Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: DOPIERUCHNO

Następne hasło: [DOPIERUTKO] »

DOPIERUCZKO (22) av i pt

av (21), pt (1).

dopieruczko (16), dopiruczko (6); dopieruczko Mącz (6), GórnDworz (2), WujJud (2), Oczko, CiekPotr (4), GosłCast; dopiruczko RejKup, RejWiz (2), RejPos, RejZwierc (2).

Oba o jasne; -e- (6), -é- (2); -e- Mącz (6); -é- Oczko, GosłCast.

Sł stp brak, Cn notuje s. v. dopiero, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) ‒ XVII w.

Znaczenia

I. Przysłówek (21)
- Przed chwilą, niedawno, od niedawna, świeżo, ostatnio, dopiero co; (w tekście:) powyżej (21)
II. Partykuła (1)
- Dodatkowy wyznacznik uwydatniający wskazując, że czynność nastąpi zbyt późno lub po pewnym czasie, wyróżnia okolicznik czasu jako najwcześniejszy możliwy termin nastąpienia faktu, o którym jest mowa w wypowiedzeniu: nie wcześniej, nie prędzej niż (1)

I. Przysłówek (21):

Przed chwilą, niedawno, od niedawna, świeżo, ostatnio, dopiero co; (w tekście:) powyżej; primulum Mącz, Cn; nunc, nunc nunc, nuperrime, pronuper Mącz; modo, nunc nuper, paulo ante, proxime Cn (21): Dopyruċz koċ odſkoczyłi Niewim być tu gdzié niebyłi. RejKup h5v; RejWiz 175; Nuperrime superlativus, Dopieruczko. Mącz 255b; Primulum adverbium diminutivum, Dopieruczko/ práwie teraz. Mącz 322a; Pronuper adverbium, Dopieruczko/ Bárzo nowo. Mącz 325d, 254a [2 r.], 348b; GórnDworz G7v; y vyrzał podle drogi chłopá dopirucżko obieſzonego RejZwierc 101, 90; Iáka to prawdá Ewángeliey przećiwna/ dopierucżkochmy okazáli. WujJud 235, 44; Oczko A3; Do tego ſię przymawiam coś rzekł dopieruczko. CiekPotr 44; Coſzći Się dźieie? (‒) P. Dopieruczko iákoś nie opátrznie Połknąłem imię iego. CiekPotr 69, 2, 69; GosłCast 23.

Połączenia: »dopiruczko ... a już« (1): Dopirucżko krolem był á iuż wierći brzuchem. RejWiz 104.

»dopiruczko ... a teraz« (1): dopirucżko tu widzyał ná oko ſam nędznik/ iż by ſie był y ſam y z żoną y z dzyećmi záprzedał w niewolą/ tedyby był temu doſyć vcżynić nie mogł. A teraz powiedá/ pocżekay máło moy miły pánie/ á ia tobie wſzytko zápłácę. RejPos 248.

II. Partykuła (1):

Dodatkowy wyznacznik uwydatniający wskazując, że czynność nastąpi zbyt późno lub po pewnym czasie, wyróżnia okolicznik czasu jako najwcześniejszy możliwy termin nastąpienia faktu, o którym jest mowa w wypowiedzeniu: nie wcześniej, nie prędzej niż (1):

Połączenie: »dopieruczko teraz« (1): ktora tho iey [białej głowy] poſtáwá/ thák bárzo zgryzie cżłowieká/ iż áby onego co mnimał/ że miał w garśći nie vthráćił/ znowu ſłużyć/ znowu zábiegáć/ znowu vlatáć/ iákoby dopierucżko theraz przyſtał/ [...] y ine rzecży dziwne cżynić muśi GórnDworz Dd4.