[zaloguj się]
[pdf]

PRZESTRZEC (82) vb pf

Pierwsze e jasne; w inf -ec (1) Mącz, -éc (1) SarnStat; -strzégł; imp i part z tekstu nieoznaczającego é; w pozostałych formach e jasne.

Fleksja
inf przestrzec
praet
sg pl
1 m -m przestrzégł m pers
3 m przestrzégł m pers przestrzegli
imperativus
sg
2 przestrz(e)ż
conditionalis
sg pl
1 m bym przestrzégł m pers bysmy przestrzegli, bychmy przestrzegli
2 m przestrzégłbyś m pers
3 m by przestrzégł m pers by przestrzegli
f by przestrzegła m an
impersonalis
przestrzeż(o)no
participia
part praet act przestrz(e)gszy

inf przestrzec (33) [w tym zapis: -dz (27), -c (6)] [cf też PRZESTRZEC SIĘ inf]. ◊ fut 1 sg przestrzegę (2). ◊ 2 sg przestrzeżesz (1). ◊ 3 sg przestrzeże (9). ◊ 1 pl przestrzeż(e)my (1). ◊ 3 pl przestrzegą (1). ◊ praet 1 sg m -m przestrzégł (1). ◊ 3 sg m przestrzégł (17) [w tym zapis: -kł (1)]. ◊ 3 pl m pers przestrzegli (1). ◊ imp 2 sg przestrz(e)ż (1). ◊ con 1 sg m bym przestrzégł (1). ◊ 2 sg m przestrzégłbyś (1). ◊ 3 sg m by przestrzégł (6). f by przestrzegła (1). ◊ 1 pl m pers bysmy przestrzegli (1) GliczKsiąż, bychmy przestrzegli (1) ModrzBaz. ◊ 3 pl m pers by przestrzegli (2). ◊ [impers przestrzeż(o)no.] ◊ part praet act przestrz(e)gszy (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. Uprzedzić, poinformować o tym, co ma nastąpić (22):

przestrzec ⟨z⟩ strony czego (1): A to y tu w tych Rymiech ná nie ktorych mieyſcách ieſt omyłek troſzecżkę/ ktore ácż niegwałtowne/ iednák żeby ſię ſnadź ſenſowi co nieubliżyło/ przeſtrzedz tu ſtrony ich záraz z pocżątku ſię nam zdáło. RybGęśli A4.

a. O tym, co się stanie (wyjątkowo też: co się staje) złego, ostrzec o niebezpieczeństwie; discavere Mącz; testari PolAnt; admonere Modrz; praecustodire JanStat [w tym: kogo (19)] (21): Mącz 90a; Iż ieſliby ſtroż ſtał ná wieży wołáiąc/ á ſtrzegąc/ á pothym przyſzedł nieprzyiaciel/ á onby go obacżył/ á nie przeſtrzegł ludu onego/ á sſtał ſie vpádek w ludu onym/ kreẃ tá niechay będzie ná głowę ſtrożá onego. RejPos 60v, 164; BudNT Luc 16/28; (marg) Zrzućić go zokná chćieli zli mniſzy. (–) Ale go ieden ktory w tey rádzie ich był/ przeſtrzegł/ iſz ſię ná on zwykły cżás z komorki nieukázował. SkarŻyw 570; Potim gdy Krol ſam v Wigrow puſzczey łowem ſie źwierzu báwił/ máło nie wpadł w śidłá Comendatorá Ráſtemberſkiego/ ktory ſie był ná to náſádził/ by Krolá poimał/ tylko Krolá przeſtrzegł StryjKron 547; WujNT 262 marg.

przestrzec od czego (1): Lżeyſze ieſt przewinienie/ gdy kto wiedząc czyię przyſzłą ſzkodę/ bliźniego od niey nie przeſtrzeże niedbáłoſćią ſwoią/ y mogąc ſye iey pomoc vwiárowáć/ nie pomoże. GroicPorz mm4.

przestrzec z czego (2): V ſtárych ludźi widźimy że Filozofowie/ y práwá piſáli ábo ſtánowili/ y wiele rzecży vkazáli/ ktore ludźi przez wſzytek cżás żywotá ich/ y we wſzytkich ſpráwách z wiela nápomionąć á przeſtrzec mogą [in omnibus actionibus de multis rebus admonerent] ModrzBaz 129. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

przestrzec na co [= przed czym] (1): Bo pewna by to byłá pokuſa ſzátáńſka/ na ktorą Pan przeſtrzegł Piotrá/ y nas w nim/ mowiąc: Wzad ſzátánie: tego koſztuieſz co ludziom w ćieleſnośći miło/ nie tego co Bogu. SkarŻyw 598.

