« Poprzednie hasło: PRZYPOMNIANY | Następne hasło: PRZYPOMNIENIE » |
PRZYPOMNIEĆ (184) vb pf
-o- (19), -ó- (2); -o- : -ó- OrzQuin (2:1), Oczko (3:1); -é- (4), -e- (3); -é- OrzQuin, SienLek, KochWr; -e- JanNKar; -é- : -e- SarnStat (1:2).
inf | przypomniéć |
---|
praet | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | przypomniåłem, -m przypomniåł | m pers | -smy przypomnieli, -chmy przypomnieli |
2 | m | przypomniåłeś, -ś przypomniåł | m pers | |
f | -ś przypomniała | m an | ||
3 | m | przypomniåł | m pers | przypomnieli |
f | przypomniała | m an |
imperativus | |||
---|---|---|---|
sg | pl | ||
1 | niech przypomnię | ||
2 | przypomni | przypomnicie |
conditionalis | ||||
---|---|---|---|---|
sg | pl | |||
1 | m | bych przypomniåł, bym przypomniåł | m pers | bysmy przypomnieli |
3 | m | by przypomniåł | m pers |
impersonalis | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
praet | przypomniało się | |||||
fut | przypomni się | |||||
participia | ||||||
part praet act | przypomniåwszy | |||||
inne formy | ||||||
pass fut pl 3 - przypomnią się; pass praet sg 3 n - przypomniało się; pass praet pl 3 subst - przypomniały się |
inf przypomniéć (55). ◊ fut 1 sg przypomnię (41), przypomnę (2); -nię : -nę CzahTr (4:2). ◊ 2 sg przypomnisz (6). ◊ 3 sg przypomni (6). ◊ 1 pl przypomni(e)my (4). ◊ praet 1 sg m przypomniåłem, -m przypomniåł (13). ◊ 2 sg m przypomniåłeś, -ś przypomniåł (7). f -ś przypomniała (1). ◊ 3 sg m przypomniåł (6). f przypomniała (1). ◊ 1 pl m pers -smy przypomnieli (4) KwiatKsiąż, RejPosRozpr, BudNT, WujNT, -chmy przypomnieli (2) RejPos, RejPosWstaw. ◊ 3 pl m pers przypomnieli (1). ◊ imp 1 sg niech przypomnię (1). ◊ 2 sg przypomni (6). ◊ 2 pl przypomnicie (3). ◊ con 1 sg m bych przypomniåł (3) GórnDworz (2), ModrzBaz, bym przypomniåł (2) OrzQuin, Oczko. ◊ 3 sg m by przypomniåł (1). ◊ 1 pl m pers bysmy przypomnieli (1). ◊ pass fut 3 pl przypomnią się (1). ◊ praet 3 sg n przypomniało się (1). ◊ 3 pl subst przypomniały się (3). ◊ impers fut przypomni się (1). ◊ praet przypomniało się (4). ◊ part praet act przypomniåwszy (8).
Sł stp, Cn brak, Linde XVIII w.
przypomnieć z czego [= na podstawie czego] (1): Pátrz pilnie, wſpomni ſobie [imię przyjaciela], ieſli go znaſz dobrze. (–) Iáko śiebie ſámego. [...] z listow wnetże ſobie Przypomnię, bo obádwá ná cle otworzono. CiekPotr 70.
przypomnieć komu (41): LibLeg 11/33v; RejKup g6v, o4v; á nye tylko náukę yego á przeſzłe rzeczy myał mu [Duch św. Kościołowi] przypomnyeć/ ále y przyſzłe [...] myał mu obyáwić KromRozm II t4; Dźiwno mi iżeś tu Konſtántyná y Phokáſá ceſárzow przepomnyał. [...] (–) Dobrześ mi przypomnyał. KromRozm III O8v, H6v; LubPs Z4v; OrzRozm C2; Si memoria forte defecerit tuum est ut suggeras, Yeſli zápámiętam [= zapomnę]/ tedy mi pámiętay przipomnieć. Mącz 145b, 81c; SienLek Vuu4v; Ażeby mi też Piaſtá kto chćiał przypomnieć/ tedy nie bylá [!] táka chćiwość zá niego okolicznych Pánow ná pánowánie Páńſtwá Polſkiego. MycPrz II B; Tom chćiał łáſkom wáſzym przypomnieć. BiałKaz A4, L, L2; BudNT Iudae 5; A chceli ſye téż Krwiſty [tj. sangwinik] ſkąpáć/ á do ochędoſtwá Cieplic vżyć/ będźie mu wolno: wſzákóż iż go Gálen między inſzémi [kompleksjami, tj. typami osobowości] opiſał/ y iać go przypómnię. Oczko 34, 23v; ActReg 81; Dla tegomći poſłał do was Tymotheuſzá/ [...] ktory wam przypomni drogi moie ktore ſą w Chriſtuśie Ieſuśie WujNT 1.Cor 4/17, Ioann 14/26; CzahTr C4v; bywa to chorému/ Gdy mu zdrowie przypomniſz popráwia ſie iemu. GosłCast 47. Cf Zwroty.
