a. Wypowiedzenie przyczynowe: bo, ponieważ; enim, nam Vulg, PolAnt, Modrz; quia Vulg, PolAnt, JanStat; siquidem Vulg, PolAnt, Cn; cum, quandoquidem, quoniam Mącz, Cn; eo quod, et, pro eo, quod PolAnt [w tym: w postpozycji (3578), w antepozycji (670), w interpozycji (73)] (4321): March¹Wiet Av; BierEz B3 (4); Pilát tymi ſlowy ſám ſie oſądzil ij potępil/ bo gdyż to bylo w iego mocy ijż go mogl wybawitz od ſmierci/ żádneé wymowy mietz niebędzie ij że go nie wyzwolil widzątz go bytz niewinnégo. OpecŻyw 131 (20); PatKaz I 15 (10); a gdyſz ona zakonnycza byla nabozna ku pannye maryey [...] cząſto proſzyla panny maryey PatKaz II 78 (4); gdyſz yezus crystus ſnyey ſyą narodzyl ſluſzno uyerzymy yſz byla ſzwyąta czudna cznotlyua PatKaz III 133v (14); HistJóz D3v; MetrKor 46/47; FalZioł IV 1c (6); Nalepſzi wſzech bytnoſci ieſt ſwiat bo ieſt Boże ſtworzenie. Nawiętſze z bytnoſci mieſtcze, gdyż wſzicko w ſię zabiera. Naprędſza z bytnoſci ieſt rozum bo wſzędy zbiega. BielŻyw 3; ale gdyż on prawdę zawſze powiadał tak iemu wierzono iż też bronili iemu przyſięgi. BielŻyw 98 (8); BielŻywGlab nlb 9 (2); otrokom zbytnie ſwadziebnym poſpolicie włoſi opadaią, á łyſi bywaią, gdyż w takowey ſprawie wychodzi barzo wiele ciepłey wilgoſci przyrodzoney która ieſth matheria włoſow. GlabGad B2 (73); tego niektorzy na łatzinę, Magnus canis, to ieſt, Wielki pies. nazwali. Ale nie ieſt tho prawy wykład. Gdyż Cham po thatarſku nie pſa ale kxiążę znamionuie MiechGlab 29 (10); KłosAlg A2 (3); nywczem po yego voly aradzie nyeposthampvy. Gdyſſ on nycz wporvczenyv od naſſ nyema LibLeg 7/35 (15); WróbŻołt C5v (3); O żnamienitoſci iey rodu/ z ktorego domu y rządu poſzła/ gdiż to każdemu iawno nie zda mi ſie potrzeba tu wyſlawiać. WróbŻołtGlab A3 (5); GDyześ ty miły panie y obronca naſz y vtwierdzenie naſſe: [,,.] racz miły panie vwieſc troskliwe myſli naſſe z vczyſkliwych trudnoſci wſſech zprzeciwnikow naſſych RejPs 26v (48); LudWieś A4; SeklWyzn g2; RejJóz A6 (8); Grzeſą ktorzy malzeńſtwem gardzą dla vboſtwa/ [...] gdiz niecznotliwe żiyą. SeklKat K3v (11); A tak gdiż ſię czas gotować Vcz ſię czo mas tam rokować. RejKup c5v; Ty wzdy czo mozes niebogo Gdyż nedznik niema nikogo. Czo rozumies to pomagay RejKup f6 (16); RejKupSekl a4 (2); HistAl B4v (10); Także też y kápłan/ mnich/ mniſzká/ gdyż Bogu czyſtość ſlubili/ w małżeńſtwo ine wſtępić nyemogą. KromRozm I C2v (10); MurzHist Dv (9); MurzNT Matth 2/18 (7); I przetóſz on ſám ieſt ſprawiedliwością naſzą/ on dobrocią naſzą/ gdyſz ſwoiéi niemámy. MurzNTSekl A4v (2); KromRozm II m3 (3); KromRozm III C6; Dla czego egzekucyja dość nie może, bo jej nie masz z kiem i jako czynić, gdyż i czasu do tego niedostawa Diar 27; A gdyż rożna jest tej każdej obrony natura, rożno też o nich musi być namawiano Diar 42; aby też im tej wolności zezwoleniem jakim swem nie ujmowali, gdyż nie na to są posłani, aby mieli wolność szlachecką cieśnić, ale owszem ją szerzyć. Diar 54 (59); DiarDop 105 (3); BielKom nlb 3 (4); GliczKsiąż E7 (2); Przycżyná iż to ſłuſznie Pan vcżynić ma/ gdiż ieſt ſprawiedliwy á wierny w obietnicach. LubPs Hv marg; Wſſyſcy ſwyęći boycye ſie ták Páná Bogá ſwego/ Gdyż nye znáyą niedoſtátku co ſie boyą iego [quoniam non est inopia timentibus cum 33/10] LubPs I2; Bowyem ſam Bog roſproſſył tych poborcow kośći/ Y poháńbił ye márnye zá ich wſſetecżnośći/ Gdyż yeſt Bogyem co ſie mśći káżdey nyepráwośći. LubPs N5v; Gdyż on ſam yeſt mym Bogyem [Quia ipse Deus 61/7] á opyekálnikiem/ Nie ſie zle nye może sſtáć nádemną nędznikyem. LubPs O6v; Chwalcyeſz Páná iż yeſt dobry [quia bonus 134/3] á imyenyu yego/ Spyewaycie gdyż wiecye iż nyet nád nye nie lepſſzego [quoniam suave]. LubPs dd4 (236); Z ſtrony thedy vrzędu ſwego Káth gdyż przed Swiátem áni przed Bogiem nic niegrzeſzy/ zelżywoſći niema żadney GroicPorz hv (9); KrowObr 74v (8); poſtronni narodowie/ ięzyk (á podobno y dowćip) Polſki ná máłey piecży máią/ iákoż też z łáſki bożey nie bárzo ſie ieſt cżym chłubić/ gdyż nie dbálſzych ludzi nie máſz iáko Polacy/ á coby ſie w ſwym ięzyku mniey kocháli. RejWiz A4v; Nic nie trudno kto zácżnie co w twe ſwięte imię/ Gdyż pewna iż ktoć dufa nigdy nie záginie. RejWiz 3; Bowiem káżdą ſkrytą myſl ſnádnie wyda mowá/ Gdyż záwżdy gębá plecie o cżym myſli głowá. RejWiz 6v (170); Leop Deut 1/37 (4); OrzList e3v; UstPraw Av (2); LeszczRzecz A2v; RejFig Bb2v (2); ſławna gwiazdá iego [Jupitera] Imieniem ieſt przezwaná/ gdyż ſwym przyrodzeniem/ Láſkáwie ſie obchodzi/ z ludzkim pokoleniem RejZwierz 48; IEſliżeby ſie w Herbyech/ gdzye co pochybiło/ [.,.] Nie miey zá złe/ proſzę cie/ gdyż z niewiádomośći/ To ſie sſtáło/ á wierz mi/ że nie z niedbáłośći. RejZwierz 93 (29); trudno ſię było oſtrzedz żeby ſię iákie obłądzenie ſtáć nie miáło/ gdyż ſie to przy ták wielkiey roboćie przydáć muśi BibRadz *5v; A przetoż vſkromieni ſą ſynowie Izráelſcy ná tenczás/ á zmocnili ſię ſynowie Iudſcy/ gdyż vfáli Pánu Bogu oycow ſwoich. BibRadz 2.Par 13/18; Zmiłuy ſię nád ſynem moim/ abowiemći lunátykiem ieſt/ y zle ſię ma/ gdyż cżęſto kroć wpada wogień/ y cżęſto kroć w wodę. BibRadz Matth 17/15 [14] (147); BibRadzBaz ktv OrzRozm S2 (17); wſzákże ſie rychło Cżechowie wroćili gdyż poniewoli ſzli BielKron 228 (191); GrzegRóżn B2 (15); iákmiarz vſtawicznie błądzą/ gdyż w káżdey reczy [!] boią ſię iżeby nie zbłądzili. KwiatKsiąż F (6); Mącz 71c (3); MączLub nlb I3 (2); OrzQuin A4 (15); Wſzędy nam przypiſuią że długo ſypiamy/ [...] Acz to (mamli prawdę rzec) práwie ták być muśi/ Gdyż nas namilſzy Trunek do świtánia duſi. Prot B4v (7); ProtStoj E2; SarnUzn B4 (2); SienLek 5 (7); LeovPrzep A2 (2); inych cnot y obycżáiow