przestrzec przez kogo (a. per aliquem) (3): Obacżywſzy fáłeſzną myſl onego złośćiwego krolá/ ktory myſlił o zágubieniu/ y onych Mędrcow y onego ſwiętego dziecięciá/ przeſtrzegł ie przez Anyołá ſwego/ áby ſie nie wrácáli do niego/ ále áby ſie obroćili inſzą drogą. RejPos 37; Krolowa IM per tercias personas, kazała mię przestrzedz, ze Pani Sanocka iescze przez Szwedy nie przestała na Pana Starostę Przemyslkiego się starac o ten Vrząd ActReg 171; GostGosp 38.

przestrzec w czym (2): Przeczżeſćie ſie wy wſzyſcy ſprzyſięgli przećiwko mnie/ á żadnego niemáſz co by mię wtym przeſtrzegł [non qui aperiat aurem meam] BibRadz 1.Reg 22/8; ModrzBaz 129.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: z tego (1); aby, iż(e)by (5), iż, że (2), zaimek pytajny (2); z zaprzeczonym orzeczeniem (4)] (9): a tamze Glowa chczial go wſſwe Thowarziſtwo przyancz y przeſtrzegl go iſſ bi przeſſ Bieniaſcha i iego thowarziſtwo niebil zabith LibMal 1543/67v; Theſch przeſtrzekl tegoſch Cunratha aby ſzye ſtrzekl od pienyanſka [...] abowim then tho Pyenyązek lyudzye Nyewynnye radt obczianſcha i gym wyelki czianſkoſczi y krziwdi czyny LibMal 1543/70v; Tákżeć y ſam pan Kryſtus nas przeſtrzegł/ Iż fáłſſywi prorocy w owczym odźyenyu do nas myeli przychodźić. KromRozm I [L3]; RejPos 2, 37, 132; áby [Marta] Páná przeſtrzegłá/ iżeby od żydow onych ktorych w domu v śiebie niemáło miáłá. w iákie niebeśpiecżeńſtwo nie przyſzedł BiałKaz C3; ActReg 171; Kmieć káżdy/ á oſobliwie Dźieśiątnicy/ powinni Páná przeſtrzedz/ kędy ſzkodę Pan ćierpi przez Vrzędniki álbo przez kogokolwiek/ dla niedoyźrzenia ktorymkolwiek kſztałtem wymyślonym/ nietylko vſtnie/ ále y przez poſłá. GostGosp 38.

Z przytoczeniem (1): SkarŻyw 598 cf przestrzec na co.

Zwrot: »przestrzec [co = o czym] wczas« (1): y wſzelką chytrą zmowę álbo ſtánowienie/ które poczuię bydź czynione ku ſzkodźie y niepożytku krolewſkiego Máieſtatu y iego potomkow/ álbo kroleſtwá [...] przeſtrzegę wczás/ y będę dawał znáć [praecustodiam tempestive et avisabo JanStat 910]. SarnStat 1125.
Szereg: »przestrzec a napomionąć (a. upomionąć)« [szyk 2:1] (3): O iáka łáſká/ o iákie miłoſierdzye tego Páná nád námi/ iż chociaybychmy cżego ſámi zániedbáli/ on nic zámieſzkáć nie chce/ áby nas s tego przeſtrzedz á nápomionąć nie miał/ w cżymby ſie kolwiek miáło sſtáć omieſzkánie iákieykolwiek pociechy náſzey. RejPos 132, 2; ModrzBaz 129.
2. Powiedzieć, jak należy, a zwłaszcza jak nie należy postępować; erudire PolAnt; monere Modrz [w tym: kogo (42)] (44): ále áby rádniey Papież wyſadził ná to kilko ludźi vcżonych prawdźiwych coby nikomu niefolgowáli rzecż wſzytkę przyiaćielſkim obycżáiem przeyrzawſzy/ Luterá przeſtrzegli dowiodſzy mu prawdźiwym piſmem wſzytkiego wyſtępku iego BielKron 196; Abym tych ludźi przeſtrzegł co nam gánią Poſły Prot C4v; RejPos 123, 133; A tu pilnie pátrz iáki tho ieſt poſtrách/ vźrzawſzy w pánu wádę iáką/ [...] nie przeſtrzedz go. RejZwierc 41v; A ták o káżdem pobożnem tuſzę/ iż gdzieby ſię co zdrożnego [w moim przekładzie Biblii] znáchodziło/ nie będzie mi mieć zá złe/ ále mię bráterſkie przeſtrzeże/ álbo ſam znowu przełoży y popráwi BudBib c3v; BudNT przedm bv; ZAł mi ćię niebogo/ Ze nie maſz nikogo/ Coby cię przeſtrzégł: ſłuchay ále máło/ A potym vczyn/ coć ſye będźie zdáło. KochPieś 22; Y będą mię tu wam vkázowáć/ iákobych tu miał ćieleſnie mięſzkać/ mowiąc: Oto Kryſtus/ Nie wierzćie im, otom was przeſtrzegł iuż. ArtKanc P7v.

