[zaloguj się]
[pdf]

DOPOMOC (75) vb pf

Pierwsze o jasne; -po- (12) MurzNT, SienLek, KochPs (6), KochFr, OrzJan, SarnStat (2); -pó- (2) KochBr, GosłCast; -mo- (13) MurzNT, SienLek, KochPs (6), KochFr, KochBr, OrzJan, SarnStat (2); -mó- (1) GosłCast.

Fleksja
inf dopomoc
praet
sg pl
1 m -m dopomogł m pers
2 m -ś dopomogł m pers
3 m dopomogł m pers dopomogli
f dopomogła m an
plusq
sg
3 m dopomogł był
imperativus
sg
2 dopomoż, dopomoży
3 dopomoż
conditionalis
sg pl
3 m by dopomogł m pers by dopomogli

inf dopomoc (30). ◊ fut 3 sg dopomoże (10). ◊ praet 1 sg m -m dopomogł (1). ◊ 2 sg m -ś dopomogł (1). ◊ 3 sg m dopomogł (3). f dopomogła (1). ◊ 3 pl m pers dopomogli (3). ◊ plusq 3 sg m dopomogł był (1). ◊ imp 2 sg dopomoż (12), dopomoży (1); -oż : -oży ArtKanc (2 : 1). ◊ 3 sg dopomoż (1). ◊ con 3 sg m by dopomogł (10). ◊ 3 pl pers by dopomogli (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVIII w.

Pomóc, udzielić pomocy; wesprzeć w czym; przyczynić się do czego; auxiliari Calag (75): Dopomoc. Auxiliari. Calag 269b; CzechEp 87; Proſzę/ álbo dopómóc nie leńćie ſie ſámi/ Albo nieprzeſzkádzaycie przedśięwźięćiu memu GosłCast 48.

dopomoc czego (8): bo vporna wiárá/ dopomoże wſzytkiégo SienLek 189v; RejPos 244v; Robotnego ſtanu ludźie iáko też wypráwy [wojennej] dopomoc ſnádnie mogą GrabPospR M2v, Kv, L2v. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

dopomoc komu, czemu [w tym: komu czego (1), komu do czego (4), komu ku czemu (6), komu czym (5), komu w czym (8), komu przez co (1), komu przeciw komu (1), komu czym przeciw czemu (1)] (58): OpecŻyw 147; OpecŻywSandP ktv; RejPs 29v; ysz mv pan bog dopomocz raczil kv doſthanyv yego panstwa zrak czeſſarza Thureczkiego LibLeg 10/149v; HistAl E6; BielKom Gv; Leop 1.Mach 8/13; BielKron 220; HistRzym 17v; RejPos 244v; RejZwierc 126v; RejPosWstaw [412]; HistHel D; MycPrz II B2; PaprPan Z, Ff4; Bogá [...] prośmy/ áby dopomogł [ut adiuvet] vśiłowaniu náſzemu. ModrzBaz 127v; KochPs 87, 167, 175; SkarŻyw 88; CzechEp 65; twoim sługom dopomoż [Boże] ArtKanc T17v, I16; OrzJan 106; LatHar 215, 220, 241, 408, 420 (7); KlonWor 38. Cf dopomoc komu do czego; komu przez co; komu w czym; komu czym przeciw czemu, cum inf, Frazy.

dopomoc komu do czego (4): Potym Ceſarzowa zmowiłá ſię znieiákim Wigiliuſem Archidyakonem kośćiołá Rzymſkiego: obiecuiąc mu do Papieſtwá dopomoc SkarJedn 136; LatHar [+12]v; SarnStat 1019.

dopomoc komu przeciw komu (1): Belá [...] do krolá Boleſłáwá vćiekł [...] proſząc o pomoc/ áby mu dopomogł przećiw bráku [!] BielKron 347v.

dopomoc komu przez co (1) rácż nam dopomoc z miłoſierdzia Boſkiego ſwego/ y przez to vniżenie twoie RejPos 34v.