twoich wylicżáć niechcę/ gdiż ſie im iuż dobrze ludzye przypátrzyli RejAp A A4v; A thák toć ieſt chwałá s każdego ſtworzenia Pánu temu/ gdyż ſie w káżdim okázuie dziwna moc á wielmożność ie^go RejAp 54 (178); Mógł bych ieſzcże y co ku temu więcey powiedzieć/ ále gdyżem telko dwu ſpomnieć obiecał/ rozumiem że mi w.m. dáley mowić nie dopuśćiſz. GórnDworz Aa (37); Gdyżeś ták wierny/ odpuſzcżam tobie tę ſmierć HistRzym 120 (13); Abowiem to dziſieyſze ciáło náſze máło może odnieść błogoſłáwieńſtwá ná ſobie/ gdyż ieſt z ziemie ſpráwione/ á w zyemię ſie záś obroćić ma. RejPos 33; A ták gdyż to pewnie wiemy/ iż nam żadne imię nád to ſwięte imię nic pomoc nie może: áni nas zbáwić może/ á przed tym imieniem drżą y vpadáią ná koláná wſzytki mocy niebieſkie/ ziemſkie y piekielne. Odłożmyſz wſzythki ine imioná ná ſtronę RejPos 34; A gdzieſz thu nádzyeie ſzukáć? á gdzyeſz ſie thu iákiego rátunku nádzyewáć? V ſwiátá prożno/ gdyż go piſmo zowie lothrowſką [!] iáſkinią. V cżłowieká prożno/ bo też każdy ma co s ſobą cżynić RejPos 167v; A ták cżárt mamy záwżdy [...] vſzu á ięzyká ſtrzeże/ gdyż mu thy dwa cżłonki na-ſzkodliwſze. RejPos 204; A ták thy idź precż á day mi pokoy s tymi omylnemi rádami twemi/ gdyż ia inſze rády mam/ a inſze náuki Páná ſwe^go. RejPos 240 (794); RejPosWiecz² 92 (2); RejPosWiecz³ 96v (4); BiałKat 21 (33); BielSat N4v; GrzegŚm A3 (7); HistLan D2 (21); KuczbKat 15 (16); Także theż y pánie matki około dzyewecżek ſwych powinny takież pilność mieć/ gdyż to ieſt narod mdły á ná wſzytko ſnádnie náłomny. RejZwierc 7v; A coż mu s tego roſcie pátrzay/ Wnet ſławá wiecżna/ wnet od wſzech błogoſłáwieńſtwo [...] wnet zá tym dobry á poććiwy żywot/ w ktorym áni żadnego záfráſowánia/ áni żadnych trudnośći nie cżuie/ gdyż nikogo nie draźni/ gdyż ſie wſzem iáko poććiwy á cnotliwy cżłowiek záchowywa. RejZwierc 102 (123); BielSpr b3v (33); WujJud A5 (35); WujJudConf 17v (31); RejPosRozpr b3 (9); Wſzytki tedy thy ſłowá Apoſtolſkie pilnie ſobie vważáć będzyemy/ gdyż oſobne pożytki á nam bárzo potrzebne w ſobie zámykáią. RejPosWstaw 21v (19); bo ſię nie boimy Izráelitow/ gdyſz to ieſt lud niewalecżny/ á iemu nie z ſtawa mocy żadney przećiw ták wielkiemu woyſku BudBib Iudith 6/1 (36); MycPrz I A2v (40); WierKróc A2 (8); BiałKaz F4v (16); BudNT przedm a2v (18); StryjWjaz C4; Ná tym máło iż ták mowią vcżonymi będąc/ gdyż przedſię bárzo źle y głupie mowią. CzechRozm 150 (138); PaprPan R2v (5); KarnNap A2; ModrzBaz 131 (21); ModrzBazBud ¶5 (2); SkarJedn 14 (2); iednoć przypomnię/ áby to ſtrumiéń źimny/ áni gorący bárzo niebył/ gdyż obádwá bárzo ſzkodzą Oczko 16v (71); KochPs 185; SkarŻyw 80 (15); ZapKościer 1580/4 (2); StryjKron 11 (21); CzechEp 14 (204); CzechEpPOrz *4 (2); KochJez A4v; ktorych też ſłow/ vżywáią przećiwko nam kátolicy: ále okęſzonych/ gdyż tego co potym ſtoi/ nie vważáią. NiemObr 109 (45); ReszPrz 27; ReszHoz 122 (4); WerGośc 203 (7); WerKaz 275; WisznTr 5; BielSjem 3 (3); KochTarn 77; PudłFr 58 (2); Chodźćieſz me miłe Owiecżki/ gdyż procż mnie inney vćiecżki/ tu ná tym Swiećie nie maćie/ wſzędźie Wilcy, ſámi znaćie. ArtKanc P4v (30); A gdyż nam tá kráiná wychowánie dáłá/ Rádzibyſmy by w ſobie wſzyſtko dobre miáłá. BielRozm 8; o mężoboyſtwo záwżdy gárdłem karżą/ gdyż to ieſt dáleko więtſzy grżech zábić/ niśli vkráść GórnRozm E3v (21); KochWr Jan 18; PaprUp D2 (7); ActReg 3v (52); GostGosp 2 (11); GostGospSieb +2 (6); A ieſli z lekárſtwá żaden nicżegoy ſie inſzego nie ſpodziewa/ iedno tego coby dla porátowánia zdrowia ſłużyło/ gdyż dla tego ſámego ieſt poſtánowione/ ták s práwá nie ma też nic inſzego pochodzić/ iedno coby R.P. było pożytecżnego/ gdyż dla tego ſámego bywaią poſtánowione. Phil D3; Cum dubia et fragilis ſit nobis vita tributa, In mortem alterius ſpem tu tibi ponere noli. To ieſt/ Gdyż krociucżki ieſt cżás żywotá ludzkiego / Nie chciey ſwey nádzieie mieć w ſmierći drugiego. Phil H3 (52); GórnTroas 4 (6); KochCzJan A2v (2); GrabowSet B4 (36); OstrEpit Ay (2); WyprPl A2; LatHar 68 (4); Lecż duſze ich y náſze iednáko ſię máią/ Ták w ćiele iák bez ćiáłá gdyſz nie vmieráią, KołakCath C (7); KołakSzczęśl A3v; RybGęśli B4v; Dobrzeć ſługo dobry y wierny : gdyżeś nád máłem był wiernym/ nád wielem ćię poſtánowię WujNT Matth 25/21; A odpuść nam grzechy náſze: gdyż y my odpuſzczamy káżdemu winowáycy náſzemu. WujNT Luc 11/4 (176); WysKaz 4 (4); JanNKar D3; JanNKarGórn H2; Burgrabſtw Káſztelanóm dáwáć nie będźiemy: gdyż to oboie ſtać weſpółek nie może. SarnStat 77 [idem 491]; Sędźia ſądzący nie może bydź o złe ſkazánié nágánion: gdyż nie on ſam/ ále ini/ y wiele ich ſądźi. SarnStat 797 (145); vfay ſwému krolowi: Zeć ón pewnie pomoże/ záſtáwi ſie zá ćię/ Gdyż ón pilné ſwé oko záwżdy miéwa ná ćię. SiebRozmyśl [A4] (12); GrabPospR K2v (6); Wſzákoż ile rzecż można/ Oycżyznie tym ſłuży: Gdyż każdy iey powinien/ y w poſługách dłuży. KlonKrGum Av (3); KmitaSpit C4; Aduerſarze záśię/ ktorzy ſtárzy ſą/ iuż ſię też doſyć o tę wiárę nákłopotáli y wyćiągnęli/ á prozno/ gdyż przećiw Bogu PowodPr 46 (18); SkarKaz 1a (15), C (5); CiekPotr 85 (5); CzahTr C2 (29); Gdyż ſłuſznéy rzeczy proſzę/ Powiédz mi z ochotą. GosłCast 29 (22); BOże by iák narychley tego ſmutku pozbyć: Gdyż w nim będąc/ nie zda ſie iuż y ná świećie żyć. PaxLiz B3 (41); SkarKazSej 667b (6); Wſzytkoto żywie z przyrodzenia w wodźie/ Gdyż nie może trwáć ná ſuſzý o głodźie. KlonFlis C (10); SkorWinsz A2; Náżycż ty mnie zdrowych nog: ia náżycżę tobie Ocżu miáſto pochodnie/ gdyż mam zdrowe obie. KlonWor 51 (7); SzarzRyt B3v (2); Dobrać też z bobrem ſzubá ktorąć mátká dáłá/ Gdyż oną od ſwey mátki tákową też miáłá. ZbylPrzyg B2.