przestrzec z czego (5): TAkże też záſię ieſlibyś páná vyrzał iákim żywotem ſwowolnym/ niedbáłym/ álbo niepobożnym żywącego/ ázażbyś go też ſłuſznie s tego przeſtrzedz nie miał? RejZwierc 46v; Bo y ſam ſie może przeſtrzedz onym złym przykłádem drugiego/ y onego też może cżáſem przeſthrzedz poććiwie z onego ſzkodliwego przypadku iego. RejZwierc 83, 44v, 48v. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

przestrzec w czym (9): A obacżywſzy to Pan/ iż ten nędzny ſwiát thymi omyłkámi miał záwżdy ludzić á vnośić wierne iego/ iż ſie mieli w tym z myſlámi ſwemi odnośić od niego y od ſwiętego kroleſtwá iego/ niechciał tego zániecháć áby w thym przeſtrzedz nie miał wiernych ſwoich RejPos 316, 169, [340]; Iużći ná tym doſyć/ żeſmy on przeſzły cżás wyżyli/ według woley Pogáńſkiey/ tych ktorzy chodźili w niecżyſtośćiách/ żądzách złych/ w opilſtwie/ w obżárſtwách. rc. W cżym nas tedy przeſtrzegł wierny ſługá iego/ pokázuiąc nam drogę do zbáwienia náſzego kroleſtwá wiecżnego. WerGośc 210, 210; przeto ieſli baczyſz Zebym co álbo niewtráf álbo źle vczynił, A nie przeſtrzegłbyś mię w tym, godzienbyś karánia. CiekPotr 8. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

przestrzec w kim [= na przykładzie czyim] (1): A ták obacżywſzy to Pan iż tá omylna nádzieiá miáłá nápothym ſzkodzić narodowi ludzkiemu/ á przeſtrzegáiąc tego/ áby ni w cżym inſzym nádzyeie nie pokłádáli/ iedno w miłoſierdziu iego á w odkupyeniu iego/ racżył tego przeſtrzedz w tym to Nykodemie/ áby w náuce ſwey á w zakonie ſwym nádzieie nie pokłádał. RejPos 152.

przestrzec przez kogo (1): ná pámiątkę woyny oney zbudowáli nád Iordanem bárzo wielki ołtarz. Cżego gdy ſię dowiedzieli bráćia ich ſynowie Izráelſcy: ziáchawſzy ſię wſzyſcy do Silo w kupę/ áby ná nie iáko ná nieprzyiaćiele iáchali. wſzákże ich pierwey przez poſły przeſtrzegli: śląc do nich Phineáſſa [...]/ y wſkázuiąc im ty ſłowá: [...] SkarŻyw 504.

