[zaloguj się]
[pdf]

DRUŻYNA (42) sb f

Fleksja
sg
N drużyna
G drużyny
D drużynie
A drużynę
I drużyną
L drużynie
V drużyno

sg N drużyna (11). ◊ G drużyny (4). ◊ D drużynie (4). ◊ A drużynę (3). ◊ I drużyną (12). L drużynie (5). ◊ V drużyno (3).

Przydawka zawsze w sg. Orzeczenie w sg (6) BielKron, KlonFlis (2), KlonWor (2), ZbylPrzyg; w pl (8) BierEz, BielKom, BielKron (3), StryjKron, KochFr, KlonFlis. Zaimek „który” w zdania względnym w funkcji podmiotu występuje w pl, np.: Z tą wszystką drużyną moją, ktorzy około mnie stoją (3) BierEz, BielKron (2); w sg (1) KlonWor.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

coll. od „drug”: towarzysze, przyjaciele, wspólnicy, grupa, gromada jednostek równych sobie pochodzeniem lub stanem albo związanych wspólnotą interesów; collegium, comitatus, factio, familia, grex, numerus, secta, socii, sodales, sodalitas Cn (42): Ezopie iáko ty mniemaſz/ A komu mię przyrownywaſz: Z tą wſzyſtką drużyną moią/ Ktorzy około mnie ſtoią. BierEz Gv, C2, K2, S2; Widzątz vbogą rotę/ a zwłáſzcża Przygodę w łá[c]ané ſukni/ a iną drużynę odraną ForCnR C4v; BielKom F4, G5v; Bráćią állegowáć będę/ Poboru nie zwolę/ źiemię Ruſką/ Moſkwie y Tátárom otworzę [...] Ná kóniec/ ktemu Seym przywiodę z moią drużyną OrzQuin C2v; NiemObr 81; Bom ia ſam ieden zoſtáł z téy drużyny/ Co pociágáli ná ſię téy pierzyny. KochFr 27; CiekPotr 4; Abo więc muśiſz mowić z tą drużyną [z flisakami]/ Dźiwną Láćiną. KlonFlis H2v, Ev, F3; KlonWor 35; Ták roſkoſzna drużyná między ſobą práwi/ Ták z nich [młodzieńców na weselu] káżdy/ śmieiąc ſię/ tey ſię Pánnie ſtáwi. ZbylPrzyg A4v.

W charakterystycznych połączeniach: drużyna odrana, przeważna, rowna, rozkoszna.

Wyrażenia: »dobra drużyna« (2): Abowiem w dobrey drużynie/ Niewiedzieć gdy cżás przeminie. BierEz R3v; PaprUp G3.

»mieszana drużyna« = zbieranina (1): poſłał pirwey z hárdym á dotkliwym poſelſtwem Mecyus do Tulluſá mowiąc/ iż nam ſłuſzniey tu roſkázowáć właſnym dzyedzicom/ coſmy ſie tu z dawná porodzili/ niżli wam zbieráney á mieſzáney drużynie/ to ieſt/ Etruſzkom y Sábinom/ á ktemu názbieráliſcie łotroſtwá tułáiącego ſie po ſwiecie BielKron 101v.

»miła drużyna« (1): Bądźćieſz tedy dobrey myśli miła drużyno/ [...] piymyż/ á gardłá ſwe áż do wierzchu náleymy. WerGośc 230.

W przen (2):
Zwrot: »rownej drużyny z sobą nie mieć« = nie mieć nikogo równego sobie (1): tak theż on [Bóg] od ktorego wſzytki rzecży pocżątek maią/ chćiał ſie pod iednoſćią iſtnoſći zamknąć/ á żadney rownej drużyny z ſobą nie mieć. KłosAlg Av.
Wyrażenie: »Judaszowa drużyna« = obłudnicy, oszuści (1): PRzydźie nam teraz mowić o Náturze Liśiey: [...] Pod Liśim podobieńſtwem ći ſię zámykáią/ Ktorzy ſię trochę niżey porząd dotykáią. Iudaſzowa drużyná: Naprzod ktora prośi NA BOGA, NA VBOGIE, ſtąd korzyść odnośi KlonWor 46.
a. Oddział żołnierzy, poczet zbrojnych, najbliżsi towarzysze broni; commilitium, contubernium Cn (20): abi then voyewoda czo ſzye myeny y sgyego drvziną bily bi widany hoſpodarv moyemv LibLeg 11/168v, 11/100v; Tóżći też vczynił ten Herborth ſławny náſz/ który ku zmordowánéy iuż bitwą drużynie/ ták wołał krzykliwie OrzQuin R3, R3; StryjKron 41; MEzny Sławiánin LECH w ten kray wiáchawſzy Druzynie ſwoiey ſpłácheć rol rozdawſzy: Rozſzerzał z nimi włość w ſzerz KlonKr A.
Wyrażenia: »mała drużyna« (5): ná plácu ich też wielkość poległá á ſam Carz ledwo w máłey drużynie vciekł StryjKron 270, 122, 220, 310, 497.

»drużyna miła« (1): Chwalą Leonidę ſwégo Grékowie/ który [...] táko vpominał drużynę miłą ſwoię OrzQuin R3.

»drużyna wierna« [szyk 1 : 1] (2): Tu o wierna drużyno gárdłá daymy/ cześć Pánu ſwemu po ſobie zoſtaẃmy OrzQuin R3, R2v.

»zbierana (a. zebrana) drużyna« = zbieranina, zbiorowisko ludzi różnej narodowości, wojownicy nie stanowiący karnego, zwartego oddziału, najemnicy [szyk 6 : 1] (7): tám v rzeki Cżarney vderzył ná nie Woiewodá Krákowſki Włodzimierz z zebráną drużyną BielKron 360v; Dla cżego zbierána drużyná naſzych bratow tak s Cżech z Moráwy/ s Sląſká/ y s Polſki/ ſzli do Węgier BielKron 395v, 101v, 338, 362, 384v, 392.

Synonimy: kompanija, rota, towarzystwo; a. poczet.

SB