Połączenia: »gdyż ... (a) dlatego; a dlatego ... gdyż« (22 : 4): A dla tego wſſyſcy ludzye wyznáyą cye Pánye/ Gdiżeś ſam po wſſytkim ſwiecie wzyął opánowánye LubPs M3; Gdyż o tho N. w ſwey odpowiedźi mienił iż tego niewinien/ y Przyſyęgę iemu przyſądzoną wedle práwá oddał/ dla tego ma być wolen od ſpráwy tákowey GroicPorz z3 (2); RejPos [278]v; GGyż [!] prózné ieſt práwo/ ieſli nie będźie chowano: A chowáné bydź niemoże/ áżby ku wiádomośći przyſzło: dla tego wſzyſtkié vſtáwy náſzé/ w iedno zebráć [...] roſkazáliſmy. SarnStat 50 (19).

»gdyż ... (a) przeto(ż)« (80): BierEz S2; OpecŻyw 187; PatKaz I 13v; PatKaz III 118 (2); BielŻyw 93; BielŻywGlab nlb 14; gdyż ziemia ieſt cżarna przeto też y to czo z ſamey ziemie pochodzi muſi cżarne być. GlabGad F (20); ZapWar 1535 nr 2413 (2); WróbŻołt K7; LibLeg 11/76; SeklWyzn 4v; Diar 82; GliczKsiąż C7; GroicPorz n2 (2); KrowObr 198v (2); Bo gdyżeś thy złupił wiele narodow/ przetoż też y ćiebie łupić będą ini wſzythcy narodowie BibRadz Hab 2/8 (2); GrzegRóżn A2 (3); OrzQuin H4 (3); SienLek lv; GrzepGeom Gv (2); HistRzym 5v (8); BiałKat 223v; HistLan E (2); KuczbKat 350; gdyż żywot náſz zákryty ieſt w Pánie Kryſtuſie/ przeż go też tám w nim á nie gdzye indzye ſzukáć mamy. RejPosWstaw [110³]v (3); MycPrz II A (2); CzechRozm 103; Gdyż w káżdey Rźecżypoſpolitey bárzo máło záwżdy tákich bywáło/ ktorziby inſze mnoſtwo ludu cnotámi przechodźili: á przetoż onego ktorego miedzy wſzytkiemi namędrſzego á nayſpráwiedliwſzego być rozumieli [...] Pánem wſzytkiey źiemie obieráli ModrzBaz 15v (2); Oczko 13v; ActReg 147; GrabowSet Ev; WujNT 104; GDyż prze pilné ſpráwy Séymowé/ któré ſie ták długo prowádźiły/ á pánowie Woiewodowie y ſzláchty wiele zábáwić ſie tu muśieli/ Okázowánié dóydź ná czás náznáczony nie mogło: przeto [...] odkłádamy ie ná święto świętégo Máćieiá SarnStat 127 (6); CzahTr C3; PaxLiz D2.