przestrzec gdzie [= w tekście] (1): nie gardźmy náuką kápłáńſką/ choć drugdy widźim/ iż to ſámi czynią o co ludźie karzą. Bo w tey mierze Pan nas ná innym mieyſcu przeſtrzegł: Ná ſtolicy Moyzeſzowey śiedzą vczeni y Pháryzeuſzowie: czyńćie co wam czynić każą/ ále wedle ich vczynkow nie czyńćie. SkarKaz 279b.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: tego (1), z tego (1), w tym (3); (a)by, żeby (10), jakoby ‘żeby’ (1), niechaj (1), zaimek względny (3), zaimek pytajny (1); z zaprzeczonym orzeczeniem (8)] (16): Powyada yſch thu do polſky theraſz przyachal za Marczinem ogrodnykyem Znedky, kthorego zlyſti do Rady poznanskyey y do zidow piſſal [lege: posłał], piſchacz radzye aby myeſchczani [lege: mieszczany] przeſtrzegli yakobi zzidi nyethowarziſcheli any nyeyeſzdzili przinych, do zidow abi mv prawy bili LibMal 1553/177; ábyſmy [...] rodzice przeſtrzegli/ yakoby myeli wthym ſie záchowáć/ w karányu obycżay á porządek yákiby myeli myeć á trzymáć. GliczKsiąż F8v, I2v; RejWiz 183v; bo w.m. kocháiąc ſie w białychgłowach thák bárzo/ iáko ſie kochaſz/ przeſtrzeżeſz ich s thego czo zle/ bo im [białymgłowom] tho [złe] pochodzi ſtąd/ iż gwałtem/ chczą być piękne GórnDworz Gv; RejPos 152; Powinien káżdy poććiwy/ Záwżdy przeſtrzedz páná ſwego. Co mu być zna poććiwego. RejZwierc [233]v, 25v; BudBib Is 8/11; ábychmy [...] ludźi vcżone przeſtrzegli/ áby tego ſtanu ktorem ſię báwią przyſtoynie pilni byli/ á pięknemi tytuły ludźi dla nábywánia doſtoynośći nie oſzukawali. ModrzBaz 135; Wtym ćię tylko przeſtrzegę/ wierny cżytelniku: ábyś zrozumiał iáko Pan Bog w lepſzym porządku zoſtáwił nowy zakon niſzli ſtáry. SkarŻyw 493, 483; Każdego przeſtrzedz racżył áby żył w cżuynośći/ á záwżdy ſię wiárował ſproſnych wſzetecżnośći ArtKanc S7v; WujNT 517; Prorok Boży przeſtrzegł go/ áby rádniey one pieniądze ſtráćił/ niżeliby pomocą ludu ktory odſtąpieniem wiáry Bogá obráźił/ śiebie y lud ſwoy zgubić miał. PowodPr 57; Przyſzedłem ná pułnocy [...] wnuki przeważnego Lechá przeſtrzedz, by lepiey oyczyzny ſwey ſtrzegli, A roſpuſtą w odmiánę tákąż nie przywiedli. CiekPotrHerb )?(3v.

Z przytoczeniem [w tym: przytoczenie w postaci zdania rozkazującego (5); poprzedzone słowami: mowiąc (2), rzekąc (1), temi słowy (1)] (6): Ale nye w Anglij/ áni w Czechach ſye Kryſtus kazał ſſukáć. Y owſſem przeſtrzegł nas mowyąc: Yeſli wam kto rzecze/ owo ſám álbo tám Kryſtus/ nyechćyeyćye wyerzyć. KromRozm I F2; BudBib Is 8/11; on ze wſzytkich ludzi ktorzy byli ná świećie náłáſkáwſzy y naćiżſzy cżłek/ przeſtrzegł lud/ ktory byli záwiedli y ná ſwą ſekte [!] námowili/ áby vćiekáli od niezbożnych ſektarzow/ mowiąc: oddzielćie ſię od namiotow ludzi niezbożnych/ á nic ſię co ich ieſt nie dotykayćie/ ábyśćie w grzechách ich niezginęli. SkarŻyw 483; Nie mniey też nas w tym przeſtrzegł Pan náſz miły Iezus Chryſtus [...] temi ſłowy: Wáruycie ſię/ áby ſnadź nie były obćiążone ſercá wáſze obżárſtwem y piiańſtwem. WerGośc 210; SkarKaz 279b; W rożnośći wiar roſtą ſwary/ gdy ſię pohámowáć nie mogą/ áby ieden drugiemu drugdy nieoſtrożnie nie przymowił. Iáko Apoſtoł przeſtrzegł: (Swary ſłowne (około wiáry) rodzą zazdrośći/ (iż ieden drugiemu dowćipu ábo wymowy/ ábo vmieiętnośći piſmá zayrzy.) SkarKazSej 684b.

W charakterystycznych połączeniach: braterskie przestrzec, poćciwie (2), pomiernie, słusznie (2); z powinności przestrzec; przestrzec z szkodliwego przypadku; przez posły przestrzec.

