[zaloguj się]
[pdf]

DYCHANIE (20) sb n

a jasne; teksty nie oznaczają é.

Fleksja
sg pl
N dychanie
G dychaniå
A dychanie dychaniå
I dychanim
L dychaniu

sg N dychanie (8). ◊ G dychaniå (2). ◊ A dychanie (4). ◊ I dychanim (2). ◊ L dychaniu (1). ◊ pl A dychaniå (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI ‒ XVII w. s.v. dychać.

1. Oddech, oddychanie; spiratio BartBydg (16): Spiratio, in divinis, dichanye, ducha vivodzenye BartBydg 148; Zaſię radzić [niewieście] aby dychanie w ſobie zadzierżawała FalZioł V 20b, I 78b, 115d, 142d, III 42a; GlabGad C8v; Przeſtańćie ſię (przeto bać) cżłowieká/ ktorego dychanie [flatus] w nozdrzy iego BudBib Is 2/22.
Zwrot: »zapalać dychanie« (1): łaznia/ ciepłem á gorączem ſwym zapala dychanie FalZioł V [30] v.
Wyrażenia: »ciężkie dychanie; ciężkość dychania« = dychawica (3; 1): PRzygadza ſie też cięſzkie dychanie dzieciom FalZioł V 39v, V 37v, 39; Medyáná/ pomaga náprzećiw ćięſzkośći dychánia SienLek 35v.

»przez nos dychanie« (1): Aſtromi [...] nie iedzą áni piją/ tylko przez nos dychánim żywą BielKron 8.

»dychanie wiatru« = wdychanie i wydychanie powietrza, oddychanie powietrzem (1): przez dychania wiathru [człowiek] nie może y iedney godziny trwać. GlabGad F4v.

a. Chuchanie; tu: czynność liturgiczna (1): kto wam tzynić roſkazał ty krziżyki ty kreſlánia/ ty poprzyſięgánia/ ty Dychánia ty w koło chodzenia? KrowObr 73v.
2. Duch, dusza, istota żyjąca; spiraculum Vulg; anima, halitus, mens, spiritus PolAnt (4): Wſzelkie dychánie [halitus (marg) spiritus (–)] niech chwali Bogá. BudBib Ps 150/6, Is 57/16.
Wyrażenie: »dychanie człowiecze« (2): Poświátá Páńſka. dychánie cżłowiecże [spiraculum hominis] Leop Prov 20/27; BudBib Prov 20/27.

Cf DECH, DUCH, DYCHAĆ, TCHNIENIE

WK, BC