[zaloguj się]
[pdf]

GONT (32) sb

gont m (29), [gońt] m, [gonta (Linde)] f, gunt m a. gunta f (1), gont m a. gonta f (2); gunt a. gunta Calep.

m : m a. f (1 : ‒), Mymer1 (1 : –), BartBydg (3 : ‒), RejWiz (2 : 1), BielKron (‒ : 1), Mącz (1 : 6), Strum (3 : –), Calep (‒ : 1), GostGosp (3 : 8), CiekPotr (- : 1).

-o- Mącz (7), -ó- Strum (3); a jasne.

Fleksja
sg pl
N gont, gonta gonty
G gonta, gont(o)w
A gonty
I gontami, gonty
L goncie

sg N gont (7), [gonta]. ◊ G gonta (1). ◊ L goncie (2). ◊ pl N gonty (7). ◊ G gont(o)w (3). ◊ A gonty (8). ◊ I gontami (2) BielKron, GostGosp, gonty (2) RejWiz, Mącz.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Cienka deseczka służąca do pokrywania dachu lub do szalowania; scandula Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz, Calep, Cn; scandella, scindula, tegula BartBydg; assamentum, assis, axis Mącz (32): Murm 137; Mymer1 31; BartBydg 138, 139, 155b; A podobno y on gont chociay był ſoſnowy/ Cochmy im kryć niechcieli dłużey będzye zdrowy. RejWiz 84v, 84v; y kazał Boleſław przećiw ich chytrośći kilká domow cżynić około zamku y pobijáć gonthámi/ iako tám drzewá doſyć BielKron 349v; TEż niéktórzy proſtacy ważą Wodę/ tym obyczáiem Zalepi ná kóńcoch góntá álbo wśćiánká woſkiem/ y náléwa wónę fugę góntową wody: á kiedy mu iuż wodá w ónym gónćie równo ſtánie/ tedy powiáda że iuż dobrze. Strum C2, C2; Scandulae ‒ Gunty ſzindzioły. Calep 951a; A kiedy deſzcż/ tedy wſzędy opátrzyć/ áby gdźie nie ćiekło: á gonty/ gwoźdźie/ záwſze w dworze mieć/ y gárdlinę. GostGosp 22; Deſkámi pobićia ma ſie káżdy ſtrzedz/ bo źimie ták wiele śniegu bywa pod nimi/ iáko ná dworze: gontámi w mech pobijay/ vydźieſz śniegu GostGosp 96, 14, 74 [2 r.], 76, 96 [2 r.], 162 [2 r.], 167; nie iednom nic nie zwykłá budowáć, Ale, gdy z gotowego gonty lecą, drugich Niepomyślam przybiiáć. CiekPotr 4; [Scandula, ein ſchindel. Pol. Gontá/ ſzkudłá. Volck Ood (Linde); Gońt/ Asser, scandula Volck Fff4b.]

W charakterystycznych połączeniach: gont sosnowy (2); zbijać; gontami pobijać (2).

Szereg: »gont, (albo, i) szkudło« [szyk 4 : 3] (7): Scandula, Gonty/ ſzkudłá/ ſzindle/ z niemieckiego wzięte słowo. [...] Rozność yeſt miedzi gonty y ſzkudłámi/ gonty przi yedney ſtronie wydrożone/ ſzkudłá nie drożone/ poſpolicie dębowe bywáyą. Mącz 370d, 17d, 18a [2 r.], 22b.
W przen (1): A gdy też ſzcżęſcie racży ná goncie wypłynie/ A widzę że bez cżáſu żaden nie záginie. RejWiz 127v; [Pięć tyśięcy lat/ á ieſzcze/ iż ták mam rzec/ żadna gontá z niebá nie spádłá/ áni ſię ktora gwiazdá náruſzyłá/ áni ſłońce oſłábiáło SkarKaz 318 (Linde).]

Synonimy: dranica, szkudło, szyndel, szyndzioł.

ZZa