Zwroty: »z daleka przestrzec« (1): A rozumiał Pan iż nas było z dáleká przeſtrzedz potrzebá/ ábychmy zrozumiewáli/ iáka złym/ á iáka dobrym/ v niego záwżdy zapłátá roſcie. RejPos 162.

»przestrzec pilnie« (1): A ten co to wymyſla v was przywileie/ Proſzę przeſtrzeſz go pilnie/ niechay nie ſzáleie. RejWiz 183v.

Szeregi: »przestrzec i napomnieć« [szyk 1:1] (2): vcżony ſlugá ktory z náuki docżyta ſie/ co yeſt przyſtoynego/ á co nye yeſt/ nye podeymowałby ſie nigdy they ſzkárádey poſlugi/ áby páná ſlucháć w rzecżách nyepoććiwych/ nyeſluſſnych/ nyezależáyących/ myał/ y owſſem ſam go ieſſcże nápomni y przeſtrzeże/ áby ſie wtháką nyepoććiwosć nye wdawał. GliczKsiąż I2v; Bo ieſliżem ia ſobie głupie poſtąpiłá/ Tedy iáko ſtárego twoiá tho rzecż byłá/ Przeſtrzedz mię y nápomnieć iáko dziecię ſwoie/ A zgromić nie przyſtoyne w tym poſtępki moie. HistLan D2.

»nauczyć i przestrzec« (1): Iákiego pokoiu ſzukáć mamy ná rozmowę z Pánem Bogiem. vkazał tu P. Iezus gdy ſám ná gorze zoſtáie. Iemu tego nie byłá potrzebá [...]: ále nas/ ktorym wnet máluczka rzecz rozerwánie czyni/ náuczyć chćiał y przeſtrzedz. SkarKaz 609a.

Przen (2): Bo tho nie może być gdy ſie cżłowiek nie obacży/ áby ſie y rozgniewáć/ y przeſtráſzyć/ y zápłonąć nie miał/ kiedj nań co z nieobacżká przypádnie. Ale wnet ſkoro ſie obacży á rozum go przeſtrzeże/ thedy wnet wſzytko ono ſnádnie s ſiebie otrząſnąć może. RejZwierc 73v.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): RejPos [292]v cf Szereg.

Szereg: »przestrzec a ustraszyć« (1): Iákoż ſie tu nie maſz vleknąć niewierniku/ ieſliże cie przeſtrzeże á vſtráſzy tym ſumnienie twoie/ iż nie wedle powinnośći ſwey/ á nie wedle wiáry ſwey/ záchowywaſz to nędzne cżłowiecżeńſtwo ſwoie RejPos [292]v.
3. Sformułować warunki gwarantujące coś, zastrzec prawnie, ustawowo (10):

przestrzec czego (2): DiarDop 116 cf przestrzec u kogo. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

przestrzec co (4): Dáley będźie pytał Prokurator/ Acz iego Princypałowi niema być dopuſzczono przeſtrzedz ty wſzytki rzeczy/ kthore przy tákiey ſpráwie máią być przeſtrzeżone GroicPorz z2, ſ2, ſ3, v v.

przestrzec u kogo (1): ale powinna rzecz reddere rationem, tedy byśmy u WM tego sobie chcieli przestrzec, a to dla tego, abyście jakich wymowek WM ku złemu przykładu na potym nie czynili i my abyśmy w tym gruntownie z teraźniejszej brackiej rozmowy ubezpieczyli, że posłom koronnym Rady Koronne reddere rationem rad swych powinni. DiarDop 116.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: tego (1); aby (4), jakoby ‘żeby’ (1)] (5): i WM radząc na złożenie sejmu tego Krolowi JM mieliście przestrzec, jakoby się tą wymowką, ktorą teraz przed się brać raczycie, żaden był zbraniać nie mogł, gdyby wiedział, że na to sejm złożon jest. Diar 28; A to dla tego czyniemy, iż z powinności urzędu teraźniejszego naszego przestrzeceśmy tego powinni, aby to, co w statucie stoi, w klobie swej zostało a szeroko się nie rozciągało. DiarDop 115; GroicPorz v, v v, bb3v; [SzczerbIus 69].