»gdyż ... a tak« (12): GlabGad H8v; RejKup e8v; Diar 74; OrzList bv; BielKron [332³]; GrzegRóżn J; RejPos 47v; RejPos Wiecz² 90v; ArtKanc Sl6v; GDyż złodźieyſtwá y łotroſtwá dla ſrogośći vczynku/ y dla boiáźni przez złoczyńce więtſzéy częśći bywaią zákryté/ [...] A ták ná poháńbienié złego vczynku y złoczyncow ſkázuiemy [Cum... itaque JanStat 619] SarnStat 700 (3).

»gdyż ... tedy(ć)« (114): OpecŻyw 180 (2); PatKaz II 19v; PatKaz III 116v; FalZioł IV 41c; BielŻyw 142; BielŻywGlab nlb 13; LibLeg 6/157v; Diar 28 (2); GroicPorz i2 (2); A gdýſz to iáwnie widziemy/ iż Mniſzy nic nierobią iedno proznuiąc w klaſſtorzech ſiedzą/ y dármo ċhleb iedzą: Są tedy w klątwie Bożey KrowObr 140 (9); RejWiz 134; BibRadz *2 (7); Gdyż ná thym rzecż ſtánęłá/ áby dziſieyſzego dniá o wiárę świętą zoſtáło dwádzieśćiá tyſiąc męcżennikow Węgrow/ zá powodem Páwłá Tomore^go zakonniká: Nieźle by tedy áby kánclerz iechał do Rzymá/ powiádáiąc to Papieżowi iżby wżdy nas kanonizowano BielKron 307 (3); GrzegRóżn H3 (2); a gdyż w każdych leciech yeſt to rzecz niewiedziec o woley B. brzidliwa/ mayą tedj być napominani iżeby ſię B. rzeczami niebrzydźili KwiatKsiąż D3 (11); OrzQuin C (3); SarnUzn C6v; RejAp 52; GórnDworz S3v; GrzepGeom E3; HistRzym 131; RejPos 74 (4); RejPosWiecz² 91; KuczbKat 4 (16); nie trzebá go też názbyt w grozie chowáć/ bo oná młodość iego/ gdyż ieſzcże ſmyſły ſłábe we mdłym ćiele być muſzą/ tedy zbytnią grozą a fráſunkiem ſnádnie może być zgwałcona RejZwierc 7 (2); WujJud 39; RejPosWstaw [143³]; BudBib Bar 5[6]/49[50]; BiałKaz D3 (2); StryjWjaz A2v; KarnNap C3 (2); ModrzBaz 66v; CzechEp 130 (2); OrzJan 117; KołakCath A2; KołakSzczęśl A4v; WujNT 60 (4); GDyż káżdy gwałt nie przez przyczyny rozmáitémi vſtáwámi práwnémi bywa bronión y hámowan: Máyeſtat tedy krolewſki zá ſłuſzną rzecz rozumiał/ áby w tym pożytki poddánych ſwych opátrzył [Cum ... igitur JanStat 588]. SarnStat 705 (22).

»gdyż więc« (6): RejWiz 144; Quandoquidem coniunctio causalis, Gdyż/ Gdyżwięc niektórzi z Czeskiego mówią poniewaſz. Mącz 338a (3); ieſli z przymiotu ropá przez pendent z nich ćiecze/ á z dobréy woléy ſtánowić ſye niechce/ do tego Cieplice nalepſzé: gdyż więc tá chorobá czáſem ani Sálſą/ ani Drzewem/ vléczoná być niemoże Oczko 15; PaxLiz B3.

»zwłaszcza gdyż« (10): WróbŻołtGlab A2; DiarDop 116; acż ſie náſzy przećiw iemu zbieráli z Niemiec/ z Cżech y z Hiſzpániey/ ále nic nieucżynili/ zwłaſzcżá gdyż ſámi Krześciánie ſpołu walcżyli/ to ieſt Ceſarz z kſiążęty á z krolem Fráncuſkim. BielKron 259; KwiatKsiąż F2; OrzQuin E; RejPos 198 (2); Pámiętay/ ieſt przydáne/ iż święcenie tego dniá/ ku Obrzędom należy. O cżym ludźie vpomnieć trzebá/ zwłaſzcża gdyż práwo przyrodzone tego vcżyło/ że Pan Bog cżáſu ſwego porządnie chwalon być ma KuczbKat 295 (2); JanNKar A3v.

W połączeniu z partykułą trybu warunkowego -by (22): LibLeg 11/175; BielKron 199; RejAp 60v (2); GórnDworz Hhv; RejPos 326v (2); Było y ieſt ieſzcże inych názwiſk niemáło/ kthore na then cżás opuśćić zá rzecż ſłuſzną ſie zdáło/ gdyżby nam też máły pożytek przynieść mogły. RejPosRozpr c4; MycPrz I B3 (4); Bo inácżey/ rzecżyby duchownych nie poiął/ ániby ich wyrozumiał: gdyżby mu głupſtwem iednym były. CzechRozm 185v (3); CzechEp 32 (3); WysKaz 41; SkarKaz 275a; Cżego ia o was dobrem ſumnieniem nie mogę/ Miánowićie powiedźieć gdyſzbym tym złą drogę. Vſłał ſobie przed Bogiem CzahTr F2; GosłCast 48.

