[zaloguj się]
[pdf]

PRZEWARZAĆ (2) vb impf

e jasne; w formach odmiennych -wå- (1) SienLek, -wa- (1) Mącz.

Fleksja
indicativus
praes
sg pl
1 przewårzåm
3 przewårzå przewårzają
praet
pl
3 m pers przewårzali

praes 1 sg przewårzåm (1). ◊ [3 sg przewårzå. ◊ 3 pl przewårzają. ◊ praet 3 pl m pers przewårzali.] ◊ part praes act przewårzając (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde także XVII w. s.v. przewarzyć.

Doprowadzać płyn do stanu wrzenia, przegotowywać (2): Decoquo, Przewárzam/ Wywárzam. Mącz 65a; [Przewarzam/ Decoquo, concoquo. Volck Vvv v].

przewarzać co (1): SienLek 83v cf przewarzać co z czym. Cf [Zwrot].

przewarzać co z czym (1): karmia twa niechay będźie ślaz s pokrzywámi wárzony/ iáko inny iármuż: á piy mleko przewarzáiąc go z czoſnkiem. SienLek 83v.

[Zwrot: »przewarzać wodę«: dobrze czynią kuchárze/ którzy pánom wárząc/ piérwéy przewarzáią wodę. UrzędowHerb 430b.]
[Przen: O tekście: przerabiać, zmieniać [co]: á ledwie cżterdzieśći lat temu/ iáko Augſzpurſką Confeſſią vłatano/ ktorą ſámiſz Autorowie/ coż wiedzieć iáko wielekroć/ przewarzáli WujPosN 1584 II 52 (Linde s.v. przewarzyć).]
a. [górn. Gotować solankę w celu odparowania wody i otrzymania soli krystalicznej [co na co]: Imo to miasto [Russe] płynie rzeka Słona, którą obywatele tamejszy dzisiejszy groblami usutymi i przekopem zastawiają, iż woda stoi na kształt jeziora wielkiego. A stąd zaś rynami i rurami, [...] każdy do swego domu onę wodę prowadzi i przewarza na sól tołpiastą, białą jako u nas kołomyjka. StryjPocząt 151.]

Formacje współrdzenne cf WARZYĆ.

Cf PRZEWARZANY

MPi