[zaloguj się]
[pdf]

PSINA (14) sb f

Fleksja
sg
G psiny
D psinie
I psiną
V psino

sg [G psiny.] ◊ D psinie (1). ◊ I psiną [w tym zapis: -a (1)] (13). ◊ [V psino.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (cztery z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. [Hipokor. od „pies”; tu: do konia: Koń, się targając, po wodzie bobruje, warstą się na tęn, na ów bok przewraca. Szubka na panu, koszula się macza. Pan zaś na konia: „Ciu, ciu, psino”, krzyczy. Otwin(?)Erot 79.]
2. Bezwstydna kobieta (1): Sámá [Wenus] ſie ni nacż nie godzi/ Poſtáwą ſwą ludzi zwodzi/ Ták rádzę miły Iuſtinie/ Nie przyſtaway ku tey pśinie/ Aby cie miáłá z ołdowáć [!]/ Twoię vrodę zepſowáć/ Pomniąc ná ſtáre przykłády/ Iákie o tę pánią zwády BielKom E6.
3. [Nieurodzajna rola: ábowiem gdy widzi ſiodłacżek/ iże Pan Bog dawa wzroſt zbożu/ ktore s pracą rozſiewał/ iſcie z weſelem ná to pogląda/ y Pánu Bogu od ktorego to idzie dzięki cżyni/ ále ná puſte pśiny nie rad záprząga do roboćiny GilPos 200v.]
4. W zwrocie: »zasłonić, (za)kryć (a. pokrywać), zatkać oczy psiną« = być bezczelnym, nie odczu(wa)ć wstydu [szyk zmienny] (8:4:1) (13): (did) Ruben żałuie czo ſie ſtało (–) Ach iakoż to nam przydzie/ pſiną ocży żakryć [!] Gdy będźiem na ſrogi płacż oycza ſwego patrzyć RejJóz B2v, G8v, K5; RejKup x3; A ći z oną poſtáwą práwie iáko wilcy/ Pśiną ocży zátkawſzy/ ſiedzą milcżąc wſzyſcy. RejWiz 163v; RejZwierz 133; A zwłaſzcżá gdy ná nich [pierwszych miejscach] nie bywamy poſádzeni od goſpodarzá/ tho ieſt/ od Páná ſwego: iedno iż ſie do nich ćiſniemy á ſzukamy ich/ ták iáko ono mowią/ záſłoniwſzy pśiną ocży. RejPos 224; Szłá tedy tám ſnadź ocży záſłoniwſzy pśiną/ Nie z miłośći lecż będąc tkniona tą nowiną. Iż ociec ma wielki ſkarb y pieniędzy doſyć/ Owaby ná nim mogłá ieſzcże czo wyprośić. HistLan Dv; kthore [sumienie] ná ſię áni przed Bogiem áni przed ludźmi nic wſzetecżnego nie cżuie/ á iáſne ocży ma ná wſzytki ſtrony/ á nigdziey ich pśiną nie pokrywa. RejZwierc 114v, 38v, 59v, 96; A wżdy ći pogáńcy w tym wſzytkim/ práwie psiną ſobie ocży záſłoniwſzy/ do ſámego ſzábátu y tablic ſie odzywáią CzechRozm 101v; [Záſyę gdy pochlebniká gdzie po iákich ſpráwách poſlą/ zábacżywſſy on obietnic ſwych/ ociętny/ iákoby psiną ocży záſłoniwſſy/ tám ſię więc poſpolićie báwi/ gdzie karmią dobrą cżuie/ wino dobre LorichKosz 41v (Linde); ktoby już tak psiną oczy zakrył a na słowa nie dbał, [...] tedy tak ma być karan, jako zakazano UstWojsk 1559/86].

Cf [PIESACZEK], PIESECZEK, PIESIEK, PSIĄTKO, [PSIĘ], PSINKA

SBu