[zaloguj się]
[pdf]

PRZYSPOSOBIENIE (17) sb n

Oba o oraz pierwsze e jasne; teksty nie oznaczają -é.

Fleksja
sg
N przysposobieni(e)
G przysposobieniå
D przysposobieniu
A przysposobieni(e)

sg N przysposobieni(e) (3). ◊ G przysposobieniå (9). ◊ D przysposobieniu (2). ◊ A przysposobieni(e) (3).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. przysposobić.

1. Przybranie, wzięcie dziecka za swoje, usynowienie; adoptio Vulg, PolAnt, Cn; adoptatio Mącz, Cn; arrogatio Cn (16): Adoptatio, Prziſpoſobienie/ Wźięcie zá ſyná/ Też obránie. Mącz [267]a, [267]a.
a. O Bogu: przybranie człowieka za dziecko przez łaskę (14): Kryſtus [...] ieſt prawdźiwym y przyrodzonym dźiedźicem/ á my kroluiemy y ſpołu dźiedźicmi ieſtechmy przez przyſpoſobienie/ ktore ſię nam przezeń zſtáło. BibRadz II 120c marg, *6v.

przysposobienie czyje (1): Ludzki rodzay nieiednáki/ ále duchowny wſzytkim iednáki: bo iednego máią oycá Bogá/ á wſzyſcy bráćia ſobie rodzeni: [...] z iednego Duchá S. przyſpoſobienia miłośćią y zgodą miedzy ſobą ſpoieni. SkarŻyw 206.

Wyrażenia: »duch przysposobienia« = spiritus adoptionis PolAnt (2): BibRadz Rom 8/15; Páweł/ Duchem niewoley zowie moc onę y ſkuteczność Zakonu [...] A záś moc Ewángeliey y wiáry zowie duchem wolnośći y przyſpoſobienia. GrzegŚm 56.

»pieczęć przysposobienia« (1): A to dla tego/ iż ná krzćie bierzemy pietzęć przodkiem wſzyſtkich grzechow náſzych odpuſztzenia/ potym przyſpoſobienia zá Syny Boże/ á ná oſtátek dziedzictwá kroleſtwá neibieſkiego [!]. KrowObr 46.

»przysposobienie synowskie, synow, za syny« = adoptio filiorum PolAnt, Vulg (3:3:3): KrowObr 46; A nie tylko ony rzecży/ ale y ći ktorzy máią pocżątki duchá/ to ieſt/ my ſami w ſobie wzdychamy/ ocżekawáiąc przyſpoſobienia ſynow/ to ieſt/ odkupienia ćiáłá náſzego. BibRadz Rom 8/23; A ieſli też kiedy ktorym inſzym/ świádectwo iákie łáſki Bożey y przyſpoſobienia zá ſyny BOże [pismo święte] dáie/ [...] tedy koniecżnie nie bes tego to ſyná Bożego [...] bes ktorego żaden do Bogá przyść nie może. CzechRozm 210v; SkarŻyw 2; LatHar 390; Abowiem ia ſam żądałem odrzuconym być od Chriſtuſá zá bráćią moię/ ktorzy ſą krewni moi według ćiáłá/ ktorzy ſą Izráelczycy/ ktorych ieſt przyſpoſobienie ſynowſkie/ y chwałá/ y teſtáment/ y zakonu dánie/ y ſłużbá Boza, y obietnice WujNT Rom 9/4, Rom 8/23, Gal 4/5, Eph 1/5.

2. Dostosowanie [do czego] (1):
Wyrażenie: »przysposobienie duchowne« (1): [lud polski] Nietylko wdźięcznie [patriarchę Józefa, tj. jego dzieje] przyiął [...] ale, y w ſzáty nowé [...] przyodźiał/ vbrał y ozdobił [tj. poświęcił mu 2 teksty] [...] Piérwſza ſpodnia, od onégo [...] Stániſłáwá Sokołowſkiégo/ Kánoniká Krákowſkiégo: ſzátę mówię ſkrytą, niewidoczną, ſubtélną, przyſpoſobienia duchownégo do ſzáty y ſukienki onéy Iozephá niewinnego GosłCast 4.

Synonim: 1. przywłaszczenie.

Cf PRZYSPOSOBIĆ

JR