Zwrot: »przestrzec sobie« [szyk zmienny] (7): DiarDop 116; A gdy Powod Gwar vczyni/ iuż ſtroná odporna dálſzey odwłoki mieć nie może/ ále zárázem przeſtrzegſzy ſobie dowody/ świádectwá/ y wſzytki rzeczy pomocne/ będźie winien ná żáłobę odpowiádáć GroicPorz ſ3; Może też ſobie ſtroná áppelluiąca przeſtrzedz/ ieſli by ſye z Appellácyą rychley niż ſzeſć niedźiel wynidą mogłá zgotowáć/ áby ią mogłá odpráwić. GroicPorz bb3v, ſ2, v, v v [2 r.]; [Zoná gdy ſobie przeſtrzeże/ áby zapis práwu iey nieſzkodźił/ ma przodek przed onym długiem. SzczerbIus 69].
Szereg: »przestrzec i oprawić« [szyk 1:1] (2): Trzećie tenże Prokurator opráwi y przeſtrzeże ſobie/ ieſli by co nowego álbo trudnego od ſtrony w odpowiedźi vſłyſzał/ áby mogł mieć friſt álbo czás ná zmowę/ ná porádzenie do dwu niedźiel s ſwym Princypałem. GroicPorz v v, v.
4. Ochronić przed czymś (2):

[przestrzec czego (po przeczeniu): Ale Saul poſłał ſługi do domu Dawidowego/ áby nań ſtrzegli y zábili go ráno: Co Michol żoná iego oznaymiłá iemu powiedáiąc/ Ieſliże they nocy nie przeſtrzeżeſz zdrowia ſwego [Si non tu facias tuadere animam tuam]/ tedy iutro będźieſz zábit. BibRadz 1.Reg 19/11 (Linde).]

przestrzec czego [= przed czym] (1): Azaſz nákoniec nie obiecał policżyć y włos głowy iego/ y o namnieyſzy kámyk obiecał przeſtrzedz vderzenia iego. RejPos [292].

przestrzec kogo od czego (1): Zwłaſzcżá żeś tu przypomniał Iádámá onego/ Cżemu go Pan nie przeſtrzegł od vpadku iego. RejWiz 134.

5. [Zastosować się do jakichś przepisów:
Zwrot: »[czym] przestrzec praw«: w każdym starostwie i dzierżawie protestacyje czyniono od KJM [...], jednak gwałtem ani mocą żadną bronić lustracyjej nam nie chciano, tylko samym protestowanim przestrzeżono praw KJM LustrPłoc 36.]
6. Zapobiec [aby nie] (1): CHcąc przeſtrzédz [Volentes cavere JanStat 654] áby ſzláchtá nie byłá obćiążoná/ odnawiamy Státut: áby Vrząd Zamkowy nic od w wiązánia nie brał. SarnStat 547.
7. Stać się odstraszającym przykładem [kogo z czego] (1): (nagł) Do tego co cżyść ma. (–) TV maſz naprzod poſtępki/ ſtárych krolow ſławnych/ Ktoreć ſie dziś przygodzą/ chociay s cżáſow dawnych. Potym maſz s Polſkich ſtanow/ pocżćiwe przypadki/ Ktore ná ſwe trefunki/ też będzyeſz miał ſwiádki. Potym pod podobieńſtwy/ coć wiedzyeć przyſtoi/ A iáko nas dziwny ſwiát/ nieobácżnie ſtroi. A potym też trefunki/ dworſtwá przypádłego/ Ktore cie też przeſtrzegą/ s tego y z owego. RejZwierz A4.
8. Zdać sobie sprawę, zwrócić na coś uwagę (2):

przestrzec co (1): bo poseł powinien przestrzec wszytko, co by szkodliwego rozumiał. DiarDop 110.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Pátrzayże dáley/ iż tego przeſtrzegł Pan/ iż áni ſam ten Hetman [tj. szatan] tych ludzi tego ſwiátá/ áni oni ſámi ktorzy ſą iáko inſtrumentá złośćiwych ſpraw iego/ nic nie vmieią áni mogą przećiwko mocy Páńſkiey RejPos 26.

Synonimy: 1. ostrzec; 2. napomnieć, napomionąć, nauczyć, upomionąć; 3. oprawić; 4. obronić, ochronić; 6. ochronić; 8. obaczyć.

Formacje współrdzenne cf STRZEC.

Cf PRZESTRZEŻENIE, PRZESTRZEŻONY

MP