przypomnieć o kim, o czym (10): LibLeg 11/33v; KwiatKsiąż K, Q; SienLek Vuu4v; Náoſtátek o vżywániu zupełnego Sákrámentu nieco potrzebá przypomnieć. WujJudConf 247; BudNT przedm cv; Przetoż śię y mnie zdáło/ ábych tu o Rzecżypoſpolitey piſząc/ o Szkołách też nieco przypomniał [quaestio de scholis praetermittenda visa non est]. ModrzBaz 4, 26; Co áby ſie iáſniey okázáło/ o pomierzániu ziemie godzi ſie thu cokolwiek przypomnieć. Phil P4; LatHar 129.
przypomnieć gdzie (32): Aczkolwiek theż Zydowie nie ſą pod Mieyſką władzą/ wſzákże iż w Práwie Mieyſkim o nich ſpołem też y o Duchownych nápiſano/ chćiałem y to ná krotce tu przypomnieć. GroicPorz h2v; LeszczRzecz A2v; BibRadz *3v; BielKron 331, [3322]; GórnDworz Z5v; á ty liekárſtwá wierny kożdy z náuki Páná Criſtá ma/ ktore krotko tu przypomnię. BiałKaz B2; BudNT przedm b5, b7, b7v, c2v, c7; Wſzákżebys nie mniemał/ iżby náuká tá o woynie/ o ćierpliwośći Chriſtiáńſkiey/ o vrzędźie/ y inſzych rzecżách/ ktore ſie w rozmowie tey przypomniáły/ miáłá być náuką nową/ [...] tedyć [...] CzechRozm 253; PaprPan V2; Nie trudno domácáć ſię przycżyn ták wiela złego [w prowadzonych wcześniej wojnach]: ktore trzebá było przypomnieć tu w tey roſpráwie o Hetmánie. ModrzBaz 116; To [historię rozłamu w kościele] ſię dla tego tu przypomniáło: ábyś wiedział tych trudnośći z Greki pocżątek. SkarJedn 176; KochOdpr C2; Oczko 23v; SkarŻyw 162; o cżym [o katolickiej nauce o dwoistej naturze Chrystusa] ná ten cżás báwić ſię niechcę/ niżey nieco przypomnieć ſię może. NiemObr 117; PaprUp A2; Phil P4; LatHar 129, 662; Ieſt tego fałſzerſtwá bárzo wiele w tych wſzytkich przekłádźiech kácerſkich: z ktorych znácznieyſze ná ſwych mieyſcách przypomniemy. WujNT przedm 8; SarnStat 475; GrabPospR L2; PowodPr 58; PRzypomnię tu kroćiucżko Rycerſkiego cżłeká/ Ktorego potrzebował świát záwſze od wieká. CzahTr B4; Ia tu muſzę prżypomnieć kęs ſiebie ſamego/ Y wyráźić obłudność mężá zdrádliwego. Krory [!] mą dobrą ſławę tárga y pocżćiwą CzahTr I4v, Gv, I2v; [bo nie wſzyſcy o tym/ co thu przypomnię/ wiedzą HerbOdpow Yy8v].
