[zaloguj się]
[pdf]

GRUDA (15) sb f

gruda (14), groda (1) RejRozpr.

o z tekstu nie oznaczającego ó; a jasne.

Fleksja
sg pl
N gruda grudy
A grudy, grudas
L grudzie

sg N gruda (2). ◊ L grudzie (12) [w tym: w rymie (8) zawsze do „ludzie”]. ◊ pl N grudy (1). ◊ [A grudy.] ◊ [A pl (lat.) grudas.]

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Zmarznięta, stwardniała ziemia; luti glebae frigore duratae, siccata et concreta luti crusta Cn (15): Bo cżás będzye polowáć/ potym zaydą grudy. RejZwierz 136v; Kiedyć Grudá boty obuy SienLek 43v.

W porównaniach (6): Pátrzayże iákiey pracey tego nábywáiąc Vżywie/ by ná grudzye ſkacżąc iáko záiąc. RejWiz 12v; TEn chociay ták iáko woz/ tárkoce po grudzye/ Ale przedſię wymowi/ wſzytko iáko ludzie. RejZwierz 72v, 24v, 128v; A trzebá tám pilnie vpátrowáć gdzie ſtępić/ iáko po grudzie boſemi nogámi RejZwierc 25, 219.

Zwrot: peryfr. »gonić skowronka na grodzie« = uganiać się za rzeczą nieosiągalną (1): Bo dziś práwie proſći ludzie Gonią ſkowronká ná grodzie RejRozpr A4.
Przen: Trudna sytuacja (6): Obacżcieſz to wſzyſcy ludzye/ Ná iákiey tu cżłowiek grudzye/ Ze wſzech go ſtron cżárći bodą/ Co pocżnie wſzytko s ſwą ſzkodą BielKom D3v; Więc mu y záwikłány/ vrząd ktemu dáli/ Aby go ná tey grudzye/ lepiey ſprobowáli. RejZwierz 62v, 82; BielSat [I4]v; RejZwierc 25; BielSjem 15.
2. [Bryła soli warzonej, wyrąbana z panwi po wywarzeniu: incisor alias rąbacz, qui defert grudas ad cameram OpisŻup 536, 543.]

KW