Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [DIABLIKOWY]

Następne hasło: DIABŁOWY »

DIABŁOW (13)ai

diabłow a. dyjabłow, diabłowy a. dyjabłowy, [dejabłowy].

diabłow (5), diabłowy (1), diabłow a. diabłowy (7); diabłow SeklPieś, OrzQuin, LeovPrzep, ModrzBaz; diabłow : diabłowy RejZwierc (1 : 1).

dya- (7), dia- (6).

a pochylone; -ów, -ow-.

Fleksja

sg
m	N		f	N	diåbłowa, diåbłowå	n	N
	G	diåbłowégo		G			G
	A	diåbłów		A	diåbłowę		A	diåbłowo
	I			I			I	diåbłowym

pl
N	m pers	diåbłowi
N	subst	diåbłow(e)
A	subst	diåbłow(e)
I	m	diåbłowymi

sg m G diåbłowégo (1). ◊ A diåbłów (1). ◊ f N (attrib) diåbłowa (2), diåbłowå (1); -a LeovPrzep; -a : -å RejZwierc (1 : 1). ◊ A diåbłowę (1). n A diåbłowo (1). ◊ I diåbłowym (1). ◊ pl N m pers diåbłowi (2). subst diåbłow(e) (1). ◊ A subst diåbłow(e) (1). ◊ I m diåbłowymi (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w. (dwa z tych samych przykładów).

Znaczenia

Odnoszący się do diabła, należący do diabła, pochodzący od diabła; szatański, czartowski (13)
- а. obelż. W polemice religijnej o innowiercach (3)

Odnoszący się do diabła, należący do diabła, pochodzący od diabła; szatański, czartowski (13): SeklPieś 32; RejWiz 189v, Ddv; Na to ſie vkazał ſyn Boży/ áby popſował vcżynki Diabłowe [opera diaboli] Leop 1.Ioann 3/8; ModrzBaz 30.

Przysłowie: Bo iuż ſam nie ſwoy/ iáko ſthára przypowieść/ połowicá dyabłowa. RejZwierc 143, 100.

Wyrażenia: peryfr. »diabłow przybytek« = piekło (1): że mi do Diabłowégo przybytku/ gdziem zasłużył natychmiáſt iść niedadzą MurzHist F3v.

»syn, dzieci diabłow(e)« = nati (marg) filii (–) diaboli PolAnt (1 : 1): Iż ponieważeſmy byli wieźniámi y ſyny dyabłowymi/ on ſie zá nas wydał RejPosWiecz³ 98; BudNT 1.Ioann 3/10.

а. obelż. W polemice religijnej o innowiercach (3):

Wyrażenia: »diabłow kościoł« (1): którzy z Kośćiołá Bożégo w Dyabłów Kośćiół od nas ſye przenieśli/ y ze wſzyſtkim Piekłem ſprzyśięgli ſye ná nas. OrzQuin M3v.

»diabłowe krolestwo« (1): té Goliaty [= kacerze] [...] Króleſtwo Polſkié Dyabłowym Króleſtwem [...] być mienią. OrzQuin N4v.

»sekta diabłowa« (1): A wſzedſzy do Krákowá naydźieſz iákmiarz co kámienicá to Sektá Dyabłowá. LeovPrzep G2.

[»syn dejabłow«: náżywá [!] tego wáſzego Paſterzá naywyżſzego [papieża]/ przedchodnikiem Antykryſtowym/ y ſynem Deiábłowym. NiemRepl H2.]

Cf DIABELSKI, DIABLI