[zaloguj się]
[pdf]

DOPOMAGAĆ (50) vb impf

Oba o jasne; pierwsze a pochylone (w tym 1 r. błędne znakowanie), drugie jasne.

Fleksja
inf dopomågać
indicativus
praes
sg pl
3 dopomågå dopomågają
praet
sg
3 m dopomågåł
f dopomågała
fut
sg
3 m będzie dopomågåł
imperativus
sg pl
2 dopomågåjcie
3 dopomågåj
conditionalis
sg pl
2 m byś dopomågåł m pers
3 m by dopomågåł m pers by dopomågali
impersonalis
praet dopomågano
inne formy
praet pl 3 - dopomågali

inf dopomågać (10). ◊ praes 3 sg dopomågå (23). ◊ 3 pl dopomågają (2). ◊ praet 3 sg m dopomågåł (5). f dopomågała (2). ◊ 3 pl dopomågali (1). ◊ fut 3 sg m będzie dopomågåł (1). ◊ imp 3 sg dopomågåj (1). ◊ 2 pl dopomågåjcie (1). ◊ con 2 sg m byś dopomågåł (1). ◊ 3 sg by dopomågåł (1). ◊ 3 pl m pers by dopomågali (1). ◊ impers praet dopomågano (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Pomagać, udzielać pomocy, wspierać w czym, przyczyniać się do czego; praeiuvare, provehere, sublevare, subvenire, sustentare Cn (50):

dopomagać czego czym (1): Ale też y I. M. X. Arcybiſkup ſwoią przedmową tego dopomaga CzechEp 266.

dopomagać do czego (6): do odpráwienia dwoiákiey obowiązki Chrześćijáńſkiey/ ták znácżnie modlitwá święta dopomaga LatHar +3v, +2v, 662. Cf komu czemu.

dopomagać komu (30), czemu (8) [w tym: komu czego (10), komu do czego (2), komu na kogo (1), komu czym (3), komu w czym (1), komu czego czym (1), komu przeciw komu czym (1), komu do czego przez kogo czym (1)] (43): LibLeg 11/13; iż náuká wyele cżłowyekowi dopomaga. GliczKsiąż H3v; gdy [kto] nieprzyiaćielowi zbroią/ pieniądzmi/ [...] przećiw ſwemu Pánu dopomaga [jest oddany na męki]. GroicPorz ii, e2v; KwiatKsiąż E3v; RejAp 138, 159v; GórnDworz Bb3; iżći wſzytko [Pan] obiecał poſporzyć/ poſzcżęśćić/ y wſzytkich pocżćiwych ſpraw tobie dopomagáć RejPos 257, 34, 314v; RejZwierc 206v; Lecż to wiem/ iż wam [Żydowie] do tego głupſtwá to dopomaga/ żeśćie piſma naſzego nowego teſtámentu nieświádomi CzechRozm 70, 221; CzechEp 252; wie iże go [Boga] nędznicy miłuięmy/ tyle ile on nam duchem ſwoim świętym dopomaga NiemObr 113; Do cżego on ſam przez ſyná ſwego miłego nam dopomaga duchem ſwoim ś. nas w wierze prawdźiwey vtwierdzáiąc NiemObr 145; Niech ſie nas boią pogáńſkié narody. A ty nas niechćiéy odſtępowáć pánie: Y owſzem/ rácz nam dopomagáć ná nie. KochFrag 29; o S. Michále nápiſał Dániel Prorok/ że w pewnych rzecżách dopomagał ſynom ludu Izráelſkiego LatHar 325, 420, 604; A Czechowic lepák/ ácz tey śmiáłośći Budnego/ [...] nie chwali: [...] fałſzywemi przydátkámi ábo wykłádámi/ y nie ſzczyrym piſmá S. przekłádánim/ tegoż fałſzowánia bráćiſzkowi ſwemu dopomaga. WujNT 7; KlonFlis E4v. Cf cum inf, Ze zdaniem dopełnieniowym, Frazy.

dopomagać ku czemu (1): Kto ku kradźiectwu dopomaga/ álbo rzeczy krádźione przechowywa/ iáko ma być karan. GroicPorz oo4v.

dopomagać w czym czym (1): Obiecuiąc Ceſarz zá żywothá ſwego/ wſzytką chućią y miłośćią oycowſką ták rádą iáko y pomocą we wſzem dopomagáć. BielKron 330v.

cum inf (1): Ktorzy mu ná Kroleſtwo przyść dopomagáli. MycPrz I B2v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: tego (1); aby (3)] (3); ma tedy ocyec ſynowi ſwemu dopomágáć/ áby yemu przycżynę yákąſzkolwiek yednał żeby ſie grzeſſenya wyárował. GliczKsiąż P4, G7v; Leop Esth 16/20.

W formule przysięgi (1): Ták mi tego Pan Bog dopomagay/ y tá tho Swięta Boża Ewánielia. KrowObr 128v.

W formule modlitewnej (1): Cżegoć rácż dopomagáć wſzechmogący Bog troiáki w oſobach/ á ieden w iedynośći Boſtwá ſwego/ Ociec/ Syn/ y Duch ſwięty/ AMEN. RejPos A6v.

Frazy: »(Pan) Bog, Duch (święty) dopomaga« (8): A Pan będzye dopomagał mocy moyey záwżdy LubPs E2; BibRadz 7b marg, Rom 8/26; Gdźie duch Swięty dopomaga/ thedy zwyćięſthwo otrzymawa nowy cżłowiek nád ſtárym. GrzegŚm 33; RejPosWstaw 44v; CzechEp 125; Tákże też y Duch dopomaga krewkośći náſzey [adiuvat infirmitatem nostram]. WujNT Rom 8/26, Mar 16/20.
Szereg: »drogę słać i dopomagać« (1): Do ktorey powinnośći dwoiákiey/ przyſtoynego odpráwienia/ drogę śćiele y dopomaga modlitwá święta LatHar +2v.
a. Skutkować na coś (o leczeniu) (3):

dopomagać k(u) czemu (2): abowiem takie ſciſkanie żywota: na doł płod zpycha/ á ku richłemu porodzeniu dopomaga. FalZioł V 20b, V 27.

dopomagać k czemu czym (1): Iako ſą rozmagite lekarzſtwa w piciu/ albo w okadzeniu [...] albo ktoremikolwiek inſzemi obycżaymi k temu dopomagać. FalZioł V 27.

Zwrot: »zdrowiu dopomagać« (1): Też korzenie chrzanowe [...] wielcze zdrowiu dopomaga FalZioł I 117b.
b. Zapobiegać, zaradzać (1): [cesarz upominał Krola] aby [...] wſzythkim doległośćiam Rzeſkim z rádą zgodną Elektorow dopomagał wiernie BielKron 330v.
c. Współdziałać; towarzyszyć (3): Wiemy też że tym ktorzy miłuią Bogá/ wſzytki rzecży ſpołu dopomagáią ku dobremu [cooperantur in bonum] BibRadz Rom 8/28; Po tákiem piſániu Papież piſał Kſiążęciu [...] dziękuiąc mu że niechce tego błędu dopomágáć Luterowi BielKron 196; WujNT Rom 8/28.

Synonimy: podpierać, wspierać.

Formacje pochodne cf MOC.

Cf DOPOMAGANIE

KN