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: to (8), owo (1); iż, że (10), zaimek względny (6), zaimek pytajny (5), jako ‘że’ (5), jeśliże ‘czy’ (1), bez wskaźnika zespolenia (1); w antepozycji (3)] (28): Tobie to kto przypomnieċ chczyal Iakos wiele zlego dzyalal. Loterſtwá/ zdrad/ falſywoſczy RejKup g6v, o4v; I poruczyli to mowić panu Rejowi przypomnieć, że się KJM dobrze przypatrzył ojcowi swemu, krolowi niedawno zeszłemu Diar 61; BibRadz *3v; BielKron 331; Mogło by ſye wielé przypomniéć/ iákowym fortelem Andrzeiá Herbortá z Fulſztyná/ Stárodub [twierdza w księstwie moskiewskim] wywrócóny ieſt z gruntu OrzQuin Rv; Przypomnię też y owo/ iáko białągłowę bárzo zdobią piękne zęby GórnDworz G2, Z5v; przypomni ſobie ieſliżeś thy był kiedy cżym podobien do tych ſwiętych ludzi namnieyſzym podobieńſtwem RejPos 309v; BudBib 4.Esdr 2/8, Tob 14/10; Bo gdy ſobie przypomniſz/ ony dawne cżáſy/ Y iáko ſie rządzili/ też przodkowie náſzy. Naydzieſz/ iż v cnotliwych/ zacne ſpráwy były HistHel ktv; przypomnie [!] wam tylo to cżegośćie ſámi ſwiádomi BiałKaz L2, L; przypomnię tu krociucżko co ſię zá moiey pámięći ná Podláſzu nad świętemi Ewanieliami [...] zſtało. BudNT przedm b7; Przypomnieć lepak wam chcę/ gdyż to raz wiećie że Pan wywiodſzy lud z Eiptu/ po wtore nie wierzące zátráćił. BudNT Iudae 5; Azaſz ſie tu y tego przypomnieć nie godzi/ Iákie mężne Rycerſtwo z ich ſzkoły wychodzi. PaprPan V2; NiemObr 120; to przypomnię/ że ſie iuż máło nie wſzyſtki króleſtwá obeſzly tą niezgodą o wiárę/ y rzadkié któréby iákiéy znácznéy klęſki nie wźięło. KochWr 39; iako ſie ktori pan przeciwko przodkom naſzem [...] zachowal: Tak ze ony przeciwko niemu/ za roſtropne y ſprawiedliwe Panowanie/ iako też nielubem y nielaſkawem ſobie niewdzietznoſc pokazowali y to tu niewadzi przipomniec. PaprUp A2; ActReg 70, 111; Duch ſwięty/ ktorego Oćiec pośle w imię moie/ onći was wſzytkiego náuczy: y przypomni wam wſzytko comkolwiek wam powiedźiał WujNT Ioann 14/26; Przy czym y to przypomnieć muſzę, że ſłowá onégo łączyć źle vżywamy JanNKar H4; SarnStat 1299; GrabPospR L2; PowodPr 58; Co zá poświęcenia potrzebowáło dźiećiątko ono/ godźi ſię przypomnieć. SkarKaz 577a; Przypomnię do tego/ Nie ſłyſzelim práwie nic od młódźieńcá cnego: By nas prośił o rátunk GosłCast 71.
Ze zdaniem dopełnieniowym nawiązującym do dopełnienia bliższego w zdaniu nadrzędnym [w tym: iż (2), jako (2)] (4): Voyewodie Valaskiemu przipomnysz o poslie yego ktori thv v nas bil yakosmi go od prawyly. LibLeg 11/33v; Przypomniałeś Saulá iż ſie vznáć nie mogł/ A Dawidá iż ſnádnie Pan go záſię wſpomogł. RejWiz 135; A teras to na oſtatku o ſzatach y vbiorach ciała krotko przipomniemy/ iżeby był pocżcżiwy/ yżeby niebył nazbyt przeſadzony/ ani też iakmiarz zániechany KwiatKsiąż Q; VotSzl D4v.
W połączeniu szeregowym (1): [przemowa arcybiskupa na koronacji] A iże doległośći/ ktore ták zácne święte wezwánie naſze ná ſobie nośi then raz miedzy ſobą/ w tym thak wielkiem zgromádzeniu przypomnieć/ wylicżáć/ y rozcżytáć mamy/ ábychmy wcżás radą/ rátunkiem/ y pomocą temu zábieżeli/ o łáſkáwe wdźięcżne y miłośćiwe wyſłuchanie proſzę. BielKron [3222].
