[zaloguj się]
[pdf]

DAWCA (40) sb m

Pierwsze a pochylone, drugie jasne.

Fleksja
sg pl
N dåwca dåwcy
G dåwce, dåwcy
A dåwcę dåwc(o)w, dåwce
I dåwcą
L dåwcy
V dåwco, dåwca

sg N dåwca (10). ◊ G dåwce (2) KrowObr, GrabowSet, dåwcy (1) SkarŻyw. ◊ A dåwcę (9) [w tym: -e (1)]. ◊ I dåwcą (7). ◊ L dåwcy (1). ◊ V dåwco (3) KrowObr, ArtKanc, LatHar, dåwca (2) HistRzym, KochFr. ◊ pl N dåwcy (1). ◊ A dåwc(o)w (3), dåwce (1); -(o)w WujJud (2); -(o)w : -e KrowObr (1 : 1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

Znaczenia
Ten, który daje; dator, praebitor Calep, Cn; liberalis Calep; largitor, praestitor, tributor Cn [w tym: o osobach Trójcy św. (31), o Matce Boskiej (3)] (40): Ale też y Swiętych z pokory wzywáć nie opuſzcżamy/ nie iáko dawcow [...] ále ábẏ nam ſwoią przycżyną v Bogá to o co prośimy/ otrzymáli WujJud 55; Calep 337b, 598b, 829a; Przeto im wſzytko dawał z niebá Bog łáſkáwy/ [...] dawcá práwy. ZbylPrzyg B4v.

dawca czego (32): Nic nie przydawaymy słowu Bożemu/ boć ieſt doſkonáłe ſámo w ſobie/ iáko y dawcá iego doſkonáły ieſt GrzegRóżn [I4v]; KuczbKat 385; WujJud 55, 184; SkarŻyw 482; WujNT 580, 626; Twórcá rzeczy y zbáwienia/ Dawcá ieſt dobrégo mienia ZawJeft 16. Cf Wyrażenia.

Wyrażenia: »dawca chwały« (1): przetoż y świętych Bożych ták o przycżynę prośimy; że ich nigdy z Chryſtuſem Pánem/ dawcą łáſki y chwały/ nie rownamy. LatHar +11.

»dawca darow« (2): Przydź ku nam Oycże vbogich/ przydź k nam dawco dárow ſwych ArtKanc H12 [przekład tego samego tekstu] LatHar 367.

»dawca wszego (a. wszytkiego) dobra (a. dobrego)« [szyk 6 : 2] (8): O boże dawcá wſzego dobrego/ to Kſiążę ma wſzytko cżego ſerce iego żąda HistRzym 52; Rozumiey wzywáć/ iáko Bogá/ iáko dawcę wſzego dobrá. WujJud 57, 55, 55v, 184; RejPosRozpr b4; KochFr 125; GosłCast 18.

»dawca łaski« (2): LatHar +11; [Maryja] dawcą łáſki byłá nápełnioná. WujNT 194.

»miłosierny dawca« (1): Abowiem oddawa ią y płáći iáko ſpráwiedliwy ſędzia/ á nie tylko iáko miłośierny dawcá. WujNT 742.

»dawca odpuszczenia grzechow« (6): Przydz Márya Dawco odpuſztzenia grzechow. KrowObr 176v; I co ieſt przeć ſie Syná Bożego/ [...] y dawce odpuſztzenia grzechow KrowObr 192v, 167v, 192v, 193v [2 r.].

»ochotny dawca« = hilaris dator PolAnt, Vulg (2): Bo ochotnego dawcę miłuje Bog. BudNT 2.Cor 9/7 [przekład tego samego tekstu] WujNT 2.Cor 9/7.

»dawca prawa, praw« [szyk 1 : 1] (1 : 1): Legislator. Rechtgeber. Praw dawca. Mymer1 9v; Z ktorych rozumieć będą/ iż dawcą Práwá tego máią ſwego Stworzyćielá KuczbKat 270.

»zakonu dawca« (1): ktore [bluźnierstwo heretyckie] mienić śmiáło/ iżby inny był ſtárego/ á inny Nowego zakonu dawcá. SkarŻyw 2.

»dawca zbawienia« (1): iż y Kápłani/ y świątośći/ ſą iákoby nacżynia ku grzechom odpuſzcżeniu/ przez ktore ſam Pan Chriſtus dawcá zbáwienia/ grzechow odpuſzcżenie y vſpráwiedliwienie w nas ſpráwuie. KuczbKat 85.

»dawca żywota« [szyk 2 : 2] (4): Zdrowá bądz Pánno/ ktoraś nieogárnionego wżywoćie ſwym ogárnęłá/ Chryſtuſa żywotádawcę wychowáłáś nam SkarŻyw 119, 67, 112; Idę/ do dawce żywotá/ ſchorzáły GrabowSet O2v.

Szeregi: »dawca, (i) sprawca« (2): iż Pan Chriſtus ieſt dawcą/ ſprawcą/ y przyczyną záſługuiącą/ ſpráwiedliwośći y świątobliwości oney WujNT 580, 626.

»dawca i zbawiciel (a. wybawiciel)« (2): Wzywamy tedy Páná Bogá/ iáko iedynego dawce wſzego dobrego/ y zbáwićielá ode wſzego złego. WujJud 55, 184.

Synonimy: darownik, podarca.

Cf 2. DANIEC, DAWACZ, [DOBRODAWCA]

HJ