dopomoc komu w czym (8): OpecŻyw 159; Leop Iudic 9/24; RejPos 243v; KochPs 50, 87, 167; Tylko mi chćiéy dopomóc w dźiśieyſzéy potrzebie KochBr 152; LatHar 241. Cf Frazy.

dopomoc komu czym przeciw czemu (1): W godźinę záſię śmierći [...] dopomoż mi modlitwą [...] przećiwko zdrádom nieprzyiaćioł moich LatHar 472.

dopomoc k(u) czemu (6): LibLeg 10/149v; A ktorym chćieli dopomoc [auxilio esse] ku kroleſtwu Leop 1.Mach 8/13; KochPs 150; KochFr 91.

dopomoc czym (7): OpecŻyw 147; OpecŻywSandP ktv; LatHar 420, 472, 479; A proſzę áby [W. W. z arcybiskupem gnieźnieńskim] [...] authoritate primaria dopomogli SarnStat 834. Cf dopomoc na co czym.

dopomoc na co czym (1): proſzono też poſłow Papieſkich aby też oćiec Papież Páweł thymże względem według innych dopomogł ná tę potrzebę poſpolitą/ ludem rycerſkim BielKron 314.

cum inf [komu czemu] (9): BielKron 368, 402; RejPos 165v, 184, 262v; RejZwierc 155; KochPs 105; dopomoż nam w świątośći żyć ArtKanc O15v; PaxLiz C3v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: tego (3), do tego (1), k temu (2), w tym (1); aby (3), iż (3), że (3), inne wskaźniki (5)] (14): Bowiemeś dopomogł iemu iż ſie wſſytko po myſli iego ſtáło RejPs 29v; HistAl E6; MurzNT A2; BielKom Gv; á ona mu ktemu miáłá dopomoc/ iákoby they rzecży ktorą przed ſię wzyął dokonał. BielKron 54v, 217, 310v; A ták iey ten miſtrz dopomogł że ią Kſiężną vcżyniono HistRzym 17v; RejZwierc 126v; RejPosWstaw [1102]v; MycPrz II A3, B2; Dopomożyſz nam ábyſmy ſię náwroćili ArtKanc I16; SarnStat 834.

Frazy: »(Pan) Bog (Boże, Panie Iezu) dopomoż(e), (dopomogł)« [szyk zmienny] [w tym: komu, czemu (8), komu w czym (3)] (11): RejZwierc 126v; A Bog też s ſwoiey łáſki dopomogł był iemu. HistHel D; Y temu Bog dopomoż mężowi dobremu PaprPan Z; KochPs 87, 167; SkarŻyw 88; Owa mu y doprawdy Pan Bog dopomoże. CzechEp 65; OrzJan 106; Dopomoż Pánie Iezu krewkośći moiey LatHar 215, 241; KlonWor 38.
a. Skutkować na coś (2):

dopomoc komu (1): że ten Sákráment nie iednemu dopomogł/ o ktorego zdrowiu iuż zwątpili byli Doktorowie. LatHar 648.

Zwrot: »do zdrowia dopomoc« (1): Bo iáko choremu máło po wymownym lekárzu/ iedno żeby do zdrowia co narychley dopomogł RejZwierc 84v.
b. Wyratować [komu z czego] (1): Niewiáſthá máiąc bacżenie ná ſtan krolewſki/ dopomogłá mu z więźienia BielKron 303v.
c. Zachować, ocalić [czemu] (1): Gdy kto wſtąpi na vrząd przez fortil álbo moc/ Trudno tey to wolnośći ták dobrze dopomoc. WierKróc B3.
d. Zdołać, potrafić (1): Woźny wołał po woyſkách/ ieſli im Bog da dopomoc miáſto wźiąć wſzyſtkie ſkarby rycerzom rozda. BielKron 251.

Synonimy: podeprzeć, wesprzeć.

Formacje pochodne cf MOC.

Cf DOPOMOŻENIE

KN