W charakterystycznych połączeniach: przypomnieć dawne czasy, dni pierwsze, dobrodziejstwo, doległości, dzieje starodawne, grunty [tj. podstawy], kęs (kąszczek) (2), kilka dowodow, mękę, naukę mędrca, nieco (6), niestatek, pokusy, obietnice, przeszłe rzeczy, przodki, przyczyny (kilka przyczyn) (2), przykłady (wiele przykładow) (4), siebie (samego) (2), sprawy złe i dobre, uczynki, zdanie swe, zdrowie, znak głupstwa; przypomnieć o naukach, o powinnościach dziatek.
»iż przypomnię« (1): Náyduie ſye w reyeſtrách ſtárych (iż ná ten czás to ſámo przypomnię) wielé vſłánie krolewſkiégo łoża ſtało [= kosztowało]/ [...] wielé wino/ kiedy król gośćie miał KochWr 28.
»przypomnieć sobie« [szyk zmienny] (17): wierz mi iż wielkie ſtąd roſtą pożytki/ Kiedy ſobie przypomniſz młode ſpráwy wſzytki. RejZwierz 28, 70; Przypomnicież ſobie żonę Lotowę [Memores estote uxoris Lot]. BibRadz Luc 17/32 [przekład tego samego tekstu GrzegŚm]; RejAp 3; RejPos 292, 309v; GrzegŚm 46; RejZwierc 241v; BudBib 4.Esdr 2/8, Tob 14/10; HistHel ktv; Przypomniał ſobie Mędrcá/ á iego náuką/ Rádzibyſmy lecż prożno/ iuż nas w głowę tłuką. PaprPan [Hh5]v; [św. Paweł mówi [Vulg Hebr 10/32]:] Przypomnićie ſobie dni pierwſze/ w ktorych/ będąc oświeceni/ podięliśćie wielkie boiowánie trapienia CzechEp 25; ActReg 70; LatHar 649; Godna rzecż tedy/ ábyſmy tu naprzod rzecży do napráwy ſpráwiedliwośći w nas należące ſobie przypomnieli. PowodPr 63; CiekPotr 70.
»przypomnieć albo wyliczyć« (1): Percensere beneficia numerando, Yedno dobrodzieiſtwo zá drugim przipomnieć álbo wyliczić. Mącz 47b.
»przypomnieć i zminkę uczynić« (1): Iużeſmy iákmiarz o wſzyſtkich nazacznieyſzych náukach przipomnieli/ y o nicheſmy maluczką zminkę vczynili KwiatKsiąż K.
przypomnieć komu (1): To iáko mi do myśli przyſzło? dopiero mi Sámá rzecz przzypomniáłá [!]. CiekPotr 79.
przypomnieć z kogo [= z czyich dzieł], ex aliqua re (2:1): á [Chrystus] práwie ſie ſam wykłáda. w tym/ co przedtym mowił/ coś ty z Máteuſzá przypomniał/ Mát: 5. v 17 CzechRozm 91; Item, przypomnieć ſie téż tu może ex Inſtitutionibus Iuſtiniani, on Státućik álbo Dekret Céſárſki SarnStat 1263. Cf »jako się przypomniało«.
przypomnieć komu (6): OrzQuin F4, O3; Piſmá o tym [że jest jeden Bóg] ieſt bárzo wiele/ [...]: wſzákże ſie ia nim długo báwić niechcę: doſyć będzie/ gdyć iedno y drugie przypomnię: á inſze tylko namienię/ ábo náznácżę CzechRozm 3v, 147v, 178; Przypomniemy tedy ſobie [tj. jeden drugiemu] ſłowá duchá Bożego/ w liśćie do Zydow w 1. rozdźiale. NiemObr 70.
przypomnieć gdzie (5): Ale ono tu wam przypomnię co tenże [Arystoteles] piſał in Lib: de Coelo, mówiąc o naywyżſzym ſprawcy Niebieſkiégo biegu OrzQuin O3; Kto chce wſzyſtek postępek tey Hiſtoriey wiedzieć/ Niech cżyta oſtátek dzieśiątego cápitulum á iedenąſte wſzyſtko Ianá S. Ewangeliey/ tam śię náucży. Ia tu tylo troſkę [lege: troszkę] przypomnię. BiałKaz C2v; CzechRozm 147v, 178; SarnStat 1263.
