[zaloguj się]

STYCZEŃ (101) sb m

e jasne.

Fleksja
sg
N styczeń
G stycznia
A styczeń

sg N styczeń (12).G stycznia (87).A styczeń (2).

stp, Cn notuje, Linde XVIIXVIII w.

Znaczenia
Pierwszy miesiąc roku; Ianuarius Murm, HistAl, Mącz, Calep, Cn (101): Murm 9; O przyrodzeniu/ A ſpoſobu dwanaſcie mieſiączow/ A o ſprawie ludzkiey: tych to czaſow Styczeń napierwiey. FalZioł V 45v; dzień pirwy Bożego narodzenia znamionuie nam Stycżeń LudWieś B, B; Goski A4v, A15v, A16; Przydał też [Numa Pompiliusz] ku dzyeſiąciam mieſiącom dwá/ to ieſt/ Stycżeń y Lutego/ bo pirwey iedno ich dzyeſięć bywáło BielKron 101; Inuente Ianuario, Ná początku. Ná náſtániu Sticzniá. Mącz 105a, 163d; SienLek 42v; Calep 497b; LatHar [++] [2 r.].

G sg w funkcji okolicznika czasu: »stycznia« (57): FalZioł V 118; Stycżniá y Lutego/ tákie ćiepło było iż ſády kwitnęły BielKron 399. Cf W połączeniu z określeniem dnia; Wyrażenie.

W połączeniu z określeniem dnia [zawsze G sg; w tym: w funkcji okolicznika czasu (41); z formądnia”, „dniow” (36), „dzień” (15), „na dzień” (4), „przed dniem” (1); określenie + „styczeń” (63), „styczeń” + określenie (1)] (64): A ktożby. xxvj. á xxx. dniow ſtycżnia [...] ſie na rodził. Iego ciało aż do dnia ſądnego w czale zoſtanie. FalZioł V 46; Dan w Wárſzewie ná Wálnym Seymie Koronnym/ w piątek piętnaſtego dniá Styczniá. UstPraw K3v; Goski A16v; Kto chce ſnámi thę náukę trzymáć ſpołu przyiedź do Norymbergu nádrugi rok ná ſzoſty dzień Stycżnia BielKron 207, 194v, 198v, 204, 224v, 393, 397, 397v; Ut te ante Cal. Ianuarias ubicunque erimus sistas, Abyś ſie przed pirwſzym dniem Styczniá gdzieſzkolwiek ná ten czas będziemy ſtáwił Mącz 396c; Národzenie wedle ćiáłá Zbáwićielá náſzego 25. Grudniá/ Trzech Krolow 6. Stycżniá. SkarJedn 318; KochOdpr kt; Pierwſzy dzień Stycżniá. Oktawa Národzenia Bożego wedle ćiáłá SkarŻyw 1; Zywot S. Paule (marg) Dwunaſty dzień Lutego. Kłádzie ią Suryus 27. dniá Stycżniá. (–) SkarŻyw 139, 12, 20, 25 marg, 34 marg, 40 marg (20); StryjKron 235, 345; MODLITWY ROCZNYM SWIETOM SLUZACE. A naprzod o święćiech/ ktore pod tytułem Páńſkim obchodźimy. (marg) 1. Dniá Stycżniá (–) W dźień vrocżyſty Obrzezánia LatHar 332, ++7v [8 r.], 344 marg, 439 marg, 446 marg, 447 marg, 457 marg; WujNT 511. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »miesiąc (pierwszy), księżyc styczeń« = Ianuarius mensis Mącz [w tym: G sg w funkcji okolicznika czasu (27); w połączeniu z określeniem dnia (13)] [szyk 29:3+żp] (27:6): FalZioł V 45v; HistAl N5; KrowObr 136; Dnia 9. kxięzicza Sticznia zaczmi ſzye Mieſziącz wſſiſtek Goski kt; Tegoż roku mieſiącá Stycżniá/ Luter Marćin w padł w niemoc BielKron 224v; á ná 12. dzień Stycżniá mieſiącá/ ziecháć ſie z nowu do Frankfortu rzekli BielKron 228, 114v, 196, 200 [2 r.], 210v, 219v (18); In Ianuarium mensem protendimus, Odkłádamy do mieſiąca Sticzniá. Mącz 445d, 88c; Kiedy przyydźie Kſyężyc Styczeń/ Rzeczy ćiepłych pożyway weń SienLek 42v; Dokońcżenie Mieśiącá Stycżniá. SkarŻyw 108, 1, 2 żp; StryjKron 627; a tho ſzye stalo dnya ſzyotmyego xzeſzycza stycznya anno domini 1583 ZapKościer 1583/34v, 1584/43, 1588/75; WujNT 32 przedm.
Przen (1): Stycżeń powiada. Za cżaſu mego krew puſzcżać, nieieſt pożytecżno. FalZioł V 45v.

Synonimy: januar.

PP