[zaloguj się]
[pdf]

SEKRET (16) sb m i [f]

sekret (11), sakret [w znacz. 1.] (5) m, [sekreta f]; sekret MetrKor, Murm (3), BartBydg (3), Oczko, KochCz (2); sekret : sakret Mącz (1:5).

W sekret pierwsze e jasne; w sakret a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie); -et Mącz (5), -ét (1) Oczko; -et-.

Fleksja
sg pl
N sekret sakrety, sekreta
G sekret
A sekret sekreta

sg N sekret (10). ◊ A sekret (3). ◊ pl N sakrety [w znacz. 1.] (1), [sekreta]. ◊ [G sekret.] ◊ A sekreta [w znacz. 2] (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. Wychodek, ustęp, latryna; latrina Murm, BartBydg, Mącz, Cn; cloaca, forica Murm, BartBydg, Mącz; casale Murm, BartBydg; lavatrina Mącz; cloacula, latrinum, sella familiarica Cn [osobność, miesce osobne – secretum Cn] (12): Casale. eyn priuet ader ſecret. Secret Latrina idem Murm 137, 137; BartBydg 23b, 29; Cloaca, Dół/ Sakret/ álbo kánał/ Rinſztok/ przes który niecziſtośći vchodzą. Mącz 58a, 134a, 185b, d; [Secret hypodromus dr locus obscurus et domus declinandi ad necessitatem ReuchlinBartBydg o6; locus insignis i. cavitas vel ubi est copia necessariorum pro hospitibus vel i. vychod abo Secret ReuchlinBartBydg sv].
Zwrot: »na sekret iść« (1): Caco, Ná ſtolec álbo ná Sekret idę/ Sram. Mącz 28c.
Wyrażenie: »wolny, pospolity sekret« (2:1): Forica locus publicus in quem alvi stercora deiicimus, Eyn offen gemeyne ſproch hauſz. Wolny ſekret. Murm 137; BartBydg 60; Forica, Poſpolity ſákret/ álbo domek do potrzebowánia/ Latrina autem Domowy á oſobliwy ſácret Mącz 134a.
2. Tajemnica, coś skrywanego przed innymi; arcanum mysterium, secretum, tacitum Cn [secretum – tajemnica, zwierzenie Mącz 49b; – odłączenie, tajemnica Calep; tajemnica – secretum Cn] (3):záczym ieſliby ćiáło miáło ſłábieć/ [...] co rychléy ſye do tego vćiekáią/ co Fállopi zá ſekrét ma/ piłułkę iednę ládá zktóréy máſſy Oczko 21v.

[sekreta czyja: z ktorych [Grozowskich] był wieku mego Ierzy Mężem znácżnym/ wſzyſtkich ſpraw y Sekret Ierzego Iázłowieckiego Woiewody Ruſkiego [...] Fáktorem PaprHerby 283.]

Przen: O niewydanym tekście [czego] (2): ſucceſſor iedyny ták dźielnośći y piſm pozoſtáłych [...] niezániechaſz/ áby ſékreta ingenii iego mole pſowáć/ álbo prochem w kąćie leżąc/ zágnić miáły KochCzJan A2v, A2v.
a. [Tekst zawierający wiedzę tajemną: Nuż liſt/ który był piſan litery złotémi/ Pálcem Bożym/ iam go był z prośbámi wielkimi/ Od Kompaná przepiſał zá ſecret niemáły Albertus Bv, Bv.]
3. Tzw. pieczęć sekretna, tj. o mniejszym znaczeniu niż pieczęć wielka [czyj] (1):
Zwrot: »sekret [k czemu] przydawić« (1): rozkazaliſzmy vielmoznemv Staniſlavowy schodcza, marſchalkowy naſchemv vyelkyemv [...] Secreth yego kthey cedulye przidawiczy MetrKor 26/62v; [ten [tłumok] otworzywſzy/ vkazał niemáło kleynotow koſztownych y pierzćien ſekret ktory [Bolesław Śmiały] ná pálcu nośił PaprHerby xxx2.]

LWil