b. Zdanie podrzędne uzasadnia wniosek zawarty w zdaniu nadrzędnym przez ukazanie rezultatu; et, -que, quia, quod, quoniam PolAnt; enim Modrz [w tym: w postpozycji (168), w antepozycji (3)] (171): March¹ A3; BierEz C3; O gdyſz tą przenayczyſthſza panna począta abo ſyą począla wzyuoczye ſzwyątey anny o zayſte muſyalczy bycz y byl ſzwyąty zyuoth ſzwyątey anny wktorym to noſzyla PatKaz II 71; PatKaz III 143v; FalZioł IV 1c (4); GlabGad A2v (5); KłosAlg A2v; ComCrac 11v; RejJóz F3; Wierze że niebo/ y ziemia Práwie ſyę już przeciw mnie má Gdyż jnem łudziam [!] ffolgują Namnie ſzrogoſcż okazują RejKup p2v; HistAl C6 (2); MurzHist Pv; MurzNT Ioann 9/16 (4); KromRozm III D3; BielKom E5; Thu przez then rozdzyał wſzytek yeſt modlitwá przećiwko złym á fáłeſznym ſkaścom náuki Páńſkiey iż ſnadź o nyę nie dbáią/ gdyż ią tłumią. LubPs bb6v marg (17); KrowObr 21; choć ſie tu wolnie rodzimy/ Przedſię iednák pod iárzmem do śmierći chodzimy. Gdyż nie ieſt żaden mocarz áby práwá ſwego/ Nie muſiał nieść na ſobie záwżdy powinnego. RejWiz 88; Gdyż ſie nie sſtáć nie może bez twoiey [Boże] pomocy/ [...] Tyś ieſt Bog nieſkońcżony RejWiz 165 (7); Z tąd ſię okázuie iáko ludźie z przyrodzenia ſą ſklonni ku báłwochwálſtwu/ Gdyż oto wſzytek dom Nachorow był im ſplugáwion/ choćiaſz byli ieſzcze od Semá żywego wźięli náukę o prawdźiwey wierze BibRadz I 18c marg (8); gdyż then dom ku vpadku ſye náchylił/ muśiał on podobno z miáry ſwey wyſtąpić/ y od gruntow ſye ſwych odchylić OrzRozm E3; obacżylem tám wielki niedoſtátek ich/ gdyż nic koſztownego me mieli áni żyznego BielKron 451 (4); GrzegRóżn D2v (3); OrzQuin N4; SienLek T4v; Pan nie iedno do koſciołow woła. tą trąbą ſwoią/ ále do namnievſzego z nas/ gdyż tu dokłádáć racży: Kto ma vſzy ſłuchay co Duch ſwięty mowi RejAp 20 (35); GórnDworz Aa2; Takież Kryſtus cżáſu męki ſwey wedle ćiáłá pocżął ſie bać gdyż mowił: Ieſli może być rácź oddálić odemnie then kielich HistRzym 90 (2); A ktemu iż ieſzcże wiem/ iż ieſt bráćiſzek moy á powinowáty moy/ gdyż mię ták ſam zowie RejPos 109v; A ſnadź ieſzcże tákowi ſą ná mnieyſzey piecży v niego niżli pogáni á narodowie niewierni/ gdiż im nie ſą dáne ták hoyne dáry á tákie vpominki od niego. RejPos 206 (39); BiałKat 190v; KuczbKat 80 (2); widzę iż v bogow nie máſz nie lepſzego áni koſztownieyſzego iedno ſmierć/ gdyż to mym ſynom dáli co im byli z wielkiey łaſki dáć obiecáli. RejZwierc 169 (3); BielSpr 3 (2); RejPosWstaw [21²]v; BudBib Sap 14/3; CzechRozm 80 (2); Stąd rozumiey Mieleckie ná wſzytek ſwiát znáią/ Gdyż áż z gor Nemoreyſkich dáry im dáwáią. PaprPan A2v (2); ModrzBaz 85; SkarŻyw 332; CzechEp 70 (4); NiemObr 86; GrochKal 27; Potym iż nieumieiętnie cżłowiek poſpolity śmiertelnymi ie [grzechy] názywa. bo y śmiertelnych moc práwie niezlicżona ieſt/ gdyż y ſámey Pychy ták S. Grzegorz 23. moral. cap. 7. iáko y S. Bernárd Serm: 3. in paruis ſerm. cżterzy ſpoſoby kłádźie LatHar 129; WujNT 9 (2); PaxLiz Dv.

c. Zdanie wyjaśniające (43):