Ze zdaniem dopełnieniowym [ono; co] (2): Ale ábym przypómniał wam bráćiéy ſwéy ono/ co Clemens Papiéż s. nápiſał: Vnusquisque agnoſcat locum ſuum proprium. OrzQuin F4, O3.
Z przytoczeniem (1): A przypomnyawſſy ſlowá páńſkye do Pyotrá/ Tyś yeſt Pyotr. rć. [papież Damazy] przykłáda o ſobye/ iż yeſt yego namyáſtkyem KromRozm III P4.
W charakterystycznych połączeniach: przypomnieć bajkę, naukę, omyłki (2), pisma (3), sentencyją, statuta.
»iż przypomnię« (1): Niech proſzę tá zwłoká W.M. ćiężka nie będźie/ iż ná ten cżás przypomnię złote one Złotouſtego Doktorá ś. Chryzoſtomá/ o tym to Rzymſkim Mieśćie ſłowá ReszList 179.
»przypomnieć słowa« [szyk zmienny] (6): KromRozm III P4; vciekſzy ſię do piſmá ś. przypomnimy ony ſłowá Anielſkie/ ktore mowił do Máryiey pánny. NiemObr 97; Y tám záraz ty ſłowá/ ktorem po łáćinie przypomniał/ przydáne ſą/ y ná pámiątkę w ich kśięgách nápiſáne. NiemObr 156, 70, 102; ReszList 179.
przypomnieć komu (9): RejJóz E5v; Mogłbychći ya też przypomnyeć wáſſe y wáſſych żon łáńcuchy/ bramy/ [...] y ine ſtroye KromRozm I B; BielKron 198v; Ku temu ieſzcże j to bych pánu ſwemu przypomniał/ áby był ſtátecżnie nabożnym GórnDworz Hh6v, Ii; A dla tego thy ſłowá tego vciążenia Páńſkiego tuchmy ſobie ná pocżątku przypomnieli/ ábychmy ſie karáli cudzemi przygodámi RejPos 237v; iednoć przypomnię/ áby to ſtrumiéń [wody puszczonej na głowę] źimny/ áni gorący bárzo niebył/ gdyż obádwá bárzo ſzkodzą/ ále iáko nabárźiéy być może vmiárkowány. Oczko 16v; Ieſtze wam muſze przipomniec powinnoſc waſze. PaprUp I2; Odwoz żytá ma przypomnieć Vrzędnik Pánu kiedy cżás/ áby z tym nie omieſzkał. GostGosp 50.
przypomnieć o czym (1): Przetoż y tu nieco o powinnoſciach dzyathek przećiwko rodzicom przypomnieć ſie godzi. RejPosWstaw [414].
przypomnieć gdzie (3): RejPos 237v; LatHar [+9]; Wſzyſtko to coś tu iedno moy oycze przypomniał, Zá ſzczyt młdości [lege: młodości] ſwoiey miałem záwſze ſobie CiekPotr 21.
Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: to (5); iż, że (4), aby (4), zaimek pytajny (1), jako ‘że’ (1), bez wskaźnika zespolenia (1)] (11): [Józef mówi do żony Putyfara:] Zes mi też przypomniała iżem zniewolony Ale od pańskiey chwały nicz nie oddzielony RejJóz E5v; Diar 26; BielKron 198v; telko to przypomnię/ iż ſie to trefia y prawdziwemu/ że go zá kłamcę ludzie rozumieią GórnDworz N6; Ná oſtátek y tho bych pánu przypomniał/ áby ſie ſtárał o ſpokoiny/ á beſpiecżny żywoth poddánych ſwoich GórnDworz Ii, Hh6v; A drugiego dniá [...] przypomniał Ceſárz/ áby inni tákże Biſkupi zdánia ſwe wolnie powiedzieli. SkarJedn 291; Oczko 16v; To też ná koniec przypomnieć nie ſzkodzi/ Ieden po drugim záwżdy w tey grze chodzi. KochSz A3v; przetoż chcęć tu/ cżytelniku nabożny/ ná końcu przypomnieć/ w iákiey ſadzáwce płokáć y omywáć maſz te owiecżki duchowne LatHar [+9], 131.
Formacje współrdzenne cf MNIMAĆ.
Cf [PRZYPOMNIAŁY], PRZYPOMNIANY, PRZYPOMNIENIE, PRZYPOMNIONY
MC