobie znał/ rzadko ſie ſtrzymáć mogł od właſney chłuby GórnDworz D7; RejZwierc 31; SkarJedn 241; CzechEp 60; SkarKaz )(3.

rzadko kogo (pl) (1): w pobożnośći [białegłowy] Przenaſzamy tych/ co ſie kocháią we złośći. (–) Ach/ przebóg/ coż to mówiſz? ſłowá to fáłſziwé: Máło ich/ rzadko dobrych GosłCast 44.

rzadko z kogo (pl) (1): TAk ieſt/ że wiele tákich w świećie ſie znayduie Z ktorych rzadko prawdźiwie co wypráktykuie. PaxLiz C2v.

Połączenia: »rzadko (...) bez« = większość tak (2): Ale záś ná Stárynie [konie] drógi złéy vżyły/ Topiąc ſye ná niedźwiedzym niebeſpiecznym błoćie: Rzadko tám w któréy było bez chromégo w roćie. KochJez Bv; Kto ćię [Panie] zániedba ten kwitnie w rádośći/ A kto ćię ſtrzeże/ rzadko bez żáłośći. GrabowSet F3v.

»rzadko ... nie zawsze« (1): Rády trzebá/ do ktorey nie ieſt káżdy godny. Młody ſię rzadko zeydźie/ á ſiwy nie záwſze Prot B3v.

Fraza: »rzadko najdziesz (a. znajdą)« (2): bo dziſieyſzych cżáſow rzadko ſie thákowi znaydą/ kthorzyby nie rácżey przy vcżtach y bieſiádach wſzelákich ſámi pochopem byli do ſłow plugáwych Phil M; Dziś ieſli co maſz, o to ſię pytáią, Cnotá y mądrość máło mieyſcá maią. Przeco tez rzadko Oyczyce vczone Naydzieſz w oyczyznie miłe y vczczone. KlonKr A4v.
Wyrażenia: »rzadko kto« = nieliczni (5): Diar 72; Iáko záś rzadko komu ſczęśliwie ſię wodźi/ Kiedy w przeklęctwie ſwoich rodźiców kto chodźi. KochEpit A3v; GórnRozm K3v; To ſproſne świętołupſtwo y Rzymiánie ſtárzy Karáli: y rzadko ſię komu tá rzecż zdárzy. KlonWor 10.

~ W zdaniu zaprzeczonym: większość tak (1): R. P. ták ſie też poſpolićie ſłuży/ iż ſie práwie ſpoſpolitowáłá: rzadko iey kto niezárwie PowodPr 77. ~

»rzadko ktory« = nieliczni (6): iſz zwielá vcżonych Polákow/ rzadko ktory co piſze ku czytaniu poſpolitęmv MurzHist A2; RejWiz 70; Vkażeć [kuśnierz] rozmáite futrá/ cżarne bobry/ Choćia drogo ſzácuie/ rzadko ktory dobry. BielRozm 17; ále prżećię rżadko ktory bánnit ſwą śmierćią zginie/ kiedyż tedyż prżećię dáć gárdło muśi. GórnRozm E3, E3.

~ W zdaniu zaprzeczonym: większość tak (1): tám też Chodorowſki z náſzych zabit/ Dunin ſprawkowic ranion/ rzadko kthoryby ſnich niebył ranion bo mnieyſze pocżty mieli. BielKron 392v. ~

6. W niezwykły sposób, niezwykle (1): Insolenter, Rzadko/ niezwykle. Mącz 399a.
*** Bez wystarczającego kontekstu (2): Rare, Rzadko/ nieczęſto/ niegęſto. Mącz 346d; Rare, Infrequenter, non dense, non spisse – Rżatko. Calep [895]a.

LWil