Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: SAMOWSOBNY

Następne hasło: SAMOWTORNAĆCIE »

SAMOWTOR (27) nm

a oraz pierwsze o jasne; -wtór-; -wtor z tekstów nieoznaczających ó.

Fleksja

sg
m	N	samowt(o)r, samowt(o)ry	f	N	samowtór(a), samowtóra
	D	samowtór(e)mu		D
	A	samowtórégo, sam(a)wtórégo		A
	I	samowtór(e)m		I

sg m N (praed) samowt(o)r (22), [samowt(o)ry (w rymie)]. ◊ [D samowtór(e)mu.] ◊ A samowtórégo (2) CzechRozm, WyprPl, sam(a)wtórégo (1) LibMal; -égo (1), -(e)go (2). ◊ [I samowtór(e)m.] ◊ f N samowtór(a) (1), (praed) samowtóra (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. samoczwart, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia

Sam z drugim, w towarzystwie jednego (27)
- a. W dwie osoby (27)
  - α. O Bogu i o Chrystusie, który również uznawany jest za Boga (2)
  - β. Ciężarna, nosząca płód (1)
- b. [O obiekcie abstrakcyjnym]

Sam z drugim, w towarzystwie jednego; uno comitatus Cn (27):

a. W dwie osoby (27): yakom ya szamowthor nyeprzyszethl szwlocznyamy do domv mąs(z)⟨ch⟩a thwego ZapWar 1503 nr 1929; Iakom ya nyevylovyl Ryb Poszpolythych thoyesth lynow et karaschy szamowthor wyego yezyerze ZapWar 1504 nr 2017, 1502 nr 1936, 1503 nr 1928, 1505 nr 2008, nr 2012, nr 2050, 1534 nr 2545; Iſch Zelyſlawskyego widall v Balczer Kalkraythera wblumberku ſama wthorego LibMal 1553/179, 1548/141v [2 r.]; Zyd káżdy ma przyſyęgáć ſámowtor. GroicPorz aav; UstPraw E2, F4v; wydał go [Skanderbega] ieden zdraycá [...]/ ledwo ſámo wtor vćiekł do woyſká BielKron 256v; SkarŻyw 510; StryjKron 757; że krolewná wcżorá Przyſzłá tu byłá iedno ſámowtorá. KochSz C2v; PaprUp H; Ieſli tám zrok zmieſzkamy/ ná mię ná ſámégo/ Wyndźie więcéy/ nierzkącby ná ſámowtórégo. WyprPl C2v; [I zwidziało się Otmanowi s krotofile samowtorem [samowtoremu KP] do onej krainy jachać PamJancz 27; LustrMaz II 20].

samowtor z kim, z czym (żywotne) (4): iakom ya nyezabyl slyachathnego yana duchny [...] ssamowtor ssobierownem slyachathnem yanem krawczoviczem ZapWar 1519 nr 2213, 1505 nr 2008, nr 2050, 1531 nr 2434; [Bogatſzych mężow z miaſtá/ zagnáłeś do obory/ Kilká ſeth/ tyś k nim przybiegł/ z ſynem ſwym ſámowtory NeothAcros C2; Jeśli też z Rusi żywo dostali którego, Wnet go z koniem spalili tuż samowtórego StryjPocząt 156].

α. O Bogu i o Chrystusie, który również uznawany jest za Boga (2): oto Iezus/ Ian 17. ꝟ 3. ták mowi: To ieſt żywot wiecżny o oycże/ áby ćiebie ſámego (nie ſámowtorego) Bogiem prawdźiwym poználi etc. Alisći záś przećiw temu iáwnie mowi Ian/ 1. Ioán: 5. ꝟ 20. powiadáiąc: Iż Iezus Chriſtus ieſt prawdźiwy Bog y żywot wiecżny. To iuż nie ſam oćiec Bog prawdźiwy/ ále ſámowtor/ to ták Zydowie mowią CzechRozm 146v.

β. Ciężarna, nosząca płód (1): Praegnans – Samowtora, czięszką. Calep [833]b.

b. [O obiekcie abstrakcyjnym: á iáko chorobá sámá przez sye strapić bárzo może, pewnie przy kłopoćie sámowtórá tym bárźiéy OczkoPrzymiot 78.]

KW, (LWil)