d. Przy głównym zdaniu pytajnym wprowadza argument uwydatniający retoryczność pytania, uzasadniający postawę mówiącego: skoro, wobec tego że; cum, enim Vulg, PolAnt, Modrz; quia, quoniam Vulg, PolAnt; nam, quod Vulg; en, ergo, et PolAnt [w tym: w postpozycji (527), w antepozycji (81), w interpozycji (2)] (610) : BierEz O3v (2); Iezu náſlodſſy [...] cżemus ſie obrzezatz dál? gdy żes grzechu niemiál anij też poznál OpecŻyw 23 (10); ForCnR C2; PatKaz I 5v (2); PatKaz II 81; PatKaz III 131 (2); y czoz tedy mi zwierz może vſzkodzić gdyż niebędę cżuł. BielŻyw 78; GlabGad Fv (2); BierRozm 17; RejPs 61v; RejJóz E8v (2); SeklKat E2; RejKup y3v (3); HistAl E5 (5); KromRozm I F3v; gdyſz mu dáł ſyna ſwego iedynego/ iakoſz by mu czego mógł odmowic MurzHist 13 (6); KromRozm II r4v; KromRozm III G4; Diar 29 (5); DiarDop 102 (2); Y ktoż ieſt s tych rowien tobye ktorzy ſą w okrąg ciebye/ Gdyż ſam możnie roſkázuieſz y morſkyey nawáłności LubPs T5v (12); GroicPorz 1v (2); KrowObr 8v (5); A przecżże nam ma być żal s tey márney goſpody/ Gdyż s kłopotu idzyemy tám ná wdzyęcżne gody. RejWiz 105 (22); Leop *B2 (3); OrzList b (3); Coż potym iż ſie ocży/ tylko nápátrzáią/ Gdyż márnie potomkowie/ to potráćic máią. RejZwierz 141v (4); Tedy Krol rzekł ku mnie/ Przecz ták maſz ſmętną poſtháwę gdyż nie choruieſz? BibRadz 2.Esdr 2/2; Ale iákoż oblicze moię nie ma być ſmętne/ gdyż miáſto y mieyſce grobow oycow moich poborzone ieſt/ á brany iego ogniem popalone? BibRadz 2.Esdr 2/3 (20); Gdyż to baczyſz mnie miły bráćie/ czemużeś ich odſtąpił? OrzRozm M4 (5); co ieſt pożytecżna praca cżłowieku? gdyż wſzytki dni iego pełne ſą fráſunku bez odpocżynienia. BielKron 79v (12); GrzegRóżn E2 (3); KwiatKsiąż A4 (2); co ſye téy ślepocie Pogáńſkiéy dźiwuiemy/ gdyż widźimy mądrégo Sálomoná/ między ludem Bożym Proroká y Królá/ ná ſtárość ſzáleiącégo? OrzQuin O4 (5); Prot B4 (2); SarnUzn B7 (4); RejAp 50v (15); GórnDworz E5v (8); Iakoż ią to mogę vcżynić gdyż oćiec twoy właſny niechce ćie wykupić/ á iáko dáleko ia (gdyżem nie ieſt zkrwią złącżona) miáłábych tho thobie vcżynić/ álbo otym myſlić. HistRzym 4v (5); A iákoż ſie tu roſkochác nie maſz/ a iákoż ſie thu rozrádowáć nie maſz/ gdyż iuż pewnie wieſz/ iż ieſli będzieſz przy nim moczno ſtał á będzyeſz dzyerżał ſthale wiárę iemu/ żeś bráćiſzek iego/ á kreẃ ze krwie iego RejPos 109; Gdyż Pan kochánkom nie przepuſzcża/ coż rzeką grzeſznicy. RejPos 195v marg; Iż ieſliże dobrá bierzemy od Páná ſwego/ y cżemużbychmy też y złego nie mieli prziymowáć od niego? Gdyż on a nikt inſzy dáie nam/ á cżemużby mu theż tego záſię pobrác było nie wolno? RejPos 264v (151); RejPos Wiecz² 93v; BiałKat 68v (2); GrzegŚm 12 (2); HistLan B3v; KuczbKat 35 (2); Co tobie po ożrzálſtwie/ po opilſtwie/ po ſzáleńſtwie wſzetecżnym/ gdyż widziſz iż tho młodym y zdrowym ſzkodzi/ á czoż owſzem ſtáremu. RejZwierc 122v (36); WujJud 48v (9); RejPosRozpr cv (2); RejPosWstaw [41²]v (2); A. ták pytam ćię przecż ſię ták ſam wſobie dręcżyſz gdyżeś ieſt nie trwáły? przecżże ſobą thrwożyſz będąc śmiertelym? BudBib 4.Esdr 7/15 (11); MycPrz I B3v (3); WierKróc B; BudNT przedm a3 (5); A coſzby ſtrożow potrzebá? gdyż tych tám nie vżywáią CzechRozm 115; Cżemu Márya zá mąż chodźiłá/ gdyż nie z mężá ſyná pocżąć miáłá? CzechRozm 164 (22); ModrzBaz 66 (4); SkarJedn 14; Oczko 2 (8); A pięć ſłábą białą co mam wſpomnieć gdyż y dzieći wśiedmi ábo więcey lat tak ſie gorąco ná śmierć dla Chryſtuſa dárły? SkarŻyw A3v (10); StryjKron 125; Bo á ktożby mógł wſzytkie wylicżyć? gdyż nie máſz tey kárty we wſzytkim Wędźidle/ ná ktoreyby ſię ich wiele nie nálázło. CzechEp 146; Mamli ią też temu wierzyc? gdyżem ia nie obiecał wiáry dáć iedno ſłowu Bożemu ſámemu CzechEp 174 (17); CzechEpPOrz **3v; NiemObr 36 (12); WerGośc 241; Gdyż ſie ſámi mężowie nie vmieią rządźić/ Iákoż y my niemamy ſpołu z nimi błądzić? BielSjem 4; KochPieś 29; ArtKanc N18 (6); GórnRozm E2v (6); PaprUp H3; ActReg 9 (3); Phil O2; GórnTroas 4; Lecż ludzkie błędy/ cżemuż Pánie licżę/ Gdyż ie znaſz lepiey GrabowSet F4 (17); LatHar 57 (2); RybGęśli B2; W zmartwychwſtániu tedy ktoregoż z onych śiedmi będźie żoná? gdyż ią wſzyścy mieli. WujNT Matth 22/28; Gdyż y ſam Szátan przywodźi piſmo przeciw Chriſtuſowi: á coż zá dziw że ie tákież przywodzą Miniſtrowie iego przećiw Kośćiołowi? WujNT 208; Iákoż ten vmie piſmo/ gdyż ſię nie vczył? WujNT Ioann 7/15 (24); JanNKar E2v; ZapMaz II G 97/89v; PowodPr kt (4); SkarKaz 2a (8); CiekPotr 47; GosłCast 47 (3); PaxLiz Bv (2); SkarKazSej 659b (5); KlonFlis B2; Cżemu nie bráć lotunku: gdyż y źiemiá dáie Zá trochę źiarn pośianych gumná iáko gáie? KlonWor 76.

Połączenia: »gdyż ... a tak« (4): Gdyż powiedacie iż ią mocą Beelzebubá wymiátam dyabelſtwo/ á ták [...] ſynowie wáſzy cżyią też moczą wymiátuią? RejPos 77.

»gdyż ... tedy« (42): RejPs 146v; wſzelkie ſtworzenie Boże dobre ieſt. A gdyſz dobre/ tzemuſz ie tedy złym tzyniſz? KrowObr 93 (6); GrzegRóżn H3v; KwiatKsiąż E2v; A gdyż to pewnie wieſz/ iż ták możny Pan nád tobą ſtraż dzierży: [...] coż cie tedy w tey nádziei vwieśc ma? RejPos 139 (3).

»gdyż tedy« (3): KrowObr 66v; Gdyż ſie tedy zá námi y ſam Pan Chriſtus według cżłowiecżeńſtwá do Bogá Oycá przycżynia /iákoż ſie Swięci przycżyniáć niemáią/ ktorzy ſą dáleko podleyſzy WujJud 58; WysKaz 33.

»zwłaszcza gdyż« (2): KromRozm I Kv; Ieſli należy na wiernego ſlugę Bożego/ prawdę przed Bogiem y ludzmi mowic? tzyli należy pochlebiác? á zwłaſztzá gdyż Pan Kryſthus mowi. Niechay ſlowo waſze będzie/ ieſt/ ieſt/ nie/ nie. KrowObr C2v.

W połączeniu z partykułą trybu warunkowego -by (4): OpecŻyw 28v; Przeczżeś wżdy ták táiemnie vciekł á wykradłeś ſię odemnie/ nie mi znác nie dawſzv/ gdyż bych był ciebie puścił z rádością/ z pioſnkámi/ z bębny/ y z Arfámi. BibRadz Gen 31/27; CzechRozm 232v; GrabowSet Mv.

e. Zdanie zawierające ostrzeżenie przed ujemnym następstwem niewypełnienia tego, o czym mowa w zdaniu głównym: inaczej, bo inaczej; alioquin PolAnt (4): Nápiſałem wam wliście/ (żeby ſię) nie mieſzac z porubniki [...] gdyſz [alioquin] muśielibyście z świátá wyniść. BudNT 1.Cor 5/11 [10].

Połączenie: »gdyż inaczej« (3): RejPos 131v (2); gdy do náuki iego przyſtał/ dał ſie obrzezác/ y chował práwá zákonne. Gdyż też inácżey do ſpołecżnośći inſzycb przypuſzcżony być nie mógł CzechRozm 23v.

f. Zdanie z odcieniem warunkowości wyrażające niepewność lub brak pełnej aprobaty dla treści zdania pod- rzędnego lub będące racją w rozumowaniu (realizowany warunek staje się przyczyną zdania nadrzędnego): skoro, jeżeli już; cum Modrz, JanStat, Vulg; et PolAnt; quando, quoniam Mącz [w tym: w postpozycji (158), w ante- pozycji (232)] (390): A widząc Xánt iże muśiał/ Iáwnie przed wſzemi záwołał: Ezopie bądź iuż świebodny/ Gdyżeś ludziem táko godny. BierEz E4v (3); OpecŻyw 9v (4); ForCnR Dv; PatKaz II 73; Ieſt nadzieie owſzeyky niemało/ Ze też ſzcżęſtzie będzie przinim trwało: Gdiż mu tak młodo poczęło ſlużitz KlerPow [5]; MetrKor 46/47; RejPs 99 (7); SeklWyzn d4v; RejJóz Nv (6); SeklKat Z3v (3); RejKup b8 (6); HistAl B2v (3); Trzebá by to dowodnyey vkázáć ſkąd inąd á nye z Lutrá/ áni z yego vcznyow/ gdyż ták ſą nyeuſtáwiczni á odmyenni w ſwey náuce/ yákoś ty wyſſſſey okazal. KromRozm I [P2]; MurzHist K (2); KromRozm II n2v; Abowim gdyż nye ſą wedle porządku ápoſtolſkyego wyſſſſey námyenyonego ſtáwyeni á ſwyęceni/ żadney władzey/ która od ducha S. przez wkłádánye rąk biſkupich/ yákoś ſlyſſał/ daná bywa/ nyemáyą. KromRozm III K8v; Diar 39 (3); DiarDop 105 (3); LubPs B4 (17); gdyż ſye zá troiákim ták ſromotnym karánim nie vpámiętał/ iuż máła nádźieiá o nim áby ſye miał polepſzyć. GroicPorz kkv; KrowObr 160; RejWiz 8v (12); Albo tedy drugi raz ſię tám z nowu krzći/ ieſli náſz krzeſt gániſz: albo gánić go przeſtań/ gdyż ty ſam na ſie innego nád ten przyiąć niechceſz, OrzList b; A ták gdyż wam nie krzywdá/ idźcieſz z miłem Bogiem RejFig Ccv (2); RejZwierz 32 (2); Záprawdę gniew wáſz thárgnie ſię y na ſierotkę/ gdyż ſię ták chytrze obchodźićie z przyiaćielem ſwoim. BibRadz Iob 6/27 (8); A przeto nie dźiw ieſliże Kápłany nienawidzą ludźie/ gdyż nienawidźieli byli onego naywyſzſzego Kápłaná Kryſtá Páná/ w ktorego vśćiech zdrády żadney nigdy niebyło. OrzRozm G4 (12); iuż nielza iedno ſie mu poddáć/ gdyż ták krolowie Krześćiáńſci zápámiętali ſą na Bogá na nas y ſami ná ſię BielKron 315 (17); BielKronCies Mmm3; ALe gdyż mi tá wiárá Apoſtolſka (kthorą wſzędy piſmo Apoſtolſkie obwoływa) ieſt wiarą Aryáńſką y podeyzráną o mnogich Bogách/ niechayże máią ſobie ktorą chcą GrzegRóżn Bv; Quando bene promeruit fiat, Gdyż dobrze zásłużył niechay ták będźie. Mącz 218b (5); Tedym ia nie Inkauſtem /ále ogniem/ z Rozmowy wáſzéy támté Dyálogi piſał/ gdyż ony pożarem iáko powiádaſz/ dośiągły Królów y Céſárzów. OrzQuin D4v (7); Prot Cv; RejAp 43v (3); Niewiem cżemuby inákſze piſánie być miáło/ niż mowa/ gdyż piſánie nie inego nie ieſt/ iedno iákiś kſtałt/ á wyobráżenie mowy GórnDworz F3 (14); HistRzym 77v (4); RejPos A2v (48); BiałKat 68 (2); Niedawaycie theż tanie Axámitu Włoſzy/ Wſzák was o to żadny Pan s Polſki nie wypłoſzy. Ggyż [!] niektorzy Polacy o to nic niedbáią/ Iáko nadrożey mogą niechay przedawáią. [Kiedy głupi Polacy/ iż o to nie dbáią/ Iáko nadrożey mogą niechay przedawáią BielRozm 12] BielSat B3; HistLan A2v; KuczbKat 5; RejZwierc 40v (5); prziydzie iuż thákiemu lżey podnieść miecż/ rohátynę/ [...] y káżda rzecż mną gdyż ſie temu z młodu przyucżył BielSpr 2v; WujJud 107 (3); WujJudConf 42v (5); RejPosRozpr c4; RejPosWstaw [41⁴] (3); Nie vnieſie ſie młodośc gdyż cnotá wrodzona/ Z onym cnym wychowánim ieſt dobrze ſpoioná. MycPrz I A2v (2); Gdyż Rycerſkimi ludzmi być ſie miánuiemy/ Záwżdy to iuż po ſobie niech pokázuiemy. WierKróc A3v; BiałKaz M3; CzechRozm 108 (5); Gdyż ten co był od niego ku myſli wam nie był/ Obyeraycieſz macie w cżym ktory wam będzye mił. PaprPan Ffv (2); ModrzBaz 1 (2); wielką rzecż iſz ſię miedzy ſtem/ iedná vporna á nieunoſzona głowá naydzie: gdyſz miedzy dwunaśćią/ ieden ſię ludaſz wſzkole Chryſtuſowey nálazł. SkarJedn 296 (2); SkarŻyw 393 (3); StryjKron 71; CzechEp 37 (2); NiemObr 33 (5); Gdyż ták ſobie młodzieńcy głupie pocżynáią/ Niechayże śioſtrom ſwoim w moc oycżyznę dáią. BielSjem 21 (4); ArtKanc J7 (4); GórnRozm K2v; GrabowSet E4 (6); LatHar 2; WujNT 44 (12); SarnStat 51 (3); Gdyż to wola wáſzá byſmy ná śmierć zdáli Człowieká tego: Ia ſię wam z tym opowiádam: Téy krwie winien bydź niechcę SiebRozmyśl H3v (2); GrabPospR M3v; VotSzl D2; CiekPotr 57 (2); CzahTr K2v; GosłCast 47 (2); wierni ſłudzy moi/ Gdyż káżdy z was iák baczę/ mocno przy mnie ſtoi. Nie zechcę nádáremno/ wáſzey wierney pracey/ Iuż wam pewnię popráwię/ z chęcią lepſzey płacey. PaxLiz E2v (4); SkarKazSej 668b; KlonWor 27.

Połączenia: »gdyż ... tedy(ć)« (50): BierRaj 19; Trzeczy uyuod yeſth ſphylozophyey gdyſz krol ſlugą czczy tedy vyączey ma czczycz mathką PatKaz I 5; LibLeg 10/153v; RejPs 174v; Diar 47; KrowObr 13 (4); OrzList b2; BibRadz II 120d marg; BielKron 231 (2); OrzQuin T3; GórnDworz Sv (2); GrzepGeom G3v (2); RejPos 51 (2); BiałKat 178v (2); HistLan ktv; KuczbKat 90 (7); RejZwierc A3; Gdyż w Sákrámenćie ieſt prawdźiwie Pan CHRiſtus/ á ſłowá Páńſkie ſie odmienić ani przemienić niemogą/ tedyć mu ſłuſznie á ſpráwiedliwie wſzeláką cżeść y pokłon wyrządzamy. WujJud 241v (6); WujJudConf 246; RejPosWstaw [41²]v; BudBib 2.Par 6/18; CzechRozm 243; ModrzBaz 33v (2); NiemObr 110; ActReg 43; Bo gdyż Pogáni nie máiący zakonu/ z przyrodzenia czynią co zakon roſkázuie: tedy ci zakonu nie máiący/ ſámi ſobie ſą zakonem WujNT Rom 2/14 (2); gdyż oni domów y dóbr práwu mieyſckiému podległych niedopuſczáią innym ſzláchcie vſtępowáć: tedy też wzaiem y im dóbr w prawie Ziemſkim położónych wykupienié ſłuſznie zda ſie áby było zábroniono SarnStat 931 (2).

»gdyż tedy« (25): OpecŻyw 179v (2); PatKaz I 14; GlabGad A4v; Gdyż tedy ten cżłowiek tak był dobry/ á ieſt poſpolita przypowieſc, Yż dobri ptak dobrze ſpiewa. Nietrzeba ſie nikomu o tho ſtarać. aby then iego wykład Zołtarza miał być w cżym podezrzany WróbŻołtGlab A4v; RejPs 118; GliczKsiąż D7 (3); KrowObr 60; Gdyż tedy ná Papieżu zależy opátrzność wſzytkiego Krześćiáńſtwá/ niemiałby mu ćierpieć tákich rzecży niekrześciáńſkich/ ále go obiáwic nieprzyiaćielem wſzytkiemu Krześćiáńſtwu BielKron 220v (2);OrzQuin S3; Gdyż tedy męſzcżyzná w iſtnośći ſwey nie ieſth doſkonálſzy niż białagłowá: [...] niewiem cżemu go w. m. ták bárzo racżyſz/ á nád biáłągłowę przekłádaſz GórnDworz X7 (2); Gdyż tedy ten to kąt między Lineámi d. f. y f. c. ieſt proſty/ [...] muſzą być ſobie równé GrzepGeom G3v (3); HistRzym 119v (2); BiałKat 316; RejPosWstaw [21³]v (3); RybGęśli D4.

»gdyż ... toć« (3): Gdyż ono ieſt [...] duchownym pokármem toć nie rzeſzotem ſzátáńſkim CzechEp 134; RybGęśli B3v; WysKaz 34.

»zwłaszcza gdyż, gdyż zwłaszcza« (3 : 1): yákożkolwyek chory albo obráżony członek/ może być vzdro- wyon/ poki ſye ćyáłá dźyerży/ y owſſem y zmartwyony może być ożywyon/ zwłaſſczá gdyż tákyego lekárzá ma to ćyáło/ ktory y martwe krześi. KromRozm I O3v; Przetożeśmy pokornie WKM pana swego prosili, abyś nas WKM w takowe ich opanowanie nie tylko podawać nie raczył, ale owszem od nich bronił, gdyż zwłaszcza my się nie zbraniamy przypuścić na rozsądek zboru chrześcijańskiego. Diar 87; RejAp 9v (2).

Spójnik „gdyż” poprzedzony innymi składnikami wypowiedzenia (7): To gdyż Aliatus vſłyſzał ſmowę z nim wziął, y odciągnął od miaſta. BielŻyw 14 (4); Potym vkazał mu onę pánnę/ ktorą gdyż vyźrzał/ rzekł iemu. HistRzym 84v (3).

Spójnik „gdyż” poprzedzony innymi składnikami wypowiedzenia (1):

Połączenie: »gdyż ... tedy« (1): A rycerze gdyż iedni onymi ścieſzkami iácháli / tedy nieprzyiaciele Ceſárſcy/ ktorzy mu byli ná ścieſzkách záſtąpili/ mnimáiąc by krol miedzy nimi był/ powſtawſzy wſzytcy ktorzy tędy iácháli/ pobili ie. HistRzym 59.

α. Zdanie podrzędne wskazuje na okoliczności, w jakich realizuje się treść zdania nadrzędnego [zawsze w postpozycji] (9): Mącz 105c; Pierwſzy ſyn z tych [poganin] rękę krolewſką zránił/ gdyż naukę Kriſtowę/ która ſiedzi ná práwicy Bogá oycá/ wzgárdził HistRzym 102 (5); RejPos [219]; Wſzákoż iednák ſrogim ie iádem zábijáią/ Gdyż im zdrowia nie życżąc w kąciech przeklináią. HistLan B4; WujJudConf 16v.