Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: DAWAJĄC

Następne hasło: DAWALNY »

DAWAJĄCY (32) part praes act

dawający (29), dawając (3) PatKaz II, MiechGlab, RejWiz.

Pierwsze a pochylone, drugie jasne.

Fleksja

sg
m	N	dawający	f	N	dåwającå	n	N	dåwając(e), dåwając
	G			G	dåwającé		G
	A	dåwając		A	dåwającą		A	dåwając(e)
	I	dåwając(e)m		I			I
	L	dåwającym		L			L

pl
N	m pers	dåwający
N	subst	dåwając(e), dåwający, dåwając
G		dåwających
D		dåwającym
A	subst	dåwając(e)

sg m N dawający (9). ◊ A dåwając (1). ◊ I dåwając(e)m (1). ◊ L dåwającym (1). ◊ f N dåwającå (3) -å (2), -(a) (1). ◊ G dåwającé (1). ◊ A dåwającą (2). ◊ n N dåwając(e) (2), dåwając (1). ◊ A dåwając(e) (1). ◊ pl N m pers dåwający (1). ◊ subst dåwając(e) (1) GlabGad, dåwający (1) Mącz, dåwając (1). ◊ G dåwających (2). ◊ D dåwającym (1). ◊ A subst dåwając(e) (3).

Sł stp s.v. dawać, Cn brak, Linde XVIII w.

Znaczenia

1. Ten który daje, ofiarowuje (1)
2. Wydający z siebie, rodzący; dostarczający (16)
3. Czyniący, powodujący; udzielający, zsyłający (15)

1. Ten który daje, ofiarowuje; dans Modrz (1): Rozmnoży Pan Bog tákowe iáłmużny: y dawáiącym/ że im záwżdy będźie doſtawáło zkądby dawáli: y biorącym ModrzBaz [38]v.

2. Wydający z siebie, rodzący; dostarczający; nativus (alicuius rei) Mącz [w tym co (15)] (16): kthory [ogień] drwa twarde á mocne obracza w węgle trwałe y długo ciepło dawaiące GlabGad H3v, G7; á na wierzchu domu [...] thilko iedno okno bywa zwierzn [!] ſwiatło dawaiąc. MiechGlab [89]; Frumentarium solum, Rola żyta doſić dawáyąca. Mącz 137d; Sol radiatus, Promieniſte słóńce/ to yeſt/ promienie dawáyące. Mącz 345a, 129c, 131a, 181b, 241c, 271b, 435c; Flammifer ‒ Płomien dąwaiący. Calep 422b.

Wyrażenia: »cień dawając« (1): Miáſto płotu Iáwory ſzyroki liſt máiąc/ Wdzyęcżny cień ná wſze ſtrony od ſiebie dawáiąc. RejWiz 23v.

»dawający owoc« = fructifer, faciens fructum Vulg [szyk 2 : 1] (3): PatKaz II 56; á ſkáźićie káżde miaſto wyborne/ y káżde drzewo dawáiące owoc wytniećie Leop 4.Reg 3/19; WujNT 204.

3. Czyniący, powodujący; udzielający, zsyłający [co] (15): Przethoſz muſi pokram [!] dawać ktori ieſt łaczny ku ſtrawieniu, á hoynieyſzą krew y mocz dawaiączy przeciw złemu nakażeniu. FalZioł V 67c; Poetowie też dziewięć muſas to ieſt panny mądroſć dawaiąćze policżaią KłosAlg A4; A rzeczony ięst z Láćinſkiego ſłowá Iudex, iákoby dawáiący/ á powiádáiący práwo ludźiom/ ſpráwiedliwie. GroicPorz b.

Wyrażenia: »dawający cześć, chwałę« (1): Słyſzyſz też o niezlicżoney wielkośći Anyołow ſwiętych wielkim głoſem wołáiących á dawáiących cżeść chwałę y ſiedzącemu ná máyeſtacie y Báránkowi. RejAp 55v.

»dawający Ducha świętego« (1): ktora [nauka] w ſámym Pánie Kryſtuſie [...] dawáiącym Duchá ſwego ſ. wierzącym/ opowieda wſzelką zupełność/ odpuſzcżenie grzechow/ y żywot wiecżny przez wiárę RejPosWstaw [143³]v.

»odpuszczenie grzechow dawający« (1): [tę pannę zowiecie] ożywiaiącą/ grzechy rozwięzuiącą/ odpuſztzenia grzechow dawáiącą KrowObr 192.

»pokoj dawający« (1): Ten Krystus ieſt prawdziwy Krol Salem/ tho ieſt/ prawdziwy pokoy duſzam náſzym dawáiący KrowObr 181.

»radę dawający« (1): Suasor, Rádnik, rádę dáwáyący/ ten zwłaſzczá który komu ná co rádzi/ wiedzie/ y nápominá. Mącz 424c.

»rozsądek dawający« (1): Bo á co inſzego ieſt pochwałá/ iedno (iáko Cicero powieda) zgodnie dobrych wychwaláne/ á nienákáżony głos dobrze rozſądek dawáiących o przewyſzáiącey cnoćie [incorrupta vox bene iudicantium de excellente virtute] ModrzBaz 58v.

»dawający świadectwo« [szyk 3 : 2] (5): Y wyſſlo z onégo miaſta wielé ich tzo vwierzylo weń dlá ſlow oney niewiaſty dáwaiącé ſwiadetztwo onijm OpecŻyw 50v; TarDuch B2; Mącz 261d; Oćiec ktory mię posłał/ ieſt inſzy/ dawáiący o mnie świádectwo. GrzegRóżn M; RejAp 176v.

»dawający żywot wieczny« (1): Cierniową koronę [nazywać] otwieráiącą niebo/ y dawáiącą żywot wietzny? KrowObr 192v.

